Η «ανάσταση» του ΝΑΤΟ και τα διλήμματα για την επόμενη ημέρα

Από το «εγκεφαλικά νεκρό ΝΑΤΟ», στη διεύρυνσή του, θα έλεγε κάποιος πως μεσολάβησε το σοκ στην Ουκρανία. Κι αν η περίφημη φράση του Εμανουέλ Μακρόν – για  το νεκρό ΝΑΤΟ – διαβάστηκε τότε που έγινε ως απλώς επιταχυντική της αυτοτελούς ευρωπαϊκής άμυνας, η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία αναδιατάσσει τη συζήτηση για τη Συμμαχία, τα όριά του, τον νέο του ρόλο, αλλά και την ίδια του τη σύσταση και σύνθεση στην καινούργια γεωπολιτική ρευστότητα. Τα νέα δεδομένα των ημερών μεταβάλλουν και την ίδια τη συζήτηση που θα γίνει στη Σύνοδο Κορυφής της Μαδρίτης στα τέλη Ιουνίου όπου και θα συζητηθεί υπό νέο πρίσμα το Στρατηγικό Δόγμα της Συμμαχίας.

Ποιο είναι όμως το βασικό δίλημμα της ηγεσίας του ΝΑΤΟ όπως προδιαγράφεται σήμερα; «Να πείσει τις χώρες εκτός ΝΑΤΟ πως εξακολουθεί να είναι ο επιτυχημένος φορέας ασφάλειας για τα μέλη του», λέει διαπρεπής διεθνολόγος, που συμπληρώνει πως εδώ θα πρέπει επιπλέον να πείσει ότι μπορεί να βάζει φρένο στην αναθεωρητική Ρωσία, ενώ κάθε συζήτηση για τη λεγόμενη ευρωασφάλεια και τις αμυντικές δαπάνες – όπως αναζωπυρώνεται – θα έχει συμπληρωματικό ρόλο στη Βορειοατλαντική Συμμαχία και όχι ανταγωνιστικό. Το ΝΑΤΟ με αμυντικό προϋπολογισμό που προσεγγίζει το ένα τρισ. δολάρια και με 4.418 πυρηνικές κεφαλές, αναπροσανατολίζεται πλέον ως προς τις στοχεύσεις αλλά και την εμβάθυνση του χαρακτήρα του, λέει στρατιωτική πηγή. «Εξαρτάται από το πώς θα κλείσει, το εδαφικό στην Ουκρανία, είναι κρίσιμο αυτό.

Ο Βλαντίμιρ Πούτιν αναζωογόνησε έναν θεσμό για τον οποίο γινόταν ήδη μια συζήτηση για τον προσανατολισμό του.  Αν υποθετικά η Ρωσία έφτανε στην Οδησσό, θα έμπαιναν ακόμη πιο σαφή διλήμματα στο ΝΑΤΟ. Για παράδειγμα, τότε η Συμμαχία θα έπρεπε να στείλει περισσότερα στρατεύματα στη Ρουμανία. Θα πρέπει να δει τι θα κάνει επίσης με τη Μολδαβία. Kι αυτό αφού αλλάζει το μείγμα πίεσης για το ΝΑΤΟ σε τέτοιο ενδεχόμενο. Αρα πρέπει να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα», σημειώνει ο αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης Σωτήρης Σέρμπος, ενώ συμπληρώνει: «Επίσης, με την έκβαση σχετίζεται και το κομμάτι – ανάλογα τη ζημιά που θα έχει υποστεί η Ουκρανία – ενός ενδεχόμενου social unrest (κοινωνικής αναταραχής), αφού μπορεί περισσότεροι πολίτες εκεί να θέλουν να φύγουν ή ευρύτερα θα έχει αποσταθεροποιηθεί η χώρα. Στην Ισπανία θα συζητούσαμε για το νέο δόγμα του ΝΑΤΟ τον Ιούνιο, αυτή τη στιγμή. Υπήρχε και μια συμφωνία μεταξύ ΝΑΤΟ και Ρωσίας με αμοιβαίες δεσμεύσεις ως τώρα. Θεωρητικά πλέον δεν σε δεσμεύει τίποτε. Σε ένα «καλό» σενάριο η Ρωσία τι θα ήθελε; Να κάτσει σε τραπέζι και να συζητήσει. Παλιότερα δεν λαμβανόταν η γνώμη της, τώρα αυτό πλέον δεν θα ισχύει και αυτό επίσης θα θέλει να καταδείξει».

Η Ευρώπη και η άμυνα

Και ο καθηγητής Σέρμπος πάντως – με προσεκτικές διατυπώσεις λόγω του ρευστού των στιγμών και των συνεχών γεωπολιτικών μεταβολών – εγγράφεται στους αναλυτές που βλέπουν πως μπορεί επίσης η Ευρώπη να καταφέρει την αυτάρκεια άμυνάς της. Επειδή όμως αυτή θα διαρκέσει πολύ ως διαδικασία και θα θέλει χρόνο, ενδιάμεσα θα ευνοηθεί το ΝΑΤΟ. «Ενδεχομένως θα έχεις έναν ευρωπαϊκό πυλώνα εντός του ΝΑΤΟ που θα βάλει πλάτη και θα έχει και περισσότερες ευθύνες. Για κάποια χρόνια δεν θα υπάρχει κάτι άλλο πέραν της Συμμαχίας», συμπληρώνει. Κωδικοποιώντας πάντως τις νέες προκλήσεις για το ΝΑΤΟ, από αυτές δεν λείπει η δυνητική ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στη Συμμαχία, αλλά και ο ρόλος της Τουρκίας ως διαρκώς «ταραχοποιό στοιχείο» της ΝΑ πτέρυγάς της, αλλά και αναβαθμισμένης ως περιφερειακής δύναμης στο διπλωματικό τερέν λόγω των πρόσφατων κινήσεών της που μοιάζει να ασκεί μια πολυπαραγοντική εξωτερική πολιτική – ακόμη και με διαμεσολαβήσεις στον πόλεμο στην Ουκρανία και κατά τη ρωσική εισβολή.

«Πριν από την Ουκρανία το ενδιαφέρον ήταν στραμμένο στον Ειρηνικό (δηλαδή στην Κίνα). Αυτή τη στιγμή η Κίνα κερδίζει πολύτιμο χρόνο ενώ και η κουβέντα για ένταξη της Ουκρανίας έχει τελειώσει, αν θέλουν λύση με τη Ρωσία», συμπληρώνει από τη μεριά του πολιτικό στέλεχος της αντιπολίτευσης με γνώση στα γεωπολιτικά. Πιο κεντρώος διεθνολόγος βλέπει τη σημερινή πολεμική εμπλοκή στην Ουκρανία ως σύγκρουση της υπερδύναμης Αμερικής με την περιφερειακή δύναμη (Ρωσία), θεωρεί πως οι περιφερειακές δυνάμεις εν γένει θέλουν να ασκήσουν στρατιωτική επιρροή στη γειτονιά τους, ενώ η αποστολή του ΝΑΤΟ θα συνεχίσει να είναι η αναχαίτιση των δυνάμεων αυτών. Και όντως μπορεί η Συμμαχία διά στόματος του γ.γ. της Γενς Στόλτενμπεργκ να μην προτίθεται να εμπλακεί στρατιωτικά στον εξελισσόμενο πόλεμο. Και δομή όμως θα αλλάξει ταχύτατα και η Ελλάδα θα διαδραματίσει σημαίνοντα ρόλο λόγω και της γεωγραφίας της (Αλεξανδρούπολη, βάσεις κτλ.) σε αυτή.