Πόλεμος στην Ουκρανία: Επαναλαμβάνει η Ρωσία τα στρατιωτικά λάθη του παρελθόντος;

Η αρχική εκτίμηση της Μόσχας ήταν πως με τις πυραυλικές επιθέσεις και μια πολύπλευρη εισβολή με τις χερσαίες δυνάμεις θα οδηγούσε σε ταχεία παράδοση την ουκρανική κυβέρνηση.

Ο Πούτιν φαίνεται ότι περίμενε μια επανάληψη της αποφασιστικής κατάληψης της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014 ή της εισβολής της στη Γεωργία το 2008 – αλλά αυτό που είδαμε μοιάζει περισσότερο με την παρέμβασή της στην Τσετσενία τον Δεκέμβριο του 1994, όταν οι ρωσικές ένοπλες δυνάμεις δεν μπόρεσαν αρχικά να ανατρέψουν τις δυνάμεις τους, όπως γράφει στο Al Jazeera η Τρέισι Τζέρμαν.

Η δύναμη της ουκρανικής αντίστασης φαίνεται να εξέπληξε τη Μόσχα και τις τελευταίες ημέρες υπήρξε μια αλλαγή στη ρωσική προσέγγιση, με στροφή προς τη μεγαλύτερη χρήση πυροβολικού και πυραύλων εναντίον μεγάλων πόλεων, όπως η Χερσώνα, το Χάρκοβο και η Μαριούπολη.

Η εισβολή στην Ουκρανία φαίνεται να παρουσιάζει ομοιότητες με την επέμβαση στην Τσετσενία στα τέλη Δεκεμβρίου 1994, όταν η ρωσική ηγεσία σχεδίασε μια μαζική επίθεση τεθωρακισμένων κατά της πρωτεύουσας της Τσετσενίας, Γκρόζνι.

Αλλά οι δυνάμεις της Τσετσενίας είχαν προετοιμαστεί από καιρό για ένα χτύπημα κατά της πόλης και η επίθεση ήταν μια θλιβερή αποτυχία.

Υποτιμώντας τη βούληση του λαού

Οι Ρώσοι υποτίμησαν τη βούληση των Τσετσένων να υπερασπιστούν την πατρίδα τους. Ομοίως, ο Πούτιν φαίνεται να έχει υποτιμήσει τη βούληση των Ουκρανών να υπερασπιστούν τη χώρα τους.

Η εμπειρία στην Τσετσενία έδειξε επίσης μια προφανή περιφρόνηση μεταξύ των αρχηγών για τα μαθήματα που πήραν στο Αφγανιστάν. Οι Σοβιετικοί βασίζονταν στο αιφνιδιαστικό σοκ της αρχικής εισβολής και της βραχυπρόθεσμης στρατιωτικής κατοχής για να υπονομεύσουν τον αντίπαλό τους, αλλά είχαν υποτιμήσει την αποφασιστικότητα του αφγανικού πληθυσμού και τη θέλησή του να αντισταθεί.

Ο Ρώσος υπουργός Άμυνας Πάβελ Γκράτσεφ είχε ισχυριστεί ότι η αντίσταση της Τσετσενίας θα συντριβόταν σε λίγες ώρες με ελάχιστες δυνάμεις, αλλά οι τσετσενικές δυνάμεις ήταν προετοιμασμένες για εισβολή.

Η πρόοδος της ρωσικής δύναμης επέμβασης ήταν επίσης αργή, καθώς συνάντησε εμπόδια από εμπλοκές πολιτών, βλάβες και κακές καιρικές συνθήκες.

Αστικός πόλεμος

Ένα από τα βασικά ζητήματα για τις ρωσικές δυνάμεις ήταν η έλλειψη εκπαίδευσης στον αστικό πόλεμο: οι μονάδες που συμμετείχαν στην έφοδο της Πρωτοχρονιάς του 1994 στο Γκρόζνι δεν είχαν ειδική εκπαίδευση στον αστικό πόλεμο, κάτι που ήταν σπάνιο στις ρωσικές ένοπλες δυνάμεις, παρά το την εκτεταμένη εμπειρία τους κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου (Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος), ιδιαίτερα στο Στάλινγκραντ.

Σε αντίθεση με τα ρωσικά στρατεύματα, οι Τσετσένοι μαχητές ήταν ελαφρά οπλισμένοι με πολυβόλα, χειροβομβίδες και εκτοξευτές χειροβομβίδων και οργανώθηκαν σε μικρές, εξαιρετικά κινητές μονάδες.

Οι Ρώσοι πολέμησαν από απόσταση, χρησιμοποιώντας μαζικούς βομβαρδισμούς από αέρος και πυροβολικό για να καταστρέψουν την πόλη, αποκτώντας τελικά τον έλεγχο τον Φεβρουάριο του 1995.

Ο ρόλος των ΜΜΕ

Ένα από τα πιο σημαντικά μαθήματα που πήρε η Ρωσία κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης του 1994-96 ήταν ο κρίσιμος ρόλος των μέσων ενημέρωσης στον σύγχρονο πόλεμο.

Στην αρχή της στρατιωτικής επιχείρησης του 1994, τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης διατήρησαν μια σημαντική ανεξαρτησία και συχνά επέκριναν ανοιχτά τις ενέργειες της ομοσπονδιακής ηγεσίας.

Αυτός ήταν ο πρώτος τηλεοπτικός πόλεμος της Ρωσίας και η αξιοπιστία των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων υπονομευόταν συνεχώς από τα δημοσιεύματα των μέσων ενημέρωσης, τα οποία συχνά έρχονταν σε αντίθεση με την επίσημη θέση και επίσης κατέδειξαν τη βαρβαρότητα της σύγκρουσης στον ρωσικό πληθυσμό. Αυτό έπαιξε σημαντικό ρόλο στη μετατόπιση της κοινής γνώμης ενάντια στην εισβολή.

Κατά συνέπεια, κατά τη δεύτερη σύγκρουση (που ξεκίνησε το 1999), η ροή των πληροφοριών ελεγχόταν αυστηρά από επίσημες πηγές, ενώ η κυβέρνηση άσκησε σημαντική πίεση στους δημοσιογράφους και τους οργανισμούς μέσων ενημέρωσης να μην ασκήσουν κριτική ή αμφισβήτηση της πολιτικής.

Πόλεμος της Ρωσίας με τη Γεωργία: «Το να εκπλήσσεις σημαίνει να νικάς»

Σε αντίθεση με την αντεπανάσταση στην Τσετσενία, ο πενθήμερος πόλεμος της Ρωσίας με τη Γεωργία τον Αύγουστο του 2008 ήταν μια συμβατική στρατιωτική επιχείρηση εναντίον άλλου κρατικού παράγοντα.

Παρόμοια με την προσέγγισή της στην Ουκρανία, η Ρωσία υποστήριξε ότι η εισβολή της είχε σκοπό να σταματήσει την υποτιθέμενη γενοκτονία του Οσετιακού λαού από τις γεωργιανές δυνάμεις και να προστατεύσει τους Ρώσους πολίτες που κατοικούν στη Νότια Οσετία. Ο Πούτιν χαρακτήρισε τη συνεχιζόμενη εισβολή στην Ουκρανία ως «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» για την προστασία των αμάχων από τη «γενοκτονία».

Η Ρωσία χρησιμοποίησε πλήρως το στοιχείο του αιφνιδιασμού: οι Γεωργιανοί ήταν απροετοίμαστοι για μια μεγάλης κλίμακας ρωσική στρατιωτική επέμβαση. Οι γεωργιανές ένοπλες δυνάμεις ήταν προετοιμασμένες για έναν επιθετικό πόλεμο κατά των αυτονομιστικών δυνάμεων είτε στη Νότια Οσετία είτε στην Αμπχαζία, όχι για μεγάλης κλίμακας και παράλληλης μάχης εναντίον δεκάδων χιλιάδων ρωσικών στρατευμάτων σε δύο μέτωπα ταυτόχρονα.

Η γεωργιανή κυβέρνηση και ο στρατός έμειναν έκπληκτοι από την ταχύτητα της ρωσικής εισβολής, ανίκανοι να προσφέρουν καμία ουσιαστική αντίσταση. Οι ρωσικές ενέργειες φαίνεται να αντικατοπτρίζουν την αρχή του στρατηγού Αλεξάντερ Σουβόροφ για «udivit – znachit pobedit» (το να εκπλήσσεις σημαίνει να νικάς).

Μέσα σε λίγες μέρες, χιλιάδες ρωσικά στρατεύματα είχαν προχωρήσει στα αποσχισμένα εδάφη της Γεωργίας, τη Νότια Οσετία και την Αμπχαζία. Το στρατιωτικό πλεονέκτημα της Ρωσίας ενισχύθηκε με τη χρήση δυνάμεων πληρεξουσίου, ένα διαρκές χαρακτηριστικό όλων των μετασοβιετικών επεμβάσεων της Ρωσίας. Χωρίς πυρομαχικά με καθοδήγηση ακριβείας, οι ρωσικές δυνάμεις έπληξαν πολιτικά κτίρια σε πόλεις όπως το Γκόρι, χτυπώντας το νοσοκομείο εκεί.

Κριμαία, 2014: Έκπληξη και σύγχυση

Είκοσι χρόνια μετά τις πρώτες αποτυχίες της στην Τσετσενία, η χρήση βίας από τη Ρωσία στην Ουκρανία το 2014 οδήγησε στη Δύση να επικεντρωθεί στον υβριδικό πόλεμο και στον πόλεμο της «γκρίζας ζώνης».

Η έκπληξη και η λήψη πρωτοβουλιών έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην επιτυχία της Ρωσίας στην Κριμαία. Η ταχύτητα της ρωσικής ανάπτυξης την άνοιξη του 2014 αιφνιδίασε την ουκρανική κυβέρνηση, υπονομεύοντας την ικανότητά της να λαμβάνει αποφάσεις και να προσφέρει οποιαδήποτε αντίσταση.

Η ταχύτητα της επέμβασης αιφνιδίασε επίσης τη διεθνή κοινότητα, αποτρέποντας οποιαδήποτε ενιαία απάντηση: ενώ η προσοχή του κόσμου ήταν στραμμένη στους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες στο Σότσι, η Μόσχα ενήργησε γρήγορα για να αναλάβει τον αποφασιστικό έλεγχο της χερσονήσου της Κριμαίας.

Συρία: Πολεμώντας με νέο τρόπο;

Η Συρία θεωρήθηκε ότι αντιπροσωπεύει μια αλλαγή στη ρωσική προσέγγιση: ο Σεργκέι Σόιγκου, ο Ρώσος υπουργός Άμυνας, ισχυρίστηκε ότι τα ρωσικά στρατεύματα έπρεπε να μάθουν να πολεμούν με νέο τρόπο στη Συρία.

Σε αντίθεση με τις προηγούμενες εκστρατείες, οι επιχειρήσεις της Ρωσίας στη Συρία διεξήχθησαν κυρίως από τις Αεροδιαστημικές Δυνάμεις (VKS), με περιορισμένο μόνο αριθμό χερσαίων δυνάμεων, μια σημαντική αλλαγή από προηγούμενες επιχειρήσεις.