Ελληνοτουρκικά: Μορατόριουμ λόγω Ουκρανικού

Την ανάγκη να γράψουν μία νέα σελίδα στις σχέσεις τους, αποφεύγοντας την ακραία ρητορική και την ένταση, δημιούργησε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία σε Ελλάδα και Τουρκία. Και αυτό γιατί το ΝΑΤΟ μπαίνει σε ένα νέο κεφάλαιο της Ιστορίας που απαιτεί «κοινή γραμμή» και δεν συγχωρεί – όπως λένε οι διπλωμάτες – τις ρωγμές στην ενότητά του. Με την Αγκυρα να έχει επιβάλει εαυτόν ως ντε φάκτο διαμεσολαβητή μεταξύ Κιέβου και Μόσχας, επιστρέφοντας ως παράγοντας σε ένα δύσκολο διπλωματικό τραπέζι, έχει πετύχει να κερδίσει έδαφος στις σχέσεις της με τις ΗΠΑ και την επαναπροσέγγισή της με τη Δύση, ισχυροποιούμενη στο ΝΑΤΟ, ενώ την ίδια στιγμή διατηρεί σημαντικές ισορροπίες και με τη Ρωσία, απέχοντας από τις κυρώσεις εναντίον της. Αγκάθι στον «θεσμικό ρόλο» που επιδιώκει να διαδραματίσει η Τουρκία είναι οι σχέσεις της με την Ελλάδα – και όχι τόσο με την Κύπρο – που έπρεπε να βγουν από το κάδρο της ρητορικής έντασης και των προκλήσεων, δεδομένης της παρούσας συγκυρίας.

Η Αθήνα από την πλευρά της έχει ευθυγραμμιστεί απόλυτα με την Ουάσιγκτον, το ΝΑΤΟ και την ΕΕ, έχει υιοθετήσει το σύνολο των κυρώσεων και δηλώνει ξεκάθαρα σε ποια συμμαχία ανήκει. Εκτιμά δε ότι η «αφύπνιση» του ΝΑΤΟ ενισχύει τις θέσεις της απέναντι στην Αγκυρα, σε περίπτωση νέων προκλήσεων, αμφισβητήσεων και επεισοδίων αφού η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία που επέβαλε σε ΝΑΤΟ και ΕΕ να υπογραμμίσουν την ανάγκη στον σεβασμό της ακεραιότητας και της κυριαρχίας όλων των χωρών, είναι υπέρ των ελληνικών συμφερόντων – σε αυτή τη φάση τουλάχιστον. Με κάποιους ωστόσο να επισημαίνουν τον κίνδυνο της επιστροφής μιας ισχυροποιημένης Τουρκίας, με αναβαθμισμένο ρόλο, ενώ η Ελλάδα επιχειρεί να ενισχύσει τον δικό της.

Με ορίζοντα εξαμήνου

Αναλυτές σημειώνουν ότι οι εξελίξεις επέβαλαν ως μονόδρομο σε Αγκυρα και Αθήνα το ραντεβού του Κυριάκου Μητσοτάκη και του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Κωνσταντινούπολη. Το Μέγαρο Μαξίμου έχει επιλέξει τη «θετική ατζέντα» ως κεντρική πολιτική της στο διπλωματικό πεδίο και στην κυβέρνηση εκτιμούν ότι στην παρούσα συγκυρία αυτό μπορεί να λειτουργήσει και με την Τουρκία. Χωρίς ωστόσο να λείπει η καχυποψία ότι το νέο μορατόριουμ ηρεμίας με ορίζοντα εξαμήνου δεν θα «σπάσει». Σαφές επίσης ότι δεν σημαίνει και υποχώρηση της Τουρκίας από τις δεδηλωμένες θέσεις της περί «Γαλάζιας Πατρίδας» και αποστρατιωτικοποίησης. Νέος γύρος διερευνητικών, έστω και χωρίς προσδοκίες, συνέχιση των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, με τη συνάντηση Παναγιωτόπουλου – Ακάρ να προηγείται στο ΝΑΤΟ, ακόμα και επίσκεψη Ερντογάν στην Ελλάδα συνθέτουν τον νέο οδικό χάρτη για την εκτόνωση της έντασης, με ειδικούς αναλυτές και διπλωμάτες να σημειώνουν ότι το βασικό είναι όχι τι θα λέει η Αγκυρα αλλά τι θα αποφεύγει να λέει, ιδιαίτερα καθώς πλησιάζουμε στην επέτειο της καταστροφής της Σμύρνης, αλλά και ενόψει του 2023.

Ερωτηματικό παραμένει και πώς θα καλυφθεί το κενό που δημιουργεί η αναχώρηση της επικεφαλής του διπλωματικού γραφείου του Πρωθυπουργού, Ελένης Σουρανή, για την πρεσβεία της Ρώμης το επόμενο διάστημα. Ο δίαυλος Σουρανή – Καλίν λειτουργούσε ακόμα και στις πιο δύσκολες φάσεις των ελληνοτουρκικών σχέσεων, με μοναδική αμεσότητα, ενώ σημαντικό για τις εξελίξεις ήταν και το μενού στο δικό τους ιδιαίτερο τραπέζι την Κυριακή της Ορθοδοξίας, σύμφωνα με αρμόδιες πηγές. Ακόμα και αν η σιδηρά κυρία Ελένη της ελληνικής διπλωματίας όταν ερωτάται σχετικά απαντά «ουδείς αναντικατάστατος».

Παραφωνία Ακάρ

Η πρώτη «παραφωνία» από τουρκικής πλευράς που δημιούργησε αντιδράσεις στην Αθήνα ήρθε από τον Χουλουσί Ακάρ, ο οποίος υποστήριξε ότι στη συνάντησή του με τον Νίκο Παναγιωτόπουλο συζητήθηκε η διανομή του κάλλους και του πλούτου του Αιγαίου, παραπέμποντας σε συνεκμετάλλευση.

Η ατμόσφαιρα που δημιουργεί ο πόλεμος στην Ουκρανία επιβάλλει στην Τουρκία – για τα δικά της συμφέροντα – να δείξει θεσμικό πρόσωπο, αλλά όχι και να αλλάξει πολιτική, υποχωρώντας από ακραίες θέσεις. Αντίστοιχα ερωτηματικό παραμένει αν και στην Ελλάδα υπάρχει η βούληση για λύσεις με κόστος, πέραν του ανώδυνου προσχηματικού διαλόγου. Στοιχεία που δεν μπορούν να σπάσουν τον φαύλο κύκλο επαναλήψεων στα ελληνοτουρκικά.