Όταν ξεπλένεται ο ναζισμός

Λες και η Ευρώπη δεν ήταν ήδη έρμαιο της ακροδεξιάς ανόδου, τόσο από το δόγμα Ορμπάν, όσο κι από τα παρακρατικά μορφώματα, ήρθε τώρα η ανηλεής επίθεση προς την ίδια την ιστορική πραγματικότητα. Ο ρωσοουκρανικός πόλεμος είναι μία τεράστια επίθεση στη δημοκρατία και, δυστυχώς, τα απόνερα της σύρραξης θα πρέπει να τα αντιμετωπίσουμε στα χρόνια που θα ακολουθήσουν την κατάπαυση του πυρός.

Μιας και είπαμε για πυρ, διά πυρός και σιδήρου περνά η ιστορική αλήθεια, αφού ένθεν κι ένθεν επιχειρείται μια πάρα πολύ τρομακτική, πάρα πολύ βίαιη ισοπέδωση: Από τη μία είναι ο Πούτιν, που αποφάσισε να επικαλεστεί… την αποναζιστικοποίηση (;) της Ουκρανίας για να δικαιολογήσει την πολεμική εκστρατεία εναντίον των Ουκρανών πολιτών, από την άλλη βρίσκεται αυτό που προσπαθεί να συστηθεί ως φιλελεύθερη, ευρωπαϊκή πολιτική διανόηση (ή κάπως έτσι): Ξεκίνησε από τον ίδιο τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι κι έφτασε παντού. Λένε ότι ο Πούτιν είναι ίδιος με τον Χίτλερ. Ο δε Αρκάς εξισώνει τον Χίτλερ με τον Πούτιν και τον Στάλιν. Αν δεν ήταν εγκληματικό, θα ήταν για γέλια.

Ξαναγράφεται η ιστορία;

Ο Ουκρανός πρόεδρος, στην προσπάθειά του να καλλιεργήσει εντυπώσεις, δήλωσε ότι το Κίεβο δέχεται την ίδια επίθεση όπως είχε δεχτεί από τα ναζιστικά στρατεύματα. Όμως τίποτε, απολύτως τίποτε στη μετέπειτα ιστορία της Δύσης δεν μπορεί να συγκριθεί και οφείλει να μη συγκριθεί με τη ναζιστική θηριωδία. Οποιαδήποτε ταύτιση είναι επικίνδυνη και γιατί; Γιατί οι αντιδράσεις που θα προκαλέσει δε. Θα έρθουν εκ των προοδευτικών, αλλά εκ των ακροδεξιών.

Υπάρχει μία στοχευμένη προσπάθεια τουλάχιστον την τελευταία δεκαετία για αυτό που λέμε «ίσες αποστάσεις». Οι ίσες αποστάσεις είναι, όμως, ένα απολιτίκ καταφύγιο, ένα άλλοθι των ιστορικά αναλφάβητων να εξηγήσουν τον κόσμο. Εξάλλου, η ανθρωπότητα δε χτίστηκε πάνω σε δύο άκρα. Αν το ένα άκρο ήταν η Κου Κλουξ Κλαν, το άλλο άκρο ήταν οι Μαύροι Πάνθηρες; Καμία κοινωνική δικαιοσύνη δεν μπορεί να αποδεχτεί μια τέτοια ισοπέδωση.

Έτσι, αν το ένα άκρο είναι ο ναζισμός, το άλλο άκρο δεν είναι αυτό που με τεράστια επιμονή και τρομερή ιστορική ανακρίβεια χαρακτηρίζουν «κόκκινο φασισμό». Ο φασισμός είναι πράγμα βαθιά συγκεκριμένο, είναι ένα πολιτικό και οικονομικό σύστημα που δομείται πάνω σε ανισότητες, επί της αρχής εθνοτικές και ταξικές. Ο Χίτλερ έκανε εκκαθαρίσεις εθνοτικών, κοινωνικών και πολιτικών ομάδων αφήνοντας σαν ιστορική παρακαταθήκη (για να μην επαναληφθεί η θηριωδία) το μεγαλύτερο έγκλημα των τελευταίων αιώνων. Αν πρέπει οπωσδήποτε να είναι ο ναζισμός το ένα άκρο, το άλλο άκρο είναι η δημοκρατία. Και είναι ένα καλό άκρο, πολέμησε και κέρδισε.

Δεν είναι απρόσεκτος ο σύγχρονος πολιτικός λόγος που προσπαθεί να ξαναγράψει την ιστορία, λειτουργεί εσκεμμένα για να εξουδετερώσει τις κοινωνικές αντιστάσεις που αντιμάχονται στο κυρίαρχο πολιτικό σύστημα. Αν η Αριστερά είναι ένα και το αυτό με τους ναζί, τότε θα πρέπει να είναι και καταδικαστέα και παράνομη, σωστά; Θα θυμόμαστε όλοι τις μεγαλόστομες κορώνες εις βάρος της «βία των εργατικών σωματείων» και της «βίας των απεργιών». Βία στις απεργίες, βία και στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, εκεί όπου «η εργασία απελευθερώνει». Αυτός είναι ο ορισμός της ιστορικής ισοπέδωσης.

Αν, ωστόσο, θέλουμε να επιμείνουμε ότι έχει δίκιο ο Ζελένσκι κι ότι η ρωσική εισβολή είναι ναζιστική, τότε οφείλουμε να καταδικάζουμε ως ναζιστικές όλες τις πολεμικές συρράξεις. Ας ξεκινήσουμε από τις νατοϊκές, που ήταν οι ακριβώς προηγούμενες σε ευρωπαϊκό έδαφος.

Ξεχειλώνοντας τις έννοιες

Όταν ο Πούτιν μίλησε για αποναζιστικοποίηση της Ουκρανίας, έβαλε στο τραπέζι δύο σενάρια. Από τη μία και καθώς παρουσιάζεται σαν πολέμιος του ναζισμού, η επόμενη ημέρα αυτού του πολέμου είναι τρομακτικά πιθανό να φέρει την Ευρώπη, τη σοκαρισμένη από το έγκλημα Ευρώπη, να υποστηρίζει ακραία, φασιστικά μορφώματα. Αν ο πολεμοχαρής Πούτιν πολεμά τους ναζί και αφήνει πίσω του βομβαρδισμένα μαιευτήρια, τότε οπωσδήποτε οι ναζί ίσως να μη φαίνονται και τόσο φρικτοί. Αν μη τι άλλο, ίσως να παρουσιαστούν ως τα θύματα της ιστορίας.

Από την άλλη, ακριβώς επειδή αυτός ο πόλεμος στάθηκε σε χρήση εγκληματικής ιστορικής παραχάραξης, όσο ο Πούτιν επιμένει πως είναι αντιναζιστί, τόσο η αναφορά στους πράγματι Ουκρανούς νεοναζί μας φέρνει προ τετελεσμένου: Αν δεν υπερασπίζεσαι το ουκρανικό (παρά) κράτος, αυτομάτως είσαι φίλος του πολέμου.

Όμως, η Ουκρανία έχει μία πολύ πρόσφατη και πολύ «μαύρη» ιστορία. Δεν έχουν περάσει ούτε καν δέκα χρόνια από τότε που οι Ουκρανοί νεοναζί της Οδησσού έκαιγαν ζωντανούς τους ρωσόφωνους στο εργατικό κέντρο της πόλης. Τα ναζιστικά εγκλήματα του ουκρανικού παρακράτους από το 2014 μέχρι σήμερα είναι εγκλήματα που η Ευρώπη δεν καταδίκασε ποτέ. Είναι ακριβώς τα ίδια εγκλήματα που οδήγησαν στην ίδρυση του Τάγματος του Αζοφ, της ομάδας του Αντρέι Μπιλέτσκι, που εμφανίστηκε στη Μαριούπολη μετά το δημοψήφισμα της Κριμαίας.

Είναι ίσως η χειρότερη περίοδος για τη δημοκρατία στην Ευρώπη, μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Έχουμε δύο εχθρούς, ο ένας είναι ο πόλεμος και ο δεύτερος είναι ο ιστορικός αναθεωρητισμός. Δε χρειάζεται να ξεπέσουμε στην απαξίωση της ιστορίας για να σταθούμε αλληλέγγυοι στον ουκρανικό λαό που, εξάλλου, είναι το πιο σημαντικό υποκείμενο αυτού του πολέμου.