Ο παγκόσμιος αγώνας για τη δημοκρατία δίνεται στην Ουκρανία

Της Susan Stokes 

Αντιμέτωποι με την αυταρχική κλεπτοκρατία της Ρωσίας στα βόρεια και τα δυτικά τους, οι Ουκρανοί έχουν επιλέξει έναν πολύ διαφορετικό πολιτικό δρόμο τις τελευταίες δεκαετίες. Μέσα από πολλούς κύκλους εκλογών και λαϊκών διαμαρτυριών, η Ουκρανία έχει προχωρήσει προς τα δημοκρατικά ιδεώδη του κράτους δικαίου, της προστασίας των ατομικών ελευθεριών, της ελευθερίας της έκφρασης και του συνεταιρίζεσθαι, των ελεύθερων και δίκαιων εκλογών και της ειρηνικής επίλυσης των εσωτερικών διαμαχών.

Σήμερα, οι διεθνείς οργανισμοί αξιολογούν την Ουκρανία ως μια μη πλήρη – όμως πολλά υποσχόμενη – δημοκρατία. Οι διαφορετικοί δρόμοι της Ρωσίας και της Ουκρανίας – η ολοένα πιο ασφυκτική δικτατορία του ρώσου προέδρου, Βλαντίμρ Πούτιν, έναντι της χαοτικής κάποιες φορές ανοιχτής κοινωνίας της Ουκρανίας – κατέστησαν πιο πιθανή την πρόσφατη εισβολή του Κρεμλίνου.

Μία από τις βασικές διαφορές ανάμεσα στα αυταρχικά καθεστώτα και τις δημοκρατίες είναι ότι οι δημοκρατίες προστατεύουν τα δικαιώματα της ελευθερίας του λόγου και του συνέρχεσθαι και άρα τη λαϊκή διαμαρτυρία. Οπως γνωρίζουν οι πολίτες των δημοκρατιών, ένας βαθμός ρύθμισης των διαμαρτυριών είναι αναγκαίος προκειμένου να διατηρηθεί η ειρήνη, ενώ ορισμένες φορές αυτή η ρύθμιση πηγαίνει πολύ μακριά, εμποδίζοντας την άσκηση αυτών των δικαιωμάτων.

Ομως, οι δικτατορίες όπως του Πούτιν απλώς δεν μπορούν να ανεχθούν τις διαμαρτυρίες – τουλάχιστον αυτές που ασκούν κριτική στην κυβέρνηση. Το Κρεμλίνο απειλεί τώρα τους Ρώσους που διαδηλώνουν κατά του πολέμου στην Ουκρανία με «αυστηρή τιμωρία» για την οργάνωση «μαζικών επεισοδίων». Το ελεγχόμενο από τον Πούτιν κοινοβούλιο εξετάζει νόμο με τον οποίο θα επιβάλλεται 15ετής φυλάκιση σε εκείνους που «χαλκεύουν» τις πληροφορίες για την «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» στην Ουκρανία.

Τα αυταρχικά καθεστώτα είναι επίσης πιο πιθανό να προκαλέσουν κακό σε όσους διαμαρτύρονται. Στην πράξη, μάλιστα, η βίαιη καταστολή αποτέλεσε το πρελούδιο της τελικής έξωσης του τελευταίου φιλορώσου προέδρου της Ουκρανίας, Βίκτορ Γιανουκόβιτς, το 2014.

Η εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία κορυφώνει μια περίοδο πολιτικών επιθέσεων κατά της δημοκρατίας σε ολόκληρο τον κόσμο. Πολλοί από τους επιτιθέμενους είναι εκλεγμένοι ηγέτες οι οποίοι, όπως ο Γιανουκόβιτς, στράφηκαν εναντίον των θεσμών της χώρας τους και των βασικών δικαιωμάτων των πολιτών τους. Οι επίδοξοι αυταρχικοί ηγέτες ακολούθησαν το συγκεκριμένο εγχειρίδιο σε χώρες πολύ διαφορετικές μεταξύ τους, όπως η Βραζιλία, η Βενεζουέλα και η Νικαράγουα, η Ουγγαρία, η Πολωνία και η Σερβία, η Τουρκία, οι Φιλιππίνες και οι Ηνωμένες Πολιτείες.

Ολοι αυτοί οι υπονομευτές της δημοκρατίας στηρίχθηκαν ο ένας στον άλλο, συγκροτώντας μια άτυπη συμμαχία. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, όμως, κλόνισε αυτή την ανίερη συμμαχία των επίδοξων καταπιεστών, που αντιμετώπιζαν τον Πούτιν ως τον υπέρτατο και πανίσχυρο ηγέτη. Ο Βίκτορ Ορμπαν την καταδίκασε, ενώ η Πολωνία υποδέχεται ένα κύμα ουκρανών προσφύγων. Τόσο η Ουγγαρία όσο και η Πολωνία έχουν νέους λόγους να δώσουν αξία στη συμμετοχή τους στο ΝΑΤΟ.

Ας ελπίζουμε, λοιπόν, ότι η επιθετικότητα του Πούτιν αποκαθιστά ένα αίσθημα κοινών στόχων στις τάξεις των ελεύθερων κοινωνιών και πείθει τους επίδοξους αυταρχικούς ηγέτες ότι η ειρήνη, η ασφάλεια και η εθνική επιβίωση είναι στοιχεία που αξίζουν ως αντίτιμο για την είσοδό τους στο κλαμπ των δημοκρατιών. Εκεί, τα δικαιώματα και οι ελευθερίες των πολιτών θα έχουν καλύτερες πιθανότητες να γίνουν σεβαστά.

* Η Σούζαν Στόουκς είναι καθηγήτρια Πολιτικών Επιστημών και διευθύντρια του Κέντρου Δημοκρατίας του Σικάγου, στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου.