Είναι τρελός ο Πούτιν;

Οπως έχετε διαπιστώσει, το επάγγελμα που αμέσως αντικατέστησε τον επιδημιολόγο σε τηλεοράσεις και κοινωνικά δίκτυα είναι ο γεωπολιτικός αναλυτής. Δειλά, αλλά με καλές επιδόσεις, αναδύεται και το επάγγελμα του ψυχιάτρου. Ολο και πιο συχνά διαβάζω ή ακούω την ερώτηση, «μήπως ο Πούτιν είναι τρελός;». Κι όλο και πιο συχνά διάφοροι την απαντούν. Είτε γνωμοδοτούν ότι έχει σώας τα φρένας. Είτε η διάγνωσή τους υποδεικνύει αρρώστια που χρήζει εγκλεισμού.

Αν οι ερασιτέχνες ψυχίατροι παρακολουθούσαν λίγο πιο συστηματικά τα δεδομένα, θα απέφευγαν να εμπλακούν στους δαιδάλους της ψυχής ενός ανθρώπου που δεν τον γνωρίζουν. Για να εξηγηθούν οι κινήσεις του, αρκεί η προσέγγιση της ιδεολογίας του. Της ιδεολογίας του Πούτιν και της ιδεολογίας της αυτοκρατορικής Ρωσίας, που αναβίωσε με την εγκατάστασή του στο Κρεμλίνο.

Ο Δημήτρης Τριανταφυλλίδης, άριστος γνώστης της Ρωσίας, περιέγραψε στα «ΝΕΑ» (1/3/2022) τα χαρακτηριστικά αυτής της αυτοκρατορικής ιδεολογίας, που εμπνέεται από τους λεγόμενους Ευρασιατιστές, από την ιδέα δηλαδή της επέκτασης της Ρωσίας ως αυτοκρατορίας μεταξύ Ευρώπης και Ασίας, λίγο-πολύ στα όρια της Μογγολίας του Τζένγκις Χαν. Φυσικά, με ιδεολογικό περιτύλιγμα αντλημένο από την ορθοδοξία, γι’ αυτό άλλωστε έχει αποκτήσει την ισχύ που διαθέτει στο ρωσικό εποικοδόμημα η Εκκλησία.

Πρόκειται, προφανώς, για υπερεθνικιστική ιδεολογία, με θεωρητικά σχήματα που εμείς δεν τα κατανοούμε εύκολα, επειδή άλλες προτεραιότητες από την τυφλή ισχύ και την εδαφική επέκταση θέτει η δημοκρατική λογική μας και η ιδέα της προόδου και της ελευθερίας. Αλλ’ η ουσία είναι ότι η Ρωσία δεν τα κατάφερε να εμπεδώσει τη δημοκρατία, τη σύντομη περίοδο που μεσολάβησε από την κατάρρευση της ΕΣΣΔ μέχρι την άνοδο του Πούτιν. Κι η χώρα εύκολα παραδόθηκε εκ νέου στην αυτοκρατορική ιδεολογία.

Την οποία, με πολλή επιδεξιότητα, ο Πούτιν διεύρυνε, αφού κατάφερε να εντάξει σε αυτή και τη σοβιετική περίοδο. Δεν είναι τυχαίο ότι ο ρώσος πρόεδρος, το 2000, στην ανατολή του νέου αιώνα, ξαναέκανε επίσημο εθνικό ύμνο της Ρωσίας τη μελωδία του παλαιού ύμνου της ΕΣΣΔ, παραγγέλνοντας μάλιστα στον Σεργκέι Μιχαλκόφ, πατέρα του σκηνοθέτη Νικίτα Μιχαλκόφ που είχε γράψει τους στίχους της εγκεκριμένης μετά τον Στάλιν βερσιόν του Υμνου, να τους ξαναγράψει εξυμνώντας πλέον όχι τη Σοβιετική Ενωση αλλά τη Ρωσία.

Η βασική «αρρώστια», λοιπόν, του Πούτιν είναι ο νέος ρωσικός εθνικισμός: μια σκληρή αντίληψη κυριαρχίας και ισχύος, που δεν διαλέγεται με τους δημοκρατικούς κανόνες.

Το λάθος του δυτικού κόσμου είναι ότι δεν διέβλεψε νωρίς τα σχέδιά του κι ότι τον χρηματοδότησε μάλιστα για να του δώσει τη δυνατότητα να τα πραγματοποιήσει. Ας προσέχαμε.