Πόλεμος στην Ουκρανία: Το αίνιγμα της περιουσίας του Πούτιν – Οι εκτιμήσεις και οι διαρροές

Παρότι οι δυτικές κυβερνήσεις έχουν θέσει στο στόχαστρό του τον Βλαντιμίρ Πούτιν και τον στενό του κύκλο, παγώνοντας περιουσιακά στοιχεία τους ως αντίποινα για τον πόλεμο στην Ουκρανία, δεν υπάρχει καμιά ένδειξη ότι έχουν γνώση για σημαντικά ακίνητα που μπορούν να συνδεθούν με τον ρώσο πρόεδρο.

Στην πραγματικότητα, πολύ λίγα είναι γνωστά για το τι ανήκει στον Πούτιν και πού μπορεί να βρίσκεται αυτό. Παρά τις εικασίες και τις φήμες χρόνων, η έκταση της περιουσίας του παραμένει ασαφής, παρά τα δισεκατομμύρια δολάρια που έχουν περάσει από λογαριασμούς στενών φίλων του και τα πολυτελή ακίνητα που έχουν συνδεθεί με συγγενείς του.

Επισήμως, ο Πούτιν βγάζει περίπου 140.000 δολάρια τον χρόνο και του ανήκει ένα μικρό διαμέρισμα, σύμφωνα με τις οικονομικές δηλώσεις του.

Όμως, αυτές δεν λαμβάνουν υπόψη το «παλάτι του Πούτιν», ένα τεράστιο ακίνητο στη Μαύρη Θάλασσα που εκτιμάται ότι κόστισε πάνω από 1 δισεκατομμύριο δολάρια και έχει συνδεθεί με την κυβέρνησή του με διάφορους τρόπους. Ούτε περιλαμβάνουν το «γιοτ του Πούτιν», ένα πολυτελές σκάφος 100 εκατομμυρίων δολαρίων, που δημοσιεύματα το έχουν συνδέσει με τον Ρώσο πρόεδρο. Το Graceful καταγράφηκε να φεύγει από τη Γερμανία με προορισμό τη Ρωσία, λίγες εβδομάδες πριν από την εισβολή στην Ουκρανία.

Επίσης, σύμφωνα με τους New York Times, υπάρχει το διαμέρισμα των 4,1 εκατομμυρίων δολαρίων στο Μονακό, που αγόρασε μέσω μιας offshore εταιρείας γυναίκα που λέγεται ότι είναι σύντροφός του. Επιπλέον, υπάρχει η ακριβή βίλα στη νότια Γαλλία, που συνδέεται με την πρώην σύζυγό του.

Το πρόβλημα για τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους είναι ότι κανένα από αυτά τα περιουσιακά στοιχεία δεν συνδέονται ευθέως με τον Ρώσο πρόεδρο. Μέχρι τώρα, οι δυτικές κυβερνήσεις έχουν επικεντρώσει τις κυρώσεις τους σε ανθρώπους που υποπτεύονται ότι ενεργούν εκ μέρους του Πούτιν, ελπίζοντας ότι αυτό θα αυξήσει την πίεση στον Ρώσο πρόεδρο.

Τα περισσότερα από τα τιμωρητικά μέτρα για την εισβολή στην Ουκρανία -όπως και εκείνα που επιβλήθηκαν μετά την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014- στοχεύουν σε ολιγάρχες που βρίσκονται κοντά στον Πούτιν. Όσοι είναι στη «μαύρη λίστα» δεν θα μπορούν να κάνουν συναλλαγές στις ΗΠΑ, τη Βρετανία και την ΕΕ ούτε να έχουν πρόσβαση σε περιουσιακά στοιχεία. Ουσιαστικά θα «παγώσουν» χρήματα και ακίνητα που μπορούν να συνδεθούν με αυτούς που τους έχουν επιβληθεί κυρώσεις.

Όμως, η ρωσική ελίτ, που ζει εδώ και σχεδόν μια δεκαετία υπό τις δυτικές κυρώσεις, προτιμά τους σύνθετους λαβύρινθους της εταιρικής ιδιοκτησίας, για να αποφεύγει τον εξονυχιστικό έλεγχο. Συχνά οι κινήσεις τους έρχονται στο φως μόνο με διαρροές φακέλων από offshore εταιρείες ή τράπεζες.

Οι εκτιμήσεις για τον Πούτιν

Οι εκτιμήσεις για την κρυφή περιουσία του Πούτιν ποικίλουν. Μία από τις πιο εντυπωσιακές έγινε από τον Μπιλ Μπράουντερ, χρηματιστή γεννημένο στις ΗΠΑ ο οποίος αποκλείστηκε από τη Ρωσία το 2005, έπειτα από σύγκρουση με τους εκεί ολιγάρχες. Το 2017 κατέθεσε ενώπιον του Κογκρέσου ότι εκτιμά πως η περιουσία του Πούτιν θα μπορούσε να φτάνει τα 200 δισεκατομμύρια δολάρια. Ένα τεράστιο ποσό που εκείνη την εποχή θα τον έκανε τον πλουσιότερο άνθρωπο στον κόσμο.

Ο Άντερς Άσλαντ, επίκουρος καθηγητής στο Georgetown University και συγγραφέας του βιβλίου του 2019 «Russia’s Crony Capitalism», εκτίμησε την περιουσία του Ρώσου προέδρου σε περίπου 125 δισεκατομμύρια δολάρια. Υποστήριξε ότι το μεγαλύτερο μέρος της θα μπορούσε να ειναι κρυμμένο σε ένα δίκτυο offshore παραδείσων, με τη συνδρομή συμμάχων, φίλων και συγγενών του Πούτιν.

Σε σπάνιες περιπτώσεις, άνθρωποι από τον στενό κύκλο του Πούτιν έχουν μιλήσει δημόσια για την περιουσία του Ρώσου ηγέτη. Το 2010 ο Σεργκέι Κολεσνίκοφ, ο οποίος υποστήριξε ότι ήταν συνεργάτης συμμάχου του Πούτιν, έγραψε ανοιχτή επιστολή στον τότε πρόεδρο της Ρωσίας, Ντμίτρι Μεντβέντεφ.

Σε αυτή υποστήριζε ότι ο Πούτιν έχτιζε ένα τεράστιο ακίνητο στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας, που θα γινόταν γνωστό ως το «παλάτι» του. Είχε κοστίσει πάνω από 1 δισεκατομμύριο δολάρια, που συγκεντρώθηκαν με «διαφθορά, δωροδοκίες και κλοπές», έγραφε ο Κολέσνικοφ, που έστειλε την επιστολή του αφότου έφυγε από τη Ρωσία.

Το τεράστιο ακίνητο έχει κινηματογράφο, σαλόνι για αργιλέ και πίστα pole-dancing, σύμφωνα με ντοκιμαντέρ του Αλεξέι Ναβάλνι και των συνεργατών του. Πέρυσι, ο δισεκατομμυριούχος Αρκάντι Ρότενμπεργκ, παιδικός φίλος του Πούτιν, υποστήριξε ότι ανήκει στον ίδιο το ακίνητο και ότι το μετατρέπει σε ξενοδοχείο και διαμερίσματα.

Οι διαρροές πληροφοριών έχουν δώσει στοιχεία για το πόσο κοντά είναι ο Πούτιν στα πλούτη, ακόμη κι αν το όνομα του ίδιου δεν εμφανίζεται σε αυτά τα δεδομένα. Τα Panama Papers αποκάλυψαν το 2016 τον κρυφό πλούτο πολλών ανθρώπων που είναι κοντά του, ανάμεσά τους ο Σεργκέι Ρολντούγκιν, τσελίτσας και παλιός φίλος του προέδρου ο οποίος βγάζει πάνω από 8 εκατομμύρια δολάρια τον χρόνο.

Πέρυσι, τα λεγόμενα Pandora Papers αποκάλυψαν ότι μια γυναίκα που λέγεται ότι είναι σύντροφος του Πούτιν απέκτησε διαμέρισμα στο Μονακό, ένα από τα περιουσιακά στοιχεία που της ανήκουν, η αξία των οποίων φτάνει τα 100 εκατομμύρια δολάρια.

Ακόμη κι αν η Ουάσινγκτον έχει μόνο μια περιορισμένη εικόνα της περιουσίας του Πούτιν, οι κυρώσεις αξίζουν «απλά για να παγώσουμε ό,τι μπορούμε, να παγώσουμε ό,τι ξέρουμε και να κάνουμε γνωστό ότι αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι ευπρόσδεκτοι στο σύστημά μας» δήλωσε ο Πολ Μασάρο, υψηλόβαθμος σύμβουλος στον Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη, που συμβουλεύει μέλη του Κογκρέσου για τις κυρώσεις στη Ρωσία.