Είναι μια δύσκολη, αλλά, κατά τη γνώμη μου, απαραίτητη δημοκρατική άσκηση: όσο κι αν το ένστικτό σου, τα αντανακλαστικά και τα διαβάσματά σου, η αίσθηση σου περί ορθού και λάθους σε οδηγούν σε μια κατεύθυνση, είναι χρήσιμο να δοκιμάζεις τις βεβαιότητές σου στο φως της «άλλης πλευράς». Ισχύει για όλα τα κρίσιμα ζητήματα, πόσο μάλλον για τα μείζονα, άρα θα πρέπει να εφαρμοστεί και για τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Αντιπαρέρχομαι την εχθροπάθεια και τα φληναφήματα περί «άρρωστης Δύσης» από αυτούς που δεν καταλαβαίνουν, ή δεν θέλουν να καταλάβουν, τι είναι Δημοκρατία και γιατί είναι πάντα, παρά και πέρα από τις ατέλειές της, προτιμότερη από τον αυταρχισμό.

Τα σοβαροφανή επιχειρήματα που επιχειρούν αν όχι να δικαιολογήσουν, πάντως να εξηγήσουν πιο εξισορροπητικά, τις αποφάσεις του Πούτιν – γιατί περί αυτού, όσες βαθυστόχαστες θεωρίες και να επιστρατευθούν, πρόκειται – θα έλεγα ότι έχουν όλα ως κοινή βάση μια «ασυμμετρία» μεταξύ των «μεγάλων δυνάμεων», που προκλήθηκε, εις βάρος της Ρωσίας, μετά την πτώση του Τείχους και τη διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης.

Διανοούμενοι και δημοσιολόγοι τύπου Chomsky και Mearsheimer προβάλλουν κυρίως α) την απειλή που αποτελεί για τη Ρωσία το ΝΑΤΟ και η προς Ανατολάς εξάπλωσή του, β) την κατ’ αυτούς εύλογη προσπάθεια της Ρωσίας να μην καταστεί η Ουκρανία «δυτικό» προπύργιο, ιδίως μετά από αυτό που ονομάζουν «πραξικόπημα» με τα γεγονότα της πλατείας Μεϊντάν και την ανατροπή του φιλορώσου προέδρου το 2014 και γ) την εν γένει άφρονα έως προσβλητική στάση της Δύσης, και κυρίως των ΗΠΑ, έναντι της Ρωσίας και του σημερινού προέδρου της. Κατά την άποψη μου, αυτές οι «αιτιολογίες» δεν αντέχουν στη δοκιμασία της πραγματικότητας.

Δεν απαντούν στο δικαίωμα αυτοπροσδιορισμού μιας ανεξάρτητης χώρας και επιλογής της εθνικής ρότας από τον λαό της – στο Μεϊντάν ο ξεσηκωμός, και πρώτα των νέων, ήταν εναντίον ενός διεφθαρμένου και όχι εναντίον ενός ρωσόφιλου καθεστώτος, ενώ, πολλά χρόνια αργότερα, ο Ζελένσκι κέρδισε σε ελεύθερες εκλογές τον ρωσόφιλο υποψήφιο με 70-30%. Θρυμματίζονται πάνω στο αντικειμενικό γεγονός ότι ούτε από το ΝΑΤΟ ούτε από την εν γένει «Δύση» υπήρξε ποτέ καμία απειλή κατά της Ρωσίας, καθώς και ότι δεν υφίσταται, ούτε από το διεθνές δίκαιο ούτε από κανέναν άγραφο κανόνα, «δικαίωμα» της Ρωσίας να συμπεριφέρεται ως αξιωματικά «μεγάλη δύναμη» και να έχει κάτω από την μπότα της γειτονικές και μη χώρες. Σε καμία δε περίπτωση, τα όποια διπλωματικά «λάθη» έγιναν μετά το 1989 δεν θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν εισβολή στο έδαφος ξένης χώρας, εκτεταμένη ανθρωποθυσία και παγκόσμιο όλεθρο.

Το φύλλο συκής που κάποιοι θα ήθελαν να προσφέρουν στη Ρωσία καταρρίπτεται μόλις αντιληφθούμε ότι η απόφαση για την εισβολή προετοιμαζόταν χρόνια, αν όχι από τότε που ανέβηκε στην εξουσία ο Πούτιν, και, κυρίως, ότι, εξαρχής και ως το αναπότρεπτα τραγικό τέλος, εφαρμόζεται μια διαρκής και πέρα από κάθε άλλο «σχέδιο» κλιμάκωση.

Κλιμάκωση μέχρι την εισβολή: εξαφάνιση ελευθερίας γνώμης και Τύπου στη Ρωσία, συνεχής δοκιμασία των ορίων της Δύσης, δημιουργία ρεβιζιονιστικού μύθου περί «ανύπαρκτης» και «ναζιστικής» Ουκρανίας, αποκοπή του Πούτιν ακόμα και από τον στενό του κύκλο και ανοιχτή έκφραση της μεγαλομανίας της. Αλλά και κλιμάκωση κάθε μέρα που περνά μετά την εισβολή: βομβαρδισμός πόλεων και αμάχων εκτός «σφαίρας επιρροής» (που υποτίθεται ότι ήταν οι ανατολικές επαρχίες), πλησίασμα της γραμμής πυρός στα σύνορα της Ευρωπαϊκής Ενωσης, εξωφρενικές απαιτήσεις για αλλαγή κυβέρνησης, εδαφικών ορίων ή Συντάγματος μιας ανεξάρτητης χώρας, ανοιχτή ενεργειακή και πυρηνική απειλή, απόκρουση ανθρωπιστικής βοήθειας, προσπάθεια για ενεργό εμπλοκή της Κίνας. Η διαρκής και συνειδητή κλιμάκωση δείχνει νομίζω ξεκάθαρα ότι η εισβολή έχει ως μόνο στόχο την επιβολή της βίας και την καταστροφή, και άρα δεν μπορεί να υπάρξει καμία δικαιολόγηση με βάση πολιτικά, διπλωματικά ή λογικά επιχειρήματα. Το καθήκον να σταματήσει η ανθρωποθυσία το ταχύτερο δυνατόν δεν επιτρέπεται να περάσει από τη δημοκρατική αυτοχειρία.

Ο Κώστας Μποτόπουλος είναι συνταγματολόγος

Headlines