Γερμανία: Το τέλος της κληρονομιάς της Άνγκελα Μέρκελ

Για τον καγκελάριο Ολαφ Σολτς «ο κόσμος μετά δεν θα είναι ο ίδιος με τον κόσμο πριν» τον πόλεμο του Πούτιν στην Ουκρανία». Για την προκάτοχό του Ανγκελα Μέρκελ «ο πόλεμος της Ρωσίας σηματοδοτεί μία βαθιά τομή στην ιστορία της Ευρώπης μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου». Και αν για την Πράσινη υπουργό Εξωτερικών Αναλένα Μπέρμποκ «οι επιλογές είναι μεταξύ χολέρας και πανούκλας», ο Ολαφ Σολτς και η κυβέρνησή του έκαναν την επιλογή μιας βαθιάς τομής με την πολιτική δεκαετιών και κυρίως με την κληρονομιά της Ανγκελα Μέρκελ στις σχέσεις της Γερμανίας με τη Ρωσία.

Η Μέρκελ είχε ακολουθήσει τη δική της εκδοχή της «οστπολιτίκ» έναντι της Ρωσίας, κρατώντας τον πυρήνα της «οστπολιτίκ» του Βίλι Μπραντ της δεκαετίας του 1970 έναντι της Σοβιετικής Ενωσης που στόχευε στην «αλλαγή μέσω της συνδιαλλαγής». Σήμερα δέχεται ανοιχτή κριτική από τον πρώην γ.γ. του ΝΑΤΟ Αντερς Φογκ Ράσμουσεν για το «ιστορικό λάθος» το 2008 στο Βουκουρέστι, όταν με άρνηση της Μέρκελ δεν πέρασε το σχέδιο δράσης για ένταξη της Ουκρανίας και Γεωργίας στο ΝΑΤΟ. Η Μέρκελ κράτησε ανοιχτό τον δίαυλο επικοινωνίας με το Κρεμλίνο, ακόμα και όταν ο Πούτιν άφηνε τον εύσωμο σκύλο του να τριγυρίζει στα πόδια της Μέρκελ, γνωρίζοντας τη φοβία της με τα σκυλιά.

Η ασφάλεια της Γερμανίας, μεταπολεμικά χώρα μειωμένης κυριαρχίας, ήταν υπόθεση των συμμάχων. Και μολονότι η ίδια η Μέρκελ διαπίστωσε μετά την πρώτη της συνάντηση με τον Ντόναλντ Τραμπ ότι «δεν μπορούμε να αφεθούμε πλέον στην προστασία των συμμάχων», η Μπούντεσβερ έμεινε με «αεροπλάνα που δεν πετούν, καράβια που δεν ταξιδεύουν και όπλα που δεν έχουν σφαίρες». Ο νέος πόλεμος στην Ευρώπη αλλάζει τα πάντα.

Και ένας Σοσιαλδημοκράτης καγκελάριος, ο Ολαφ Σολτς, που υπηρέτησε κοινωνική και όχι στρατιωτική θητεία, κάνει τη στροφή στον εξοπλισμό της Μπούντεσβερ. Παγώνει και τον ρωσογερμανικό αγωγό Nord Stream 2 που κατασκευάστηκε επί Μέρκελ, ως «καθαρά οικονομικό έργο».

Τίποτα δεν έχει μείνει από την κληρονομιά της Μέρκελ στις γερμανορωσικές σχέσεις. Ακόμα και σε ρητορικό επίπεδο, ο γλωσσολόγος Χένινγκ Λόμπιν (διευθυντής του Ινστιτούτου Λάιμπνιτς για τη Γερμανική Γλώσσα) διαπιστώνει μία μεγάλη λεκτική αλλαγή στις δηλώσεις της πολιτικής ηγεσίας της Γερμανίας έναντι της Ρωσίας.

Ο Σολτς ήταν γνωστός για τις άνευρες, βαρετές εμφανίσεις του, τις έμμεσες, θολές τοποθετήσεις του. Στην ιστορική ομιλία του στο Μπούντεσταγκ τις 27 Φεβρουαρίου, ο καγκελάριος εξέπληξε τους πάντες όχι μόνο με το εξοπλιστικό πακέτο, αλλά και για τη σαφήνεια και την ευθύτητα της καταδίκης του υπαίτιου του πολέμου, Βλαντίμιρ Πούτιν.

«Χρειάζεται πολιτικό θάρρος, όταν ο καγκελάριος Ολαφ Σολτς από το βήμα του Μπούντεσταγκ χαρακτηρίζει των ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν «αδίστακτο» και «απάνθρωπο»» λέει ο Λόμπιν. Το ίδιο ισχύει και για την υπουργό Εξωτερικών Αναλένα Μπέρμποκ, η οποία στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ χαρακτήρισε «διαβόητο ψεύτη» τον ρώσο ομόλογό της Σεργκέι Λαβρόφ. «Τέτοιου είδους δηλώσεις με ανοιχτή, ηθική καταδίκη δεν είχαν χώρο στην επίσημη, πολιτική ρητορική της Γερμανίας» λέει ο Λόμπιν.

Η Ανγκελα Μέρκελ δεν θα χρησιμοποιούσε ποτέ τέτοιους χαρακτηρισμούς. Είναι και αυτό δείγμα της αλλαγής εποχής. Αυτού του είδους η ρητορική αποπνέει ισχύ, αλλά έχει και το αντίτιμό της. «Και αυτό το αντίτιμο δεν ήταν διατεθειμένη να το πληρώσει η γερμανική ηγεσία μέχρι τώρα» λέει ο Λόμπιν. Τώρα όμως ο Σολτς και η κυβέρνησή του το πράττουν επωμιζόμενοι και τις πρακτικές συνέπειες της μετωπικής σύγκρουσης με τη Ρωσία.

Προς το παρόν έχει τη στήριξη της πλειοψηφίας των Γερμανών. Οι διαδηλώσεις κατά του πολέμου στην Ουκρανία είναι μαζικές, η αλληλεγγύη στο κύμα των προσφύγων από την Ουκρανία είναι μεγάλη και, σύμφωνα με δημοσκόπηση για το κανάλι RTL/n-tv, το 61% των Γερμανών δέχεται να διακοπεί η εισαγωγή φυσικού αερίου, πετρελαίου και άνθρακα από τη Ρωσία, ακόμη και αν αυτό σημαίνει ότι θα βάλουν βαθύτερα το χέρι στην τσέπη με τις αναμενόμενες ανατιμήσεις.

Εκείνο που έχει μείνει από την εποχή Μέρκελ είναι το προσωπικό εκτόπισμα της μέχρι πρότινος ισχυρότερης γυναίκας του πλανήτη, που τροφοδοτεί την ιδέα να αναλάβει μεσολαβητικό ρόλο για τη λήξη του πολέμου. Την πρόταση είχε κάνει ο πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας Ματέο Ρέντσι, «χρειάζεται ένας μεσολαβητής επί όσοις όροις» σχολίαζε η ιταλική εφημερίδα «Λα Στάμπα», «ένα αξιόπιστο πολιτικό πρόσωπο, εκπρόσωπος μιας σημαντικής ευρωπαϊκής χώρας: η Ανγκελα Μέρκελ».

Αλλά κι αυτή η ιδέα διακινείται περισσότερο στο εξωτερικό και λιγότερο στο εσωτερικό της Γερμανίας.