Πόλεμος στην Ουκρανία: Το ιστορικό της σύγκρουσης σε χάρτες και αριθμούς

Ο πόλεμος στην Ουκρανία μαίνεται για τη 17η ημέρα του. Πάνω από δύο εκατομμύρια εκτοπισμένοι, εκατοντάδες νεκροί άμαχοι σύμφωνα με τον ΟΗΕ και αβεβαιότητα για το μέλλον χαρακτηρίζουν τη σύγκρουση.

Παρακάτω παρακολουθούμε το πώς διεξάγονται οι μάχες αλλά και το ιστορικό της σύγκρουσης πριν ακόμα από τη ρωσική εισβολή, μέσα από χάρτες και infographics που παρουσιάζει το Al Jazeera.

Ποιος ελέγχει τι στην Ουκρανία;

Ο βομβαρδισμός της Ουκρανίας από τη Ρωσία διευρύνεται, με αναφορές για επιδρομές στην πόλη Ντνίπρο στα ανατολικά και σε αεροδρόμια στο δυτικό Λούτσκ και στο Ιβάνο-Φρανκίφσκ.

Η πρωτεύουσα της Ουκρανίας, το Κίεβο, προετοιμάζεται για μια ολομέτωπη επίθεση καθώς η ρωσική στρατιωτική φάλαγγα πλησιάζει. Ουκρανοί αξιωματούχοι λένε ότι οι ρωσικοί βομβαρδισμοί εμπόδισαν και πάλι τις εκκενώσεις από τη Μαριούπολη, όπου οι συνθήκες είναι «κρίσιμες».

• Διαβάστε επίσης: Πόλεμος στην Ουκρανία: Αγωνία για τους ανθρωπιστικούς διαδρόμους

Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι κορυφαίοι σύμμαχοί τους ανακαλούν το καθεστώς του «πλέον ευνοούμενου κράτους» της Ρωσίας, εν μέσω της εκστρατείας πίεσης προς τον πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν να τερματίσει τον πόλεμο.

Ο Ουκρανός απεσταλμένος στα Ηνωμένα Έθνη απορρίπτει την κατηγορία της Μόσχας ότι το Κίεβο διαθέτει εργαστήρια βιολογικών όπλων που υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ ως «τρελό παραλήρημα».

Πού καταφεύγουν οι άνθρωποι;

Περισσότεροι από 2,5 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εγκαταλείψει την Ουκρανία από την έναρξη της εισβολής της Ρωσίας, σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. Πολλοί έχουν αναζητήσει καταφύγιο στην Πολωνία και σε άλλα γειτονικά κράτη.

Σύμφωνα με την τελευταία καταμέτρηση, 1.524.903 άνθρωποι εισήλθαν στην Πολωνία, 225.046 στην Ουγγαρία, 176.092 στη Σλοβακία, 105.897 στη Ρωσία, 84.671 στη Ρουμανία, 104.929 στη Μολδαβία και 858 στη Λευκορωσία. Τουλάχιστον 282.497 άνθρωποι έχουν επίσης καταφύγει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Οι αριθμοί αντιπροσωπεύουν τον αριθμό των προσφύγων που βρίσκονται σήμερα σε κάθε χώρα και όχι τον αριθμό των εισόδων.

Οι περισσότεροι από τους αφιχθέντες ήταν γυναίκες και παιδιά. Όλοι οι άνδρες ηλικίας μεταξύ 18 και 60 ετών δεν επιτρέπεται να φύγουν από την Ουκρανία για να παραμείνουν και να πολεμήσουν.

Αντιπολεμικές διαδηλώσεις σε όλο τον κόσμο

Χιλιάδες άνθρωποι κατέβηκαν σε πλατείες και ρωσικές πρεσβείες σε όλο τον κόσμο για να διαμαρτυρηθούν κατά της εισβολής.

Η OVD-Info, αναφέρει ότι περισσότεροι από 5.000 διαδηλωτές έχουν συλληφθεί σε όλη τη Ρωσία από τότε που ο Πούτιν ξεκίνησε τον πόλεμο στην Ουκρανία. Ρώσοι διαδηλωτές κατέβηκαν κατά χιλιάδες από την πρώτη μέρα της εισβολής.

Ο χάρτης και ο κατάλογος που ακολουθούν δείχνουν τις τοποθεσίες όπου έχουν σημειωθεί σημαντικές διαδηλώσεις. Περισσότερες διαδηλώσεις προγραμματίζονται τις επόμενες ημέρες σε πόλεις σε όλο τον κόσμο.

Οι ρωσοουκρανικές σχέσεις σε οκτώ χάρτες και διαγράμματα

Ακολουθούν οκτώ infographics που αναλύουν την ιστορία, την πολιτική και την οικονομία στις σχέσεις Ουκρανίας-Ρωσίας.

1. Η σύγκρουση με μια ματιά

Μετά από μήνες εντάσεων και έντονης διπλωματίας, οι ρωσικές δυνάμεις εισέβαλαν στην Ουκρανία. Εκρήξεις ακούστηκαν σε ολόκληρη τη χώρα. Το Κίεβο κήρυξε στρατιωτικό νόμο, λέγοντας ότι η Ουκρανία θα υπερασπιστεί τον εαυτό της. Ακολουθεί μια σύνοψη της σύγκρουσης με μια ματιά.

2. Ιστορία της ΕΣΣΔ

Η Ρωσία και η Ουκρανία ήταν μέρος των 15 σοβιετικών δημοκρατιών που αποτελούσαν τη Σοβιετική Ένωση. Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, η Ουκρανία κήρυξε την ανεξαρτησία της στις 24 Αυγούστου. Ο παρακάτω χάρτης δείχνει πότε κάθε μία από αυτές τις χώρες κήρυξε την ανεξαρτησία της.

3. Πολιτικές εξελίξεις

Μετά την ανεξαρτησία της, η Ουκρανία προσπάθησε να απαλλαγεί από τη ρωσική κληρονομιά και να δημιουργήσει όλο και πιο στενούς δεσμούς με τη Δύση.

Κατά τα τελευταία 30 χρόνια, η Ουκρανία διοικείται από επτά προέδρους. Η χώρα είχε μια δύσκολη πορεία προς τη δημοκρατία με δύο εξεγέρσεις, αρχικά το 2005 και στη συνέχεια το 2014. Και τις δύο φορές, η πολιτική κατεύθυνση που επικράτησε ήταν ενάντια στη Ρωσία και περισσότερο σε μία κατεύθυνση ένταξης  στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ.

Η Ρωσία από την άλλη έχει τεθεί υπό την ηγεσία τριών προέδρων, με τον Πούτιν να βρίσκεται στην εξουσία εδώ και 17 χρόνια. Το 2021, ο Πούτιν, πρώην πράκτορας των υπηρεσιών ασφαλείας της KGB της Σοβιετικής Ένωσης, υπέγραψε νόμο που ουσιαστικά του επιτρέπει να παραμείνει στην εξουσία μέχρι το 2036.

Ο Πούτιν έχει επανειλημμένα υποστηρίξει ότι Ρώσοι και Ουκρανοί ανήκουν σε «έναν λαό» και είναι μέρος του ιστορικού «ρωσικού πολιτισμού» που περιλαμβάνει επίσης τη γειτονική Λευκορωσία. Οι Ουκρανοί απορρίπτουν τους ισχυρισμούς του.

4. Τα μεγέθη των δύο χωρών

Η Ουκρανία έχει εκτιμώμενο πληθυσμό 44 εκατομμυρίων – τον έβδομο μεγαλύτερο στην Ευρώπη. Η χώρα αποτελείται από 24 περιφέρειες, γνωστές ως oblasts. Ο πληθυσμός της χώρας έχει μειωθεί από τη δεκαετία του 1990, με τα ποσοστά γονιμότητας να είναι από τα χαμηλότερα στον κόσμο. Από το 2020, το ποσοστό γονιμότητας της Ουκρανίας ήταν μόλις 1,2. Προκειμένου ένας πληθυσμός να παραμείνει σταθερός, απαιτείται συνολικό συνολικό ποσοστό γονιμότητας 2,1.

Η Ουκρανία είναι η δεύτερη μεγαλύτερη χώρα στην Ευρώπη, μετά τη Ρωσία. Με 603.550 τετραγωνικά χιλιόμετρα (233.031 τετραγωνικά μίλια), η Ουκρανία είναι λίγο μικρότερη από την πολιτεία Τέξας των ΗΠΑ, περίπου τρεις φορές μικρότερη από την Ινδία, μισή από τη Νότια Αφρική και περίπου δυόμισι φορές από το Ηνωμένο Βασίλειο.

5. Το ΝΑΤΟ στην Ευρώπη

Η Ρωσία αντιτίθεται στις βάσεις του ΝΑΤΟ κοντά στα σύνορά της και έχει ζητήσει γραπτές εγγυήσεις ότι το ΝΑΤΟ δεν θα επεκταθεί προς τα ανατολικά. Ένα από τα κεντρικά αιτήματα του Κρεμλίνου είναι να μην επιτραπεί ποτέ στην Ουκρανία να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ – μια κίνηση που θεωρεί κόκκινη γραμμή. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν αρνηθεί να υποχωρήσουν σε αυτό το αίτημα.

6. Στρατιωτικές δυνάμεις

Η Ρωσία διαθέτει έναν από τους ισχυρότερους στρατούς στον κόσμο και συγκαταλέγεται μεταξύ των πέντε χωρών με τις μεγαλύτερες αμυντικές δαπάνες.

Το 2020, η Ρωσία δαπάνησε 61,7 δισ. δολάρια για τον στρατό της, που αντιστοιχούσε στο 11,4% των κρατικών δαπανών. Συγκριτικά, η Ουκρανία δαπάνησε 5,9 δισ. δολάρια για τις ένοπλες δυνάμεις της, ή 8,8% των κυβερνητικών δαπανών, σύμφωνα με το Διεθνές Ινστιτούτο Ερευνών Ειρήνης της Στοκχόλμης.

Από τότε που άρχισαν οι εντάσεις, οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ, φοβούμενοι μια πιθανή χερσαία εισβολή από τη Ρωσία, έχουν εντείνει την υποστήριξη προς το Κίεβο στέλνοντας στρατιωτικό εξοπλισμό στην Ουκρανία.

7.Πηγές πετρελαίου και φυσικού αερίου

Η Ρωσία και η Ουκρανία είναι αμφότερες πλούσιες σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Η Ρωσία έχει τα υψηλότερα αποθέματα φυσικού αερίου στον κόσμο, με 48.938 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα. Περισσότερο από το 70 % των αποθεμάτων φυσικού αερίου της χώρας κατέχει η Gazprom, ένας κρατικός ενεργειακός γίγαντας.

Η Ρωσία προμηθεύει περίπου το ένα τρίτο του φυσικού αερίου της Ευρώπης. Οι αμερικανικές κυρώσεις λόγω της σύγκρουσης θα μπορούσαν να διαταράξουν τον εφοδιασμό αυτό, επιδεινώνοντας την ενεργειακή κρίση της Ευρώπης. Στις 22 Φεβρουαρίου, η Γερμανία ανέστειλε την πιστοποίηση του Nord Stream 2, ενός ρωσικού έργου αγωγού φυσικού αερίου ύψους 11,6 δισ. δολαρίων, το οποίο είχε σχεδιαστεί για να μεταφέρει 151 εκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου την ημέρα στην Ευρώπη.

Η Ρωσία διαθέτει επίσης μερικά από τα μεγαλύτερα αποδεδειγμένα αποθέματα πετρελαίου, με 80 δισεκατομμύρια βαρέλια, ή το 5% του συνόλου του κόσμου.

Η Ουκρανία, επίσης, διαθέτει σημαντικά αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου, 395 εκατομμύρια βαρέλια και 349 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα, αντίστοιχα. Η χώρα βρίσκεται στο σταυροδρόμι μεταξύ της Δύσης και της Ρωσίας και διαδραματίζει βασικό ρόλο στην παράδοση ρωσικού φυσικού αερίου στις ευρωπαϊκές αγορές.

8. Κύριες εξαγωγές της Ρωσίας και της Ουκρανίας

Περισσότερο από το ένα τέταρτο των παγκόσμιων εξαγωγών σιταριού προέρχεται από τη Ρωσία και την Ουκρανία. Οι οικονομικές κυρώσεις ή η στρατιωτική δράση μπορεί να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο κόστος των τροφίμων, καθώς οι εισαγωγείς αναζητούν εναλλακτικές λύσεις. Η Ρωσία εξήγαγε προϊόντα αξίας 407 δισ. δολαρίων και η Ουκρανία 49 δισ. δολαρίων το 2019.