Χανιά: Ο αείμνηστος Βενιζέλος και η ξακουστή Χαλέπα

Πόλη με ιστορικές συνοικίες και μνημεία ιδιαίτερης καλλιτεχνικής και αισθητικής αξίας, τα Χανιά διαφυλάσσουν με ζήλο τη δική τους πολιτισμική ταυτότητα, καρπό ποικίλων επιδράσεων και επιρροών που άσκησαν οι λαοί που έζησαν και έδρασαν εδώ ανά τους αιώνες.

Μια ξεχωριστή θέση στη χανιώτικη ιστορία κατέχουν ασφαλώς ο αείμνηστος Ελευθέριος Βενιζέλος και η ξακουστή συνοικία Χαλέπα, όπου βρίσκονται, μεταξύ άλλων, η οικία-μουσείο του διαπρεπούς πολιτικού, η έπαυλη του πρίγκιπα Γεωργίου, ύπατου αρμοστή της Κρητικής Πολιτείας, και η εκκλησία της Αγίας Μαγδαληνής.

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, εξέχων πολιτικός άνδρας με εντυπωσιακή προσωπική ακτινοβολία, γεννήθηκε στις Μουρνιές Χανίων, στην τουρκοκρατούμενη Κρήτη, το 1864.

Στα νεανικά του χρόνια η οικογένειά του κατέφυγε στην Ελλάδα, καθώς ο πατέρας του υφίστατο τις συνέπειες της επαναστατικής δράσης του.

Μετά την αποφοίτησή του από τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, ο Βενιζέλος άσκησε τη δικηγορία στα Χανιά, αλλά σύντομα τον απορρόφησε η πολιτική.

Οι ηγετικές και πολιτικές ικανότητές του αναδείχθηκαν κατά την επανάσταση του 1897.

Την περίοδο της Κρητικής πολιτείας (1898-1912) συνέβαλε στη διαμόρφωση του Κρητικού Συντάγματος, συγκρούστηκε με τον ύπατο αρμοστή Γεώργιο, ηγήθηκε ένοπλης επανάστασης στο Θέρισο (1905) και πέτυχε την αντικατάσταση του αρμοστή.

Το 1910 έληξε ο ρόλος του στα πολιτικά πράγματα της Κρητικής Πολιτείας, όταν ανέλαβε την πρωθυπουργία της χώρας και συγκρότησε το Κόμμα των Φιλελευθέρων.

Υπήρξε πρωτεργάτης της πολιτικής και οικονομικής ανόρθωσης της Ελλάδας και της νικηφόρας έκβασης των Βαλκανικών Πολέμων (1912-1913).

Κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου ο Βενιζέλος ήλθε σε ρήξη με το στέμμα.

Με κόστος τον Εθνικό Διχασμό (1915-1917), επέβαλε την πολιτική του, δηλαδή την είσοδο της χώρας στον πόλεμο στο πλευρό των Συμμάχων.

Η Ελλάδα ανταμείφθηκε για τη συμβολή της στην παγκόσμια πολεμική αναμέτρηση με την παραχώρηση της αρμοστείας της Σμύρνης (1919).

Στις κρίσιμες εκλογές του Νοεμβρίου του 1920 ο Βενιζέλος ηττήθηκε.

Αποσύρθηκε από την πολιτική και επέστρεψε μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922.

Με τις πρωτοβουλίες που ανέλαβε ως προς την υποχρεωτική ανταλλαγή ελληνικών και τουρκικών πληθυσμών και τη σύναψη της Συνθήκης της Λωζάννης, ο Βενιζέλος ήταν εκείνος που καθόρισε τα σύνορα ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία, άλλαξε τον προσανατολισμό της ελληνικής πολιτικής και έβαλε τα θεμέλια της ειρηνικής ανάπτυξης.

Η τελευταία τετραετία της διακυβέρνησής του (1928-1932) ήταν περίοδος σταθερότητας και δημιουργίας.

Κορυφαία επιτυχία, το ελληνοτουρκικό σύμφωνο φιλίας (1930).

Το τέλος της σταδιοδρομίας του σημαδεύτηκε από τη δολοφονική απόπειρα εναντίον του (Ιούνιος 1933) και το αποτυχημένο κίνημα του Μαρτίου του 1935.

Ο Βενιζέλος αυτοεξορίστηκε στο Παρίσι, όπου απεβίωσε στις 18 Μαρτίου 1936.

Η οικία του Βενιζέλου στη Χαλέπα

Η οικία του Βενιζέλου στη Χαλέπα, το πατρικό του σπίτι, αποτέλεσε τη στέγη της ζωής του από το 1880 έως το 1910 και, κατά διαστήματα, από το 1927 έως το 1935.

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος έζησε στην οικία αυτή σχεδόν τη μισή του ζωή.

Εκεί έζησε νέος και νυμφεύτηκε, εκεί γεννήθηκαν τα δύο παιδιά του και πέθανε η γυναίκα του.

Στο σπίτι αυτό έμενε όταν ξέσπασε η Επανάσταση του 1897, από εκεί ξεκίνησε για το Θέρισο το 1905 και εκεί επέστρεψε πριν μεταβεί στη Θεσσαλονίκη το 1916, για το Κίνημα της Εθνικής Άμυνας.

Όμως, και μετά την αποτυχία του κινήματος του 1935, από το σπίτι αυτό αναχώρησε.

Το 1876 ο πατέρας του Ελευθερίου Βενιζέλου, Κυριάκος, αγόρασε το οικόπεδο στο οποίο βρίσκεται η οικία, στο κέντρο της Χαλέπας.

Οι εργασίες κατασκευής του σπιτιού ξεκίνησαν το 1877 και ολοκληρώθηκαν το 1880.

Με την ανάληψη της πρωθυπουργίας, το 1910, ο Ελευθέριος Βενιζέλος αναχώρησε για την Αθήνα.

Η οικία ενοικιάστηκε κυρίως σε συγγενικά του πρόσωπα, ξένους διπλωμάτες και κρητικούς πολιτικούς.

Το 1927 ο Ελευθέριος Βενιζέλος επέστρεψε στα Χανιά και προέβη σε ριζική ανακαίνιση της οικίας της Χαλέπας.

Το 1941, κατά τη διάρκεια της Μάχης της Κρήτης, η οικία βομβαρδίστηκε, ενώ κατά τη διάρκεια της Κατοχής υπέστη σοβαρές φθορές και βανδαλισμούς.

Μετά την απελευθέρωση έλαβαν χώρα εργασίες αποκατάστασης της οικίας.

Το 2002 η οικία Βενιζέλου περιήλθε στην κυριότητα του ελληνικού Δημοσίου, το οποίο την παραχώρησε ακολούθως στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος».

Η οικία Βενιζέλου αποτελεί σήμερα την έδρα του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος», λειτουργεί δε ως μουσείο, χώρος ιστορικής μνήμης του Ελευθερίου Βενιζέλου.

Το εσωτερικό της οικίας κοσμούν έπιπλα διαλεγμένα από τον ίδιον τον Βενιζέλο και τη γυναίκα του, Έλενα, διακοσμητικά αντικείμενα και πίνακες εποχής, καθώς και προσωπικά αντικείμενα του μεγάλου πολιτικού ανδρός.

*Οι πληροφορίες ιστορικού περιεχομένου που περιλαμβάνονται στο παρόν άρθρο, καθώς και οι περισσότερες φωτογραφίες, προέρχονται από το διαδικτυακό τόπο του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος»