Έλενα Τοπαλίδου: «Το τέρας σού κρατάει συνεχώς το χέρι…»

Πρωταγωνιστείτε στο βιντεοκλίπ του νέου τραγουδιού της Ματούλας Ζαμάνη «Κανένας μόνος, καμία μόνη» που έχει ως θέμα του τη βία, έμφυλη και μη. Οι στίχοι θίγουν επίσης το θέμα των ενοχών που αισθάνονται τα θύματα. Η δική σας σχέση με τις ενοχές ποια είναι;

Είμαι επιθετική στον εαυτό μου. Του φέρομαι σκληρά, τιμωρητικά. Με τις ενοχές έχω μια σχέση οικεία, είναι φίλες μου. Είμαι σαφώς σε καλύτερη κατάσταση, σε σχέση με το παρελθόν, γιατί έχω μεγαλώσει. Το διαχειρίζομαι.

Η πηγή των ενοχών;

Είναι πάντα η παιδική μας ηλικία. Με είχε κυριεύσει η τελειομανία, από μικρή θεωρούσα ότι έπρεπε να είμαι σε όλα πάρα πολύ καλή. Υποθέτω ότι διεκδικούσα την αγάπη και την αποδοχή. Μεγάλωσα σε μια όμορφη οικογένεια, φροντισμένη και με γονείς δυο απίθανους τύπους. Κάποια στιγμή, στην τρυφερή ηλικία της εφηβείας, άρχισα να είμαι αρκετά τιμωρητική με τον εαυτό μου. Η τελειομανία τότε πέρασε και στο φαγητό. Ετσι ήρθαν κάποια επώδυνα πράγματα, όπως η νευρική ανορεξία. Οταν ένα κορίτσι βρεθεί σε αυτό το σημείο, μετά οι τύψεις αρχίζουν και γίνονται η δεύτερη ύπαρξη.

Σε ποια ηλικία αρχίσατε να παλεύετε με τη νευρική ανορεξία;

Στα 14 περίπου. Μέχρι τότε ήμουν ένα απόλυτα χαρούμενο πλάσμα.

Τι συνέβη τότε;

Αρχισε να μη μου αρέσει το σώμα μου. Είχα ξεκινήσει μπαλέτο από μικρή, ήμουν πολύ καλή, όπως και στο σχολείο και στο πιάνο. Ομως στην εφηβεία συνέκρινα τον εαυτό μου με τα άλλα παιδιά – με το «χάος» της εθνικής του μπαλέτου που ήταν τα άλλα παιδιά. Ημουν στρουμπουλή τότε. Ο χορός με έκανε να μισήσω το σώμα μου. Η δασκάλα μου στο μπαλέτο ήταν αυστηρή σε σχέση με τον χορό, αλλά ποτέ δεν μου ζήτησε κάτι σε σχέση με το βάρος μου. Η μητέρα μου ήταν πολύ αδύνατη.

Η μάχη ήταν με τη μητέρα σας;

Δεν ήταν δύσκολη η σχέση μας, ίσως κάπως ανταγωνιστική. Ηθελε να τρεφόμαστε καλά, αλλά θεωρώ ότι ο αγώνας άρχισε από τον ίδιο μου τον εαυτό. Εβλεπα τις μπαλαρίνες, το ιδεώδες, το ιδανικό, και ήθελα να το φτάσω. Ετσι κλείστηκα στον εαυτό μου και οδηγήθηκα στα διατροφικά προβλήματα.

Πώς εκδηλώθηκαν;

Σε όλο τους το μεγαλείο. Και με αφαγία, και με βουλιμία, και με εμετούς, για πάρα πολλά χρόνια. Θα περιέγραφα την κατάσταση εκείνης της περιόδου διπολική. Η μισή Ελενα ζούσε μια πολύ έντονη ζωή σε σχέση με τον χορό και τις παραστάσεις. Από τα 21 μου, τότε που αποφοίτησα από την Κρατική Σχολή, χόρεψα με τον Κωνσταντίνο Ρήγο και τον Δημήτρη Παπαϊωάννου. Με πήρε ο Κωνσταντίνος στην «Οκτάβα» και συγχρόνως πήγα στην «Εδάφους», όπου κάναμε την πρώτη «Μήδεια». Αισθανόμουν τόσο τυχερή που μπορούσα να χορεύω στα πιο όμορφα πράγματα. Ξεκινούσε η πορεία μου με μια τρομερά έντονη καθημερινότητα αναμέτρησης δυνάμεων. Πήγαινα κάθε μέρα στον δάσκαλό μου και έκανα κάθε μέρα τέσσερις ώρες μπαλέτο, μετά πέντε ώρες πρόβα και κάποιες φορές ακολουθούσε παράσταση ή είχαμε ταξίδι.

Πότε νιώσατε ότι οι διατροφικές διαταραχές που αντιμετωπίζατε έθεταν σε κίνδυνο τη ζωή σας;

Θυμάμαι ότι έγραφα συνέχεια σε ένα ημερολόγιο που κρατούσα τότε πόσο άρρωστη ένιωθα. Η άφεση αμαρτιών που έδινα στον εαυτό μου ήταν να του υπενθυμίζω πόσο πετυχαίνω στο μπαλέτο. Οι παραστάσεις επίσης αισθανόμουν ότι ήταν κάτι τιμητικό για μένα. Το πρωί όμως ξυπνούσα και έπρεπε να πάρω ξανά τα πράγματα από την αρχή. Βρισκόμουν πάλι στο μηδέν. Δεν επιβράβευα τον εαυτό μου. Η σχέση μου με το φαγητό με καθόρισε. Πριν από λίγες μέρες μιλούσα με μια μητέρα που το κορίτσι της αντιμετωπίζει το ίδιο πρόβλημα. Θέλω να βοηθήσω τα παιδιά διότι αυτή η αρρώστια όταν ξεκινήσει δεν έχει τέλος.

Η ζωή σας κινδύνεψε;

Πάρα πολύ. Οι εμετοί ήταν κάτι πολύ βίαιο.

Είχατε στήριξη από την οικογένειά σας;

Η μητέρα μου πέρασε μαρτυρικά χρόνια, βασανίστηκε πολύ και αυτό ήταν άλλη μία πηγή των ενοχών μου. Ενιωθα ότι την κάνω δυστυχισμένη. Πάλευε πολύ να με συνεφέρει, αλλά στην ουσία – σε τέτοιες περιπτώσεις – δεν μπορεί να σε συνεφέρει κανείς άλλος εκτός από τον γιατρό και τον εαυτό σου.

Φαντάζομαι, επηρέασε τη σχέση σας με τους άλλους ανθρώπους.

Απολύτως. Είχα γίνει βουλιμική σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής μου. Στις ερωτικές μου σχέσεις, για παράδειγμα. Η απελπισία μου ήταν ότι δεν μπορούσα να ευχαριστηθώ τη ζωή. Δεν μπορούσα να πάω σε ένα ρεστοράν και να το απολαύσω. Ερχόταν ένα πιάτο μπροστά μου και δεν ήξερα τι να το κάνω. Παλαιότερα το να βγω μια βόλτα στη θάλασσα ήταν δύσκολο. Πάντα υπήρχε στο πίσω μέρος του μυαλού μου το τι θα φάω, πώς θα το φάω, τι θα πω, πώς θα εξηγήσω… Είχε γίνει εφιάλτης μου το φαγητό. Μόνο αυτό με απασχολούσε.

Βλέπατε εφιάλτες;

Εγινε και η σχέση μου με τον ύπνο τραγική. Αυτός ήταν ο λόγος που σταμάτησα να χορεύω. Είχα χάσει τον ύπνο μου. Θυμάμαι την περίοδο που ήμουν με τον Κωνσταντίνο στη Θεσσαλονίκη – 2002 με 2005 – είχα αρχίσει να μην κοιμάμαι σχεδόν καθόλου. Ηταν εξαντλητικό γιατί υπήρχε ένα πρόγραμμα προβών χορού. Δεν ξέρω πραγματικά πώς άντεξε ο οργανισμός μου, η καρδιά μου, με όλα αυτά που έχω υποστεί. Εβλεπα ότι δεν μπορώ πια να γλιτώσω. Ούτε ο χορός δεν μου έδινε χαρά. Εβλεπα τα παιδιά να χορεύουν γύρω μου και εμένα να μην έχω πια τρόπο να το κάνω. Σαν να μην ήξερα πώς να το κάνω. Εκείνο τον καιρό στη Θεσσαλονίκη ήθελα να είμαι ένα τίποτα, να γίνω μια τελεία. Ενα κύτταρο χωρίς αναμνήσεις, χωρίς βιώματα, χωρίς μνήμη.

Η μνήμη ήταν επώδυνη για σας;

Ενώ περνούσα με την ομάδα και τον Ρήγο συγκλονιστικά, υπήρχε το σκοτεινό υπόλοιπο στη ζωή μου. Το διπολικό που είπα ξανά. Υπήρχαν στιγμές μέσα στη μέρα που η ευτυχία μου ήταν ισχυρή αλλά που οι σχέσεις μου με τους ανθρώπους ήταν πολύ δύσκολες. Υπήρχε τρομερή σύγκρουση.

Πώς το αντιμετωπίσατε;

Τότε είπα ότι δεν μπορώ να ζω άλλο έτσι. Αποφάσισα ότι πρέπει να σταματήσω να υποχρεώνω τον εαυτό μου να πηγαίνει το πρωί για δουλειά. Αντιλήφθηκα ότι για να βγω από αυτό έπρεπε να μείνω μ’ εμένα, να καταλάβω τι είμαι. Ενιωθα ότι θα σβήσω, θα χαθώ, γιατί δεν κοιμόμουν σχεδόν καθόλου. Χρειαζόμουν χρόνο να ξαναφτιάξω τον εαυτό μου, χωρίς να ξέρω από πού ακριβώς να ξεκινήσω. Τότε αποφάσισα με τον Κωνσταντίνο να φύγω από την ομάδα. Ενιωσα μεγάλη ανακούφιση όταν μπήκα στο αυτοκίνητό μου, φορτωμένο πράγματα, και οδήγησα από τη Θεσσαλονίκη στην Αθήνα. Ηταν χειμώνας, χιόνιζε και ένιωθα ελεύθερη. Μου είχε δώσει ένας φίλος ένα κλειδί από ένα σπίτι στα Εξάρχεια, στην οδό Νικηφόρου Ουρανού, για να μείνω, επειδή δεν ήθελα να επιστρέψω στο δικό μου.

Κάπου εδώ αρχίζετε το θέατρο.

Βέβαια. Και αν ο χορός με έκανε να μισήσω το σώμα μου, το θέατρο με έκανε να το αγαπήσω. Οταν ήμουν στη Θεσσαλονίκη, με είχαν πάρει να παίξω σε κάποιες παραστάσεις και μου άρεσε η σχέση που είχα με τον λόγο. Με ξεκούραζε που δεν απαιτούσε τη σωματική εξάντληση, όπως ο χορός.

Εχετε διώξει οριστικά τον εφιάλτη της νευρικής ανορεξίας;

Ποτέ δεν σε εγκαταλείπει. Το τέρας αυτό σου κρατάει συνεχώς το χέρι. Επιστρέφει ξανά, ιδιαίτερα όταν νιώθω ότι αποτυγχάνω σε κάτι. Οταν νιώθω ότι ασχημαίνω στα μάτια μου. Τώρα όμως μπορώ να το αντιμετωπίσω.

Επαιξε ρόλο που μπήκατε σε μια μακροχρόνια σχέση, δημιουργήσατε οικογένεια;

Σαφώς. Δεν έχω κάνει ψυχανάλυση, αλλά έψαξα αρκετά τον εαυτό μου. Αυτό προκύπτει βέβαια αναγκαστικά και όταν είσαι με έναν άνθρωπο πάρα πολλά χρόνια, 17 το σύνολο, όπως είμαι εγώ με τον Νίκο (σ.σ.: Κουρή). Χρειάζεται να διερευνήσεις τον εαυτό σου για να μπορέσεις να συνυπάρξεις. Ο Νίκος με έχει κάνει πολύ καλύτερο άνθρωπο: με τον τρόπο που σκέφτεται, με τον τρόπο που καθρεφτίζει εμένα. Μου δείχνει πράγματα σε μένα με πολύ σκληρό τρόπο και πολλές φορές μού «τραβάει το χαλί». Και με συνεφέρνει.

Εχει μείνει κάποιο μικρό σύννεφο από εκείνη τη σκοτεινή εποχή;

Δεν ξέρω ποιο είναι το αγαπημένο μου φαγητό.