Μέτωπα και «αδελφότητες»

Προφανώς μια σειρά από παραδοξότητες συνοδεύουν κάθε πόλεμο και καταγράφονται και με φόντο τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Η συλλογή στοιχείων από τις ΗΠΑ για εγκλήματα πολέμου και με στόχο προσωπικά τον Βλαντίμιρ Πούτιν, για παράδειγμα, θα μπορούσε να αποτελεί μια τέτοια περίπτωση, από τη στιγμή που η Ουάσιγκτον δεν έχει ακόμη αποδεχθεί τη δικαιοδοσία του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου της Χάγης, καθώς επεδίωκε να προστατεύσει τους αμερικανούς στρατιωτικούς από προσωπικές ευθύνες για πιθανά εγκλήματα πολέμου στο Ιράκ.

Οπως είναι παράδοξο να προσδοκά η Μόσχα μαζική στήριξη από ρωσικής καταγωγής ή ρωσόφωνους Ουκρανούς την ώρα που τους βομβαρδίζει. Οι βεβαιότητες του Κρεμλίνου ότι αυτοί οι πληθυσμοί θα υποδεχθούν τα ρωσικά τανκς με σημαίες στους δρόμους όχι μόνον έχουν διαψευστεί, αλλά αυτή η διάψευση αποτελεί κι έναν βασικό λόγο που η ρωσική εκστρατεία φαίνεται να πελαγοδρομεί στην ουκρανική επικράτεια. Η Μόσχα δεν βρήκε τελικά μια διχασμένη Ουκρανία που θα της επέτρεπε ίσως να κινηθεί σε ένα καθαρό τοπίο. Η στοιχειώδης έστω στήριξη από πληθυσμούς που υποτίθεται ότι θα απελευθέρωνε δεν πρόκειται να έρθει ποτέ.

Οπως είχε αγνοήσει τις ιδιαίτερες συνθήκες μέσα στις οποίες καλούνται να κινητοποιήσουν τα στρατεύματά τους οι ρώσοι στρατηγοί. Οπως παρατηρούν διεθνολόγοι και στρατιωτικοί αναλυτές, σχεδόν όλοι οι υψηλόβαθμοι αξιωματικοί των ρωσικών Ενόπλων Δυνάμεων 30 και 35 χρόνια νωρίτερα βρίσκονταν στα ίδια αμφιθέατρα των στρατιωτικών σχολών με τους ομόβαθμους ουκρανούς αξιωματικούς. Αρκετοί είναι φίλοι ακόμη και σήμερα, καθώς πέρασαν μαζί τα πρώτα χρόνια της εκπαίδευσής τους. Μπορεί ο Πούτιν να βλέπει ως εχθρό τον Ζελένσκι, αλλά στο μυαλό των στρατηγών του ο εχθρός είναι δυσδιάκριτος. Και αυτό αποτυπώνεται και στην υλοποίηση του σχεδίου επέλασης.

Ολες αυτές οι παράμετροι απασχολούν και την Αθήνα, στον βαθμό που συνδέονται με τη  χρονική διάρκεια του πολέμου και μπορούν να ανατρέψουν σχεδιασμούς. Η καθαρή ελληνική θέση υπέρ της Ουκρανίας, ωστόσο, συνδέεται περισσότερο με τον ρόλο που επιδιώκει να παίξει η Τουρκία από την πρώτη ημέρα της τουρκικής εισβολής. Καταγράφοντας άλλες παραμέτρους, όπως το Κυπριακό και οι αναταράξεις που προκαλεί το ρωσικό πλάνο για αλλαγές συνόρων, η Αθήνα δεν έχει περιθώριο ελιγμών.

Και μετράει από την πλευρά της παραδοξότητες στους ελιγμούς της Αγκυρας. Η Τουρκία κινείται, για παράδειγμα, ως αξιόπιστος διαμεσολαβητής με τις ευλογίες τόσο της Ουάσιγκτον όσο και της Μόσχας. Οι S-400 που είχαν οδηγήσει σε τροχιά ρήξεων τον Ερντογάν με τη Δύση, σε αυτή τη φάση εξελίσσονται σε πλεονέκτημα, καθώς η τουρκική διπλωματία μπορεί να κρατά ανοικτούς τους διαύλους με τη ρωσική, έχοντας παράλληλα τη βεβαιότητα ότι οι νατοϊκοί σύμμαχοι δεν μπορούν να αντιταχθούν σε μια τακτική «επιτήδειου ουδέτερου».

Η Ρωσία έχει ταξινομηθεί ως στρατηγικός εταίρος (όχι σύμμαχος) από την Τουρκία και αυτό αποτελούσε τα τελευταία χρόνια ένα χαρτί που έπαιζαν απέναντι στους Δυτικούς τόσο από το Ακ Σαράι όσο και από το Κρεμλίνο. Η σχέση δεν είχε περιοριστεί στο παιχνίδι με το ρωσικό αντιαεροπορικό – αντιπυραυλικό σύστημα. Ο πρώτος πυρηνικός σταθμός παραγωγής ενέργειας της Τουρκίας έχει ρωσική σφραγίδα, ενώ και οι διμερείς εμπορικές σχέσεις των 33 δισεκατομμυρίων δολαρίων έχουν διαμορφώσει νέα δεδομένα.

Ωστόσο, η Αθήνα, όπως και οι άλλες δυτικές πρωτεύουσες, αντιλαμβάνονται ότι η τουρκορωσική σχέση  βασίζεται και διαμορφώνεται κυρίως από τις σχέσεις Ερντογάν και  Πούτιν.

Η δική τους «ισχυρή αδελφότητα» είχε ήδη δημιουργήσει ένα ιδιότυπο μέτωπο απέναντι στις δυτικές κριτικές σχετικά με τις εσωτερικές και εξωτερικές πολιτικές τους – και εν πολλοίς αυτή λειτουργεί σε αυτή τη φάση, τροφοδοτώντας καχυποψίες και ανησυχίες. Μέσα στον πόλεμο είναι ξεκάθαρο ότι τους Πούτιν – Ερντογάν ενώνουν περισσότερα απ’ όσα τους χωρίζουν. Κι αυτό δεν είναι παράδοξο…