Πόλεμος στην Ουκρανία: Γιατί κλονίζεται η θέση της Ευρώπης– Ο γεωπολιτικός χάρτης θα πρέπει να ξανασχεδιαστεί

Παρόλο που η Ρωσία έχει χάσει την τεράστια επιρροή και τους φίλους της μετά την κατάρρευση της σοβιετικής αυτοκρατορίας το 1991, η πυρηνική υπερδύναμη εξακολουθεί να βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση σε σχέση με αρκετούς γείτονές της στην Ευρώπη, ενώ κρατά άλλους σε μια ανήσυχη ουδετερότητα.

Όπως εξηγεί το Associated Press, η ρωσική εισβολή στη γειτονική Ουκρανία και η ανθρωπιστική τραγωδία που έχει προκληθεί τις τελευταίες δύο εβδομάδες έχουν πυροδοτήσει μια εγκάρδια στάση υποστήριξης από τη Δύση και έχουν δημιουργήσει εκκλήσεις για μια επανεξέταση του τρόπου με τον οποίο ο γεωπολιτικός χάρτης της Ευρώπης θα πρέπει να ξανασχεδιαστεί στο μέλλον.

Το να εδραιωθεί αυτό στην πραγματικότητα του 2022 είναι πολύ πιο δύσκολο από ό,τι φαίνεται με μια πρώτη ματιά. Η ένταξη της Ουκρανίας, της δεύτερης μεγαλύτερης χώρας της Ευρώπης, πλήρως στην ΕΕ ενάντια στη θέληση της Μόσχας, δημιουργεί τεράστια προβλήματα.

Οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα προσπαθήσουν να βρουν λύση για το ζήτημα κατά τη διάρκεια μιας διήμερούς συνόδου κορυφής στις Βερσαλλίες λίγο έξω από το Παρίσι την Πέμπτη.

«Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα είναι πολύ πιο δυνατή αν είμαστε ενωμένοι», λέει ο Ζελένσκι σε μια συναισθηματικά φορτισμένη ζωντανή μετάδοση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την Τρίτη. Συνέχισε λέγοντας «αποδείξτε λοιπόν ότι είστε μαζί μας, αποδείξτε ότι δεν θα μας αφήσετε να φύγουμε, αποδείξτε ότι είστε πράγματι Ευρωπαίοι».

Αίτημα ένταξης στην ΕΕ από Μολδαβία και Γεωργία

Επιδεινώνοντας το πρόβλημα της ΕΕ, η Μολδαβία και η Γεωργία, δύο μικρότερα έθνη που φοβούνται επίσης την εκτεταμένη εμβέλεια της Ρωσίας, ακολούθησαν τον ίδιο δρόμο μέσα σε λίγες μέρες και ζήτησαν επίσης ένταξη στην ΕΕ.

Κινητοποίηση και από Σουηδία-Φινλανδία

Η βία της ρωσικής εισβολής τρόμαξε επίσης ιστορικά ουδέτερες χώρες όπως η Σουηδία και η Φινλανδία, οι οποίες τώρα προβάλλουν ένα κύμα υποστήριξης για ένταξη στο ΝΑΤΟ και στην περίπτωση του Ελσίνκι αποδεσμεύεται από μια ρωσική επιρροή τόσο βαριά που είχε γίνει πολιτικός όρος, αυτός της «Φινλανδοποίησης».

Μέσα σε λίγες μέρες, όσα ξέραμε μέχρι τώρα για το ποιος ανήκει πού στον γεωπολιτικό χάρτη της ηπείρου έχει κλονιστεί πολύ έντονα. Ωστόσο, η πρόοδος σε αυτά τα ζητήματα μπορεί να είναι αργή. Πολλά έθνη φοβούνται ότι η διεύρυνση του μπλοκ και η αναμόρφωση των παραδοσιακών σφαιρών επιρροής θα έβαζαν τα θελέμια για έναν παγκόσμιο πόλεμο.

Ακόμα κι αν η υποστήριξη για την Ουκρανία είναι συντριπτική μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ, η έγκριση ένταξης είναι κάθε άλλο παρά αυτόματη. Οι ηγέτες οκτώ ανατολικών κρατών-μελών δήλωσαν επίσημα ότι η Ουκρανία «αξίζει να λάβει μια άμεση προοπτική ένταξης στην ΕΕ».

Γεωγραφικά εμπόδια

Αλλά οι αντιδράσεις των άλλων χωρών ποικίλουν από επιφυλακτικές έως σκεπτικιστικές, με τον Ολλανδό πρωθυπουργό Μαρκ Ρούτε να λέει ότι «κάθε χώρα στην Ευρώπη είναι ελεύθερη να ζητήσει την ένταξη» και αμέσως απαρίθμησε τα τεράστια γραφειοκρατικά εμπόδια που υπάρχουν.

«Είναι εξαιρετικά ευαίσθητο θέμα. Τα κράτη μέλη δεν είναι όλα στην ίδια σελίδα», δήλωσε υψηλόβαθμος αξιωματούχος της ΕΕ υπό τον όρο της ανωνυμίας, επειδή δεν είχε εξουσιοδότηση να μιλήσει δημόσια για πολιτικές συζητήσεις που συμβαίνουν στα παρασκήνια.

«Η συζήτηση για την ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ θα μπορούσε επίσης εύκολα να υπερθερμανθεί, παρέχοντας στους ευρωσκεπτικιστές μια τέλεια ευκαιρία να σκορπίσουν τον φόβο στους ψηφοφόρους», δήλωσε ο Πάουελ Ζέρκα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων.

Δεν είναι καλό να δίνουμε ελπίδες στην Ουκρανία

Αρκετά έθνη υποδεικνύουν ότι δεν είναι καλό να δίνουμε στην Ουκρανία ελπίδες με οποιαδήποτε βιαστική απόφαση που λαμβάνεται στον πυρετό της μάχης. Στο παρελθόν, οι αιτήσεις συμμετοχής χρειάζονταν χρόνια, μερικές φορές δεκαετίες. Η Τουρκία υπέβαλε αίτηση για ένταξη το 1987 και δεν είναι καθόλου κοντά στην ένταξη. Άλλες τέσσερις είναι υποψήφιες χώρες τώρα, αλλά η ΕΕ έχει δείξει μεγάλη απροθυμία να επεκταθεί περαιτέρω προς τα ανατολικά. Το να επιτραπεί στην Ουκρανία να «υπερπηδήσει» τις υπόλοιπες θα πυροδοτήσει πάθη στα Δυτικά Βαλκάνια, όπου αρκετοί περιμένουν μια αφορμή.

Για να αξιολογήσει απλώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εάν ένα έθνος θα μπορούσε να είναι υποψήφιο για να ξεκινήσει συνομιλίες ένταξης, χρειάζεται συχνά από ένα έτος έως 18 μήνες.

Και για να γίνουν δεκτά, τα νέα κράτη, θα πρέπει επίσης να συμμορφώνονται όλους τους κανονισμούς της ΕΕ, από τις αρχές του κράτους δικαίου μέχρι τα πρότυπα εμπορίου και λιπασμάτων, περίπου 80.000 σελίδες κανόνων.

Τέλος, οποιοσδήποτε υποψήφιος χρειάζεται την ομόφωνη έγκριση των σημερινών μελών, επιτρέποντας συχνά σε ένα έθνος να αποφασίσει για την τύχη της όλης διαδικασίας.

Ευκολότερη η ένταξη στο ΝΑΤΟ, παρά στην ΕΕ

Συγκριτικά, η ένταξη μιας χώρας στο ΝΑΤΟ, ειδικά για έθνη όπως η Σουηδία και η Φινλανδία, θα ήταν ευκολότερη, αφού οι δύο τους έχουν ήδη πολύ στενή συνεργασία με τη στρατιωτική συμμαχία.

Ωστόσο, ένα επίσημο βήμα θα προκαλούσε σίγουρα την οργή της Μόσχας και θα θεωρηθούνταν παιχνίδι γεωπολιτικής εξουσίας.

«Είναι προφανές ότι εάν η Φινλανδία και η Σουηδία ενταχθούν στο ΝΑΤΟ, το οποίο είναι πρώτα απ′ όλα στρατιωτικός οργανισμός, θα έχει σοβαρές στρατιωτικοπολιτικές συνέπειες, που θα απαιτούσαν αντίποινα από τη Ρωσική Ομοσπονδία», δήλωσε η εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών Μαρία Ζαχάροβα.

Αλλά, κατά κάποιο τρόπο, αυτή η σκανδιναβική ουδετερότητα μπορεί ήδη να διολισθαίνει.

«Η Σουηδία και η Φινλανδία ουσιαστικά τερμάτισαν την ουδετερότητά τους στέλνοντας στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία (θανατηφόρα βοήθεια στην περίπτωση της Σουηδίας)», δήλωσε ο Εντ Άρνολντ του Royal United Services Institute.