Πυρηνικά: Από το «Οχι ευχαριστώ!» στο «Ας το ξανασκεφτούμε»

Για την ώρα, ο κλάδος της ενέργειας έχει εξαιρεθεί από τις κυρώσεις που επέβαλε η Δύση στη Μόσχα μετά την εισβολή στην Ουκρανία. Οι πάντες διαβεβαιώνουν, επίσης, ότι μέχρι στιγμής, οι ρωσικές εταιρείες συνεχίζουν να εκπληρώνουν στο ακέραιο όλες τις συμβατικές υποχρεώσεις που έχουν υπογράψει. Οσο για τον Nord Stream 2, το μέλλον του οποίου είναι πλέον θολό, ούτως ή άλλως δεν είχε συμμετοχή στο ενεργειακό ισοζύγιο της Ευρώπης.

Παρ’ όλα αυτά, οι κυβερνήσεις των «27» έχουν κάθε λόγο να αισθάνονται ανήσυχες, καθώς με την τροπή που έχουν πάρει οι εξελίξεις τίποτε δεν μπορεί να αποκλειστεί – ούτε καν ένα μπλόκο στο ρωσικό αέριο και πετρέλαιο ή ένα εμπάργκο από την πλευρά της Μόσχας ως αντίποινα. Ετσι, στην προσπάθεια να διασφαλίσουν την ενεργειακή επάρκεια και τη συνεχή λειτουργία των δικτύων, οι κυβερνήσεις αναγκάζονται να επανεξετάσουν τα σχέδιά τους και να βγάλουν από το συρτάρι όλες τις εναλλακτικές, καθώς η «πράσινη εποχή» και η απεξάρτηση από τον άνθρακα απέχει ακόμη πολύ και δεν μπορεί παρά να γίνει σταδιακά.

Οι εναλλακτικές

Οι εναλλακτικές που βρίσκονται πλέον στο τραπέζι είναι η προσωρινή αύξηση της χρήσης γαιάνθρακα, η εξεύρεση διαφορετικών προμηθευτών αερίου (κυρίως σε μορφή LNG) από τη Ρωσία, καθώς και μια στροφή στην ατομική ενέργεια, έστω και ελεγχόμενη. Ειδικά δε αυτή η τελευταία πλευρά – η οποία μοιάζει να αφορά πλέον και την Ελλάδα, μετά τα ρεπορτάζ για πρόταση της Βουλγαρίας περί συνεκμετάλλευσης από τις δύο χώρες ενός σταθμού παραγωγής ατομικής ενέργειας στο έδαφός της – προκαλεί έντονες συζητήσεις και αντιπαραθέσεις.

Η αλήθεια είναι ότι αρκετοί, παραγνωρίζοντας ή υποβαθμίζοντας τους κινδύνους που ενέχει η συγκεκριμένη μορφή, θεωρούν ότι αποτελεί την ιδανική λύση για τη σταθερότητα των δικτύων, τουλάχιστον για τη μεταβατική περίοδο. Κάποιοι, μάλιστα, δεν διστάζουν ακόμη και να τη χαρακτηρίσουν «καθαρή ενέργεια», θεωρώντας πως πρέπει πάντοτε να αποτελεί μέρος του ισοζυγίου. Πρώτη και καλύτερη είναι βεβαίως η Γαλλία, η οποία ήδη καλύπτει περίπου το 70% των αναγκών της από πυρηνικούς αντιδραστήρες – πρακτικά είναι παγκόσμια πρωταθλήτρια σε αυτόν τον τομέα – ενώ ο Εμανουέλ Μακρόν εξήγγειλε πρόσφατα την κατασκευή μιας σειράς αντιδραστήρων νέας γενιάς, που θα είναι (όπως ισχυρίστηκε) πιο ασφαλείς.

Γαλλία Vs Γερμανίας

Είναι δε γεγονός ότι το Παρίσι επέβαλε ουσιαστικά στην Κομισιόν να περιλάβει την ατομική ενέργεια στον πρόσφατο «οδικό χάρτη» που παρουσίασε, προκαλώντας έντονες αντιδράσεις αρκετών εταίρων, που έχουν διαχωρίσει με σαφήνεια τη θέση τους και διαφωνούν με τη συγκεκριμένη μορφή, θεωρώντας τη πιο «βρώμικη» και επικίνδυνη από οποιαδήποτε άλλη. Το Βερολίνο, ωστόσο, δεν αντέδρασε ιδιαιτέρως, όπως ίσως θα περίμενε κανείς, μιας και ο υπάρχων σχεδιασμός προβλέπει ότι φέτος θα κλείσουν και οι τελευταίοι τρεις αντιδραστήρες που παραμένουν εν λειτουργία σε γερμανικό έδαφος (άλλοι τρεις έκλεισαν στις 31 Δεκεμβρίου 2021).

Η αιτία γι’ αυτό είναι διπλή. Αφενός, η νέα κυβέρνηση συνασπισμού (στην οποία συμμετέχουν οι Πράσινοι, του γνωστού συνθήματος «Ατομική ενέργεια; Οχι ευχαριστώ!) κατάφερε να «ανταλλάξει» την ικανοποίηση του αιτήματος των Γάλλων με την αντίστοιχη του δικού της – να συμπεριληφθεί στον «οδικό χάρτη» και το φυσικό αέριο ως μεταβατική μορφή. Αφετέρου, είχε ήδη αρχίσει να διαφαίνεται η επερχόμενη ενεργειακή κρίση και η σύγκρουση με τη Ρωσία, με αποτέλεσμα η Γερμανία να κρατήσει ανοιχτή μια δίοδο προς την αναθεώρηση του σχεδιασμού.

«Μικρότερη εξάρτηση από το ρωσικό αέριο απαιτεί μια βραχυπρόθεσμη παράταση ζωής για τις μονάδες γαιάνθρακα και τους πυρηνικούς αντιδραστήρες, μέχρι να βρεθεί επαρκές αέριο από άλλες πηγές και να αυξηθεί το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών», έγραψε στο Twitter ο πρόεδρος του γνωστού ινστιτούτου Ifo, Κλέμενς Φιστ.

Οπως είναι προφανές, οι παραπάνω εξελίξεις θα επηρεάσουν πολλές ακόμη χώρες, τόσο εντός της ΕΕ όσο και στη γειτονιά της. Η Τουρκία, για παράδειγμα, είναι πιθανό όχι απλώς να επιταχύνει τη λειτουργία του πρώτου της αντιδραστήρα στο Ακούγιου, τον οποίο κατασκευάζει σε συνεργασία με τη ρωσική Rosatom, αλλά να κάνει και τα επόμενα βήματά της. Η Αλβανία, επίσης, ίσως «ξεσκονίσει» τα παλιά σχέδια για κατασκευή μιας μονάδας παραγωγής ατομικής ενέργειας στην Αδριατική, που είχαν μπει επί χρόνια στον «πάγο». Ακόμη και η Τυνησία είναι πιθανό να το πάρει απόφαση και να προχωρήσει τα δικά της σχετικά σχέδια. Οσο για τη Βουλγαρία, φαίνεται πως έχει ήδη λάβει την απόφαση να προχωρήσει στην κατασκευή του «Κοζλοντούι 7» στην ομώνυμη τοποθεσία.

Μια ματιά αρκεί για να συνειδητοποιήσει κανείς ότι η ατομική ενέργεια «κυκλώνει» την Ελλάδα. Και μάλιστα με αντιδραστήρες που, όσο κι αν είναι σύγχρονοι, βασίζονται στην «παλιά» τεχνολογία της σχάσης και όχι στην επόμενη, της πυρηνικής σύντηξης, η οποία θεωρείται μεν πιο καθαρή, αλλά ακόμη οι επιστήμονες δεν έχουν φτάσει στο σημείο να την καταστήσουν αξιοποιήσιμη.