Για πόσο ακόμη;

Ενας σπουδαίος φιλόλογος, μελετητής αλλά και ποιητής (πόσοι άραγε έχουμε απομείνει που τον θυμόμαστε;), ο Νίκος Μπαζιάνας, είχε γράψει, ανάμεσα σε πολλούς άλλους, δύο εύστοχους και ιδιαίτερα αιχμηρούς στίχους: «Ο ξένος πόνος είναι ένα ξένο σπίτι. / Καλησπερίζουμε και προσπερνάμε». Επομένως όταν δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε επί της ουσίας, για να ανακουφίσουμε τους άλλους, χρειάζεται να είμαστε πολύ προσεκτικοί στον τρόπο που αναλαμβάνουμε, αν και συχνά χωρίς να μας το έχει ζητήσει κανείς, να διαχειριστούμε λεκτικά την οδύνη των ανθρώπων που υποφέρουν. Ως πρώτο βήμα, θα ήταν να συνειδητοποιήσουμε ότι το να μιλάς ή να γράφεις ακόμη για όσους υποφέρουν δεν συνιστά κανενός είδους τιμητική διάκριση ή εύσημο.

Αντίθετα, θα έπρεπε να το λογαριάζουμε και ως ένα είδος ηθικής αδράνειας, για να μη γράψουμε αυτοϋποβιβασμού μας, αφού θέλουμε το εύκολο, το ανώδυνο και εν πάση περιπτώσει κάτι που δεν στοιχίζει τίποτε να το αναγάγουμε σε μια καίρια έκφραση αλτρουισμού και φιλαλληλίας.

Αν έπιανε να λογαριάσει κανείς τον αριθμό των περιστατικών που έχει ενημερωθεί ή παρακολουθήσει στη ζωή του και τον έχουν θυμώσει, αγανακτήσει και εξοργίσει, και πόσο τα περιστατικά αυτά, έστω και με διαφορετική μορφή, συνέχισαν αδιατάρακτα την πορεία τους θα αντιλαμβανόταν το τρομακτικό μέγεθος μιας προσωπικής αλλά και καθολικής χρεοκοπίας, αφού τα περιστατικά αυτά, αν και τα σχολίασε και τα κατέκρινε, ήταν τελικά για να γεμίσει την ώρα του.

Αλλά τι ανάγκη έχουμε άλλων μαρτύρων όταν ο Χριστός που δεν συμμετείχε απλώς, αλλά εξέφρασε τον ανθρώπινο πόνο σε όλο του το μέγεθος, είναι, σε σχέση με όσα ακολούθησαν, σαν να μην επέφερε και μάλιστα την παραμικρή αλλαγή μέσα στον κόσμο, να ελπίζουμε ότι θα ήταν δυνατόν να προκύψει κάτι θετικό και ουσιαστικό για την αντιμετώπιση του πόνου, χάρη σε όλους εκείνους που μέσα από τη βολή τους και τη ζεστασιά τους, το γεμάτο τους ψυγείο και την οργάνωση των βραδινών τους εξόδων, αναλύουν ή κλαίνε και οδύρονται για όσα συμβαίνουν, στις σημερινές περιστάσεις, «στα αδέρφια μας τους Ουκρανούς».

Και επειδή η ποίηση δεν υπάρχει κάτι που να μην το έχει πει, ή να μην το έχει αποκαλύψει, αλλά και με τον τρόπο της πάντα να μην το έχει καταγγείλει, θεωρούμε σωστό έχοντας αρχίσει με έναν ποιητή, να κλείσουμε με έναν άλλο, απείρως βέβαια διασημότερο και σημαντικότερο, τον Σαλβατόρε Κουαζίμοντο, που έχει γράψει τον στίχο: «Αυτή τη στιγμή που πονώ, πρέπει να εννοηθεί ο πόνος μου». Μπορεί βέβαια ο Κουαζίμοντο να εννοηθεί αποκλειστικά τον ηθικό πόνο, αλλά αν η απαίτηση αυτή μπορεί να ισχύει για μια μορφή πόνου που τουλάχιστον δεν σε φέρνει στον θάνατο, όπως ο σωματικός, πόσο αντίστοιχο δέος θα έπρεπε να μας προκαλεί αυτός ώστε να μην αισθανόμαστε τους λογαριασμούς μας – εφόσον πρόκειται για τους άλλους – επειδή μπορούμε να μιλάμε για τον πόνο τους;