Της Αλεξίας Κεφαλά

Ο Φρανσουά Ολάντ είναι γνώστης της Ρωσίας. Το 2015, μαζί με την Ανγκελα Μέρκελ, ο πρώην γάλλος πρόεδρος κατάφερε να επιτευχθεί κατάπαυση πυρός και να υπογραφεί η συμφωνία του Μινσκ ΙΙ μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας. Σήμερα, παρατηρεί τον Βλαντίμιρ Πούτιν να παίζει με τα νεύρα Ουκρανών και Δυτικών. Ως βαθύς Ευρωπαίος, συμβουλεύει την Ευρωπαϊκή Ενωση να πάρει άμεσα πιο δραστικά μέτρα κατά της Ρωσίας, διότι θεωρεί ότι η χώρα του Πούτιν είναι πολύ λιγότερο ισχυρή από ό,τι εκείνη προσποιείται. Εξηγεί στα «ΝΕΑ Σαββατοκύριακο» το γιατί.

Κύριε Πρόεδρε, υποστηρίζετε την ενεργειακή ανεξαρτησία από την Ευρωπαϊκή Ενωση, πιστεύετε ότι μπορεί να γίνει όντως;

Είναι αργά. Για αρκετά χρόνια η Ευρώπη έχει «αγκυροβολήσει» στη Ρωσία, ιδίως μέσω του αγωγού φυσικού αερίου Nordstream I και ό,τι θα μπορούσε να ήταν ο Nordstream II. Ωστόσο, οι δοκιμασίες που βιώνει σήμερα η Ουκρανία μάς αναγκάζουν να επιταχύνουμε μια διαδικασία που θα μπορούσε να είχε γίνει πριν από αρκετά χρόνια και είναι αυτή της ενεργειακής μας αυτονομίας, απέναντι σε έναν προμηθευτή (Ρωσία) που έρχεται σε αντίθεση με τα δικά μας συμφέροντα παντού στον κόσμο. Είναι εύκολο; Οχι. Είναι απαραίτητο; Ναι.

Είναι απαραίτητο, αλλά είναι εφικτό, ακόμα κι αν είναι πολύ αργά;

Ναι. Αυτό δεν θα συμβεί για ορισμένες χώρες αμέσως, ειδικά εκείνες που εξαρτώνται 100% από τη Ρωσία για τον εφοδιασμό τους σε φυσικό αέριο, πετρέλαιο και άνθρακα. Σίγουρα θα πάρει χρόνο. Αλλά για τη Γαλλία είναι εφικτό, σε συντονισμό με τις άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης και σε αλληλεγγύη προς την Ουκρανία. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δεν ήταν επαρκώς ακριβές ως προς το χρονοδιάγραμμα, αλλά το μήνυμα είναι σαφές: δεν θα είναι πλέον δυνατό για τους «27» να αγοράζουν φυσικό αέριο ή πετρέλαιο από τη Ρωσία, εφόσον παρέμβει τόσο σκληρά σε μια χώρα που συνδέεται με σύμφωνο σύνδεσης με την Ευρωπαϊκή Ενωση.

Θα είναι υποφερτό το κόστος;

Θα υπάρχει ένα επιπλέον κόστος σίγουρα, αλλά πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία οι τιμές της ενέργειας ήταν υπό πίεση από τις αγορές, στο μέλλον θα είναι σε άνοδο. Πρέπει επομένως να προετοιμαστούμε για δραστική εξοικονόμηση ορυκτών καυσίμων. Ως εκ τούτου, η Ευρωπαϊκή Ενωση πρέπει να δρομολογήσει ένα μεγάλο πρόγραμμα για την απαλλαγή των οικονομιών μας από τον άνθρακα. Για να απαλλαγούμε από την ενεργειακή μας εξάρτηση από τη Ρωσία, πρέπει να ανοίξουν τέσσερις δρόμοι.

Ποιοι είναι αυτοί;

Πρώτον, η διαφοροποίηση. Δηλαδή, να αναζητήσουμε την ίδια ενέργεια αλλού, ιδιαίτερα στην Αλγερία, στη Μέση Ανατολή και ακόμη και στις Ηνωμένες Πολιτείες με το υγροποιημένο αέριο. Στη συνέχεια, καινοτόμες, δηλαδή να έχουμε ιδίως για την κατασκευή και τη μόνωση κατοικιών, αλλά και τους τρόπους μετακίνησης, τεχνολογίες εντελώς διαφορετικές με αυτές που γνωρίζουμε σήμερα. Ο τρίτος άξονας είναι να αναπτυχθούν οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και να προχωρήσουμε παραπέρα, ιδίως με το βιομεθάνιο, το οποίο προέρχεται από τη γεωργία. Τέλος, πρέπει να προωθήσουμε την πυρηνική ενέργεια.

Πώς βλέπετε τη θέση της Γερμανίας που διστάζει να επιβάλει κυρώσεις κατά της Ρωσίας όσον αφορά την ενεργειακή ανεξαρτησία;

Η Γερμανία βρίσκεται σε αντίφαση. Από τη μια θα κάνει μια προσπάθεια για την άμυνά της, κάτι που δίσταζε επί δεκαετίες. Και από την άλλη, συνεχίζει να αγοράζει ρωσικό αέριο, παρόλο που είναι επιφυλακτική ως προς τη Ρωσία όσον αφορά την ασφάλειά της. Πρέπει τώρα να επιδείξει συνέπεια και να εξασφαλίσει την ενεργειακή και στρατιωτική της ανεξαρτησία.

Κατά τη γνώμη σας, η Δύση και ειδικά η Ευρώπη άργησαν να λάβουν στα σοβαρά τη ρωσική απειλή;

Ναι, γιατί η Ευρωπαϊκή Ενωση πίστευε στην ανάπτυξη των σχέσεων μεταξύ των μελών της και της Ρωσίας. Οτι το εμπόριο και η κυκλοφορία αγαθών και κεφαλαίων θα μπορούσε να ανοίξει τους ορίζοντες της Ρωσίας και να πείσει τον Βλαντίμιρ Πούτιν να επιλέξει τη συνεργασία, τον διάλογο και τη δημοκρατία. Ως εκ τούτου, συμφώνησε να εξαρτάται από το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο και να ιδρύσει ευρωπαϊκές εταιρείες στη Ρωσία. Ηταν μια παρερμηνεία. Η οικονομία δεν συμβάλλει απαραίτητα στην ειρήνη. Υπάρχουν επιλογές που γίνονται από ηγέτες που δεν βασίζονται σε εμπορικά συμφέροντα αλλά σε εδαφικές φιλοδοξίες και αυτοκρατορικούς πειρασμούς. Αυτό συμβαίνει σήμερα στη Ρωσία.

Σε αυτό το πολεμικό πλαίσιο, είναι ακόμα δυνατή η Ευρώπη της Αμυνας;

Ναι, αλλά θα πάρει άλλη διάσταση. Πρώτα στο ΝΑΤΟ. Γιατί οι ευρωπαϊκές χώρες δεν θα θέλουν να αποχωριστούν τη Συμμαχία για να εξασφαλίσουν την ασφάλειά τους. Αλλά η πρόκληση είναι να οικοδομηθεί ένας ευρωπαϊκός πυλώνας εντός του ΝΑΤΟ και οι «27» να κάνουν μια πιο σημαντική προσπάθεια για την άμυνά τους. Αυτό κάνουν εδώ και χρόνια η Ελλάδα και η Γαλλία. Αλλά δεν μπορεί να υπάρξει Ευρώπη της άμυνας εάν δεν υπάρχει κοινός εξοπλισμός για τις ευρωπαϊκές χώρες. Εξού και η σημασία των ευρωπαϊκών αμυντικών βιομηχανιών για τη διασφάλιση της προμήθειας αεροπλάνων, αρμάτων μάχης, πυραύλων, σκαφών κ.λπ. Δεν είμαστε εκεί! Η Γερμανία προτίμησε να αγοράσει αεροπλάνα από τις Ηνωμένες Πολιτείες, όταν η Ελλάδα προτίμησε να προμηθεύει μαχητικά τύπου Rafale από τη Γαλλία. Δεν υπάρχει Ευρώπη της Αμυνας χωρίς κοινή αμυντική βιομηχανία.

Θα θέλατε να υπάρχει μια αναδιάρθρωση του ΝΑΤΟ;

Μια αναδιάρθρωση με τη νομική ή θεσμική έννοια δεν είναι απλώς μια μεταρρύθμιση των στρατηγικών στόχων του ΝΑΤΟ ή μόνο των υποχρεώσεων των κρατών – μελών. Μια αμοιβαία διαβεβαίωση από το ΝΑΤΟ είναι απαραίτητη. Δηλαδή ποια θα είναι η απάντησή του σε περίπτωση επίθεσης σε οποιοδήποτε από τα μέλη του ΝΑΤΟ.

Headlines