Τα πολλαπλά μηνύματα από την πυραυλική επίθεση του Ιράν στο Ιρακινό Κουρδιστάν

Ήταν μια ομολογουμένως εντυπωσιακή επίθεση. Τα ξημερώματα της Κυριακής 13 Μαρτίου οι Φρουροί της Επανάστασης, αυτό το επίλεκτο ένοπλο σώμα της Ισλαμικής Δημοκρατίας, έριξαν περίπλου 12 βαλλιστικούς πυραύλους στην Ερμπίλ στο Ιρακινό Κουρδιστάν.

Παρότι οι πύραυλοι έπεσαν κοντά στο υπό κατασκευή κτίριο του νέου αμερικανικού προξενείου, φαίνεται ότι ο στόχος δεν ήταν ειδικά αμερικανικός, ενώ παράλληλα χτυπήθηκαν τα γραφεία μιας κουρδικής οργάνωσης και η κατοικία ενός Κούρδου επιχειρηματία.

Επισήμως, οι Φρουροί της Επανάστασης υποστήριξαν ότι ο στόχος τους ήταν εγκαταστάσεις που λειτουργούσαν πράκτορες του Ισραήλ, καθώς το Ιράν εδώ και χρόνια υποστηρίζει ότι η Μοσάντ έχει παρουσία στο Ιρακινό Κουρδιστάν.

Κάτι τέτοιο θα έκανε την επίθεση να είναι μια πράξη ανταπόδοσης για την ισραηλινή αεροπορική επίθεση στη Δαμασκό στις 7 Μαρτίου που είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο δύο μελών των Φρουρών της Επανάστασης.

Ούτως ή άλλως Ιράν και Ισραήλ βρίσκονται σε ανοιχτή σχεδόν αντιπαράθεση στη Συρία, καθώς η ισραηλινή κυβέρνηση ανησυχεί ιδιαίτερα για την παρουσία ιρανικών δυνάμεων (κυρίως από τους Φρουρούς της Επανάστασης) αλλά και της Χεζμπολάχ και άλλων φιλοϊρανικών δυνάμεων, που μάχονται στο πλευτό της κυβέρνησης Άσαντ. Μάλιστα, έχει ζητήσει και εγγυήσεις από τη Ρωσία ότι η ιρανική παρουσία, όπως και η δράση φιλοϊρανικών δυνάμεων στη Συρία στο πλευρό της κυβέρνησης Άσαντ, δεν θα εξελιχθούν σε μεγάλης κλίμακας απειλή για το ίδιο.

Από την άλλη, για το ίδιο το Ιράν η παρουσία στη Συρία είναι από τις βασικές πλευρές της οικοδόμησης του λεγόμενου «άξονα της αντίστασης», δηλαδή της συμμαχίας κινημάτων που ασπάζονται τις απόψεις της Ισλαμικής Δημοκρατίας και μοιράζονται μαζί της την αντιπαλότητα προς τις ΗΠΑ και το Ισραήλ.

Τα μηνύματα προς το Ιράκ

Όμως, την ίδια στιγμή δεν πρέπει να παραβλέψουμε ότι το Ιράν έχει μια σημαντική παρουσία στο Ιράκ και ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για τις εξελίξεις σε αυτή τη χώρα.

Τα προηγούμενα χρόνια οι φιλοϊρανικές δυνάμεις είχαν ενισχύσει την παρουσία τους στο Ιράκ, με τη μεγάλη παρουσία Σιιτών. Επιπλέον, οι φιλοϊρανικές πολιτοφυλακές, οι Δυνάμεις Λαϊκής Κινητοποίησης, σε μεγάλο συνδεδεμένες με τους Φρουρούς της Επανάστασης (που είναι ο βασικός ένοπλος φορέας της εξωτερικής πολιτικής του Ιράν), είχαν αποκτήσει σημαντικό κύρος εξαιτίας της συνεισφοράς στην πάλη κατά του Ισλαμικού Κράτους και είχαν ενσωματωθεί στις επίσημες Ιρακινές ένοπλες δυνάμεις.

Όμως, την ίδια στιγμή οι φιλοϊρανικές οργανώσεις εισέπρατταν και τη δυσαρέσκεια για την κοινωνική πολιτική των προηγούμενων κυβερνήσεων αλλά και για το γεγονός ότι κατηγορούνταν ότι εκπροσωπούσαν τα συμφέροντα μιας άλλης χώρας.

Οι πρόσφατες εκλογές τον Οκτώβριο του 2021 διαμόρφωσαν ένα νέο τοπίο, καθώς υπήρξε μια σχετική υποχώρηση των φιλοϊρανικών κομμάτων και μια άνοδος του συνασπισμού που έχει επικεφαλής τον Σιίτη κληρικό Μουκτάντα αλ-Σαντρ. Το αποτέλεσμα ήταν μια παρατεταμένη διαπραγμάτευση για το σχηματισμό μιας νέας κυβέρνησης, που δεν έχει ολοκληρωθεί, με το Ιράν να πιέζει για την παρουσία στον νέο κυβερνητικό σχηματισμό των κομμάτων που εκπροσωπούσαν τις δικές του θέσεις, όμως ο ίδιος ο Σαντρ αντιστέκεται στην ιδέα ο πρώην πρωθυπουργός Νουρί Αλ-Μαλίκι να έχει ρόλο στη νέα κυβέρνηση.

Επιπλέον, το Ιράν δεν έχει δει με καλό μάτι τον τρόπο που έχει κινηθεί το Κουρδικό Δημοκρατικό Κόμμα (που βγήκε ενισχυμένο στις πρόσφατες εκλογές, παραμένει το μεγαλύτερο κόμμα στο Ιρακινό Κουρδιστάν και η βασική δύναμη της τοπικής κυβέρνησης). Και αυτό γιατί το Κουρδικό Κόμμα δείχνει να συγκλίνει με τον Σαντρ και το Ιράν το αντιμετωπίζει αυτό ως μια προσπάθεια για διασπαστούν οι Σιιτικές δυνάμεις και να περιοριστεί η πολιτική βαρύτητα των φιλοϊρανικών κομμάτων. Εξ ου και το γεγονός ότι τα φιλοϊρανικά κόμματα χρησιμοποιούν κάθε μέσο, συμπεριλαμβανομένων και διαδικαστικών ζητημάτων, για να πιέσουν τον Σαντρ να μοιραστεί την εξουσία μαζί τους.

Καθόλου τυχαία το Ιράν στηρίζει τον Μπαρχάμ Σαλίχ, προερχόμενο από την αντίπαλη Πατριωτική Ένωση του Κουρδιστάν, για τη θέση του προέδρου (που με βάση το Σύνταγμα πρέπει να είναι Κούρδος).

Με αυτή την έννοια τα μηνύματα στρέφονταν και σε βάρος των Κούρδων σε σχέση με τη στάση τους στα εσωτερικά πολιτικά πράγματα του Ιράκ.

Το Ιράν υπογραμμίζει ότι παραμένει ισχυρός παίκτης στην περιοχή

Ωστόσο, πέραν διαφόρων ειδικών σκοπιμοτήτων, ήταν σαφές ότι με μια τόσο εντυπωσιακή στρατιωτική επιχείρηση το Ιράν ήθελε να υπογραμμίσει ότι είναι μια ισχυρή δύναμη στην περιοχή και ότι η προσπάθεια που κάνει να απαλλαγεί από το βάρος των κυρώσεων σε σχέση με το πυρηνικό πρόγραμμά του δεν πρέπει να θεωρηθεί αδυναμία.

Αντίθετα, επιμένει να κατοχυρώσει τη θέση του στην ευρύτερη περιοχή, να μη δει υποχωρήσεις σε πεδία που θεωρεί κρίσιμα για τη συνολική του παρουσία, όπως είναι οι πολιτικές εξελίξεις στο Ιράκ, να διατηρήσει ενεργό τον «άξονα της αντίστασης» και βέβαια σε αυτή τη βάση να εκμεταλλευτεί την άρση των κυρώσεων για να μπορέσει να εκμεταλλευτεί τη μεγάλη ζήτηση για πετρέλαιο και φυσικό αέριο και με αυτόν τον τρόπο να μπορέσει να αντιμετωπίσει και το εσωτερικό κλίμα δυσαρέσκειας, χωρίς, όμως, αυτό να σημαίνει ότι δέχεται να κάνει υποχωρήσεις σε σχέση με την κατοχύρωση της θέσης του στην περιοχή.

Παράλληλα, δεν παραλείπει να διατηρήσει ένα εύρος συμμαχιών, κάτι που φάνηκε και από τον τρόπο που κινείται σε σχέση με τη Ρωσία εντός των διαπραγματεύσεων για το πυρηνικό πρόγραμμα, όπου απέφυγε να κατηγορήσει τη Ρωσία για εμπλοκή, όταν αυτή ήγειρε θέμα να μην επηρεαστεί από τις κυρώσεις, με τη Μόσχα να δηλώνει τελικά ότι έλαβε εγγυήσεις και δεν μπλοκάρει τη συμφωνία.