Οι Δυτικοί

Μετά το 1945, στον δυτικό κόσμο ξεκινάει μια νέα εποχή. Ενα κύμα αισιοδοξίας και μια ελπίδα σταθερής ειρηνικής εξέλιξης και ανάπτυξης γίνεται κάτι σαν θρησκευτική πίστη. Ηδη η πεποίθηση της εγγυημένης γραμμικής εξέλιξης έρχεται από μακριά. Ηδη από τη Γαλλική Επανάσταση οι άνθρωποι επιχείρησαν να μετρήσουν από την αρχή τον «αναγεννημένο» με τις ιδέες τους βίο της ανθρωπότητας. Ετος «ένα» της Επανάστασης, είπαν.

Οι συνθήκες που διαμορφώνονται προοδευτικά μετά τον πόλεμο στην ονομαζόμενη Δύση, δεν έχουν προηγούμενο στην ιστορική διαδρομή. Μια κοινότητα ανθρώπων συγκροτείται πολύ πέραν από τα παραδοσιακά εθνικά τους σύνορα. Ενας κοινός τρόπος ζωής γίνεται, ως βίωμα ή ως επιθυμία, κοινό κτήμα. Η φαντασία αυτής της ευτυχίας δυναμώνει τον στόχο. Θεσμικά με την Ευρωπαϊκή Ενωση χτίζεται το οικοδόμημα. Η φαντασία μπορεί να γίνει πράξη.

Το πλαίσιο ασφάλειας που προοδευτικά κατακτάται, τρέφει την αυταπάτη της γραμμικής εξέλιξης και υπογράφει τις πρωτόγνωρες προσδοκίες. Το δημοκρατικό σύστημα πολιτικής λειτουργίας και το αποτελεσματικό οικονομικό μοντέλο αποτελούν τα δύο στοιχεία – δεν είναι τα μόνα, αλλά τα κύρια – που παρέχουν τη χειροπιαστή συνθήκη στον δυτικό άνθρωπο, ότι αυτό που βιώνει είναι  διαρκές, αυτό που έχει κατακτήσει μοιάζει αιώνιο.

Αυτό που καθορίζει τελικά τον συνολικό του τρόπο και κερδίζει την πρώτη θέση στην έσω θεώρησή του είναι η επιδίωξη της ευμάρειας. Και εργάζεται για αυτήν, τα τεχνικά μέσα στη διάθεσή του επαναστατικά, τα αποτελέσματα θεαματικά. Ο,τι νοήθηκε στη φαντασία από τον προηγούμενο χρονικά άνθρωπο, για τον Δυτικό νοείται ως πράξη και βιώνεται ως πράξη. Η ευμάρεια, η ευμάρεια πρώτα. Ποτέ στο παρελθόν στο πεδίο της υλικής ύπαρξης δεν συσσωρεύτηκε τόσος πλούτος, ποτέ δεν συγκεντρώθηκε τόση δύναμη, ποτέ οι άνθρωποι δεν συμμετείχαν τόσο μαζικά στα αγαθά της εποχής τους. Για τον δυτικό άνθρωπο φάνηκε ο υπαρκτός κόσμος να βρίσκεται στον δρόμο της υλικής ολοκλήρωσής του.

Μέσα στο αυτονόητο της εύφορης γης ο δυτικός άνθρωπος διαγράφει μνήμες, δεν υποψιάζεται απειλές, δεν θυμάται δοκιμασίες, σαν να μην έζησε τραγωδίες. Η ευμάρεια, ως φωταγωγημένη ζώνη, θαμπώνει και παραπλανά. Αναγορεύοντας τον εαυτό της σε κατάκτηση, γίνεται παράγοντας παρακμής και εκφυλισμού της αντοχής της σκέψης. Απομακρύνει τη δυνατότητα διάκρισης του ασήμαντου από το σημαντικό και αιχμαλωτίζει την κοινωνία στο στιγμιαίο, που εμφανίζεται ως διαρκές.

Η τραγωδία που βρίσκεται σε εξέλιξη στην Ουκρανία έρχεται να θυμίσει τραγικά στον δυτικό άνθρωπο κινδύνους και απειλές. Να τον αφυπνίσει από τον βαθύ ύπνο της ευμάρειας και να τον θέσει μπροστά στην αναγκαιότητα της διαρκούς μάχης για την υπεράσπιση του εαυτού του, πέρα από την υλική εκδοχή του. Αλλη μια φορά όλα θα γραφτούν από την αρχή.

Ο κ. Λευτέρης Κουσούλης είναι πολιτικός επιστήμονας