Ουκρανία: Οι σκνίπες, η αυτοκάθαρση και μια συμμορία ναρκομανών

«Αγαπητοί ρώσοι πολίτες, αγαπητοί φίλοι…». Ετσι ξεκίνησε ο πόλεμος, πριν ακόμη ξεκινήσει η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Με μια ομιλία που μεταδόθηκε το βράδυ της 21ης Φεβρουαρίου, στην οποία ο Βλαντίμιρ Πούτιν εξηγούσε τους λόγους όσων ήταν πια δεδομένο ότι θα επακολουθήσουν και προσπαθούσε να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα – αυτό ακριβώς συνεχίζει να κάνει, σε κάθε του ομιλία και δημόσια εμφάνιση, χρησιμοποιώντας τις ίδιες λέξεις, τις ίδιες εκφράσεις, που δεν αφήνουν περιθώριο για συμβιβασμούς και ελπίδα, κι ας συνεχίζονται επισήμως οι ρωσοουκρανικές διαπραγματεύσεις. Το σύντομο λεξικό του Πούτιν που συνέταξε η ιταλική «Corriere della Sera» αφορά τις τελευταίες εβδομάδες. Δυστυχώς όμως, μπορεί να μας φανεί χρήσιμο και στο εγγύς μέλλον, χωρίς να χρειαστεί πολλές ενημερώσεις.

Πνευματικός χώρος

Δεν είναι η πιο θορυβώδης ή απειλητική έκφραση του ρώσου προέδρου, είναι όμως μία από τις πιο σημαντικές. Στην πραγματικότητα, ο Πούτιν την επαναλαμβάνει συχνά. Στον πολύ προσωπικό τρόπο με τον οποίο ερμηνεύει την Ιστορία, η Ρωσία, η Μεγάλη Μητέρα Ρωσία, είναι ένας πνευματικός χώρος που έχει κομματιαστεί άδικα σε πολλά κράτη – είναι άλλωστε γνωστό πως ο ρώσος πρόεδρος έχει χαρακτηρίσει την κατάρρευση της ΕΣΣΔ «πραγματική τραγωδία» και «τη μεγαλύτερη γεωπολιτική καταστροφή» του 20ού αιώνα.

Σε ένα δοκίμιο που είχε υπογράψει τον Ιούλιο του 2021 με τίτλο «Περί της ιστορικής ενότητας Ρώσων και Ουκρανών», έγραφε πως η Ρωσία και η Ουκρανία είναι ο ίδιος ιστορικός και πνευματικός χώρος, και πως το τείχος που έχει ορθωθεί ανάμεσά τους τα τελευταία χρόνια αποτελεί όνειδος. Ο «πνευματικός χώρος» είναι στην πραγματικότητα ο κωδικός για την άρνηση της ταυτότητας του ουκρανικού λαού.

Αποναζιστικοποίηση

Μία λέξη που χρησιμοποιεί σε κάθε του ομιλία, με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Σύμφωνα με τον Πούτιν, η Ουκρανία είναι ένα έθνος που κυβερνάται από Ναζί, άρα πρέπει να εξαγνιστεί, να αποναζιστικοποιηθεί: ένας τρόπος διεκδίκησης ιστορικής νομιμότητας για τη συνεχιζόμενη εισβολή. Κι ας έχει εβραϊκή καταγωγή ο ουκρανός πρόεδρος, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, κι ας έγιναν τρεις αδελφοί του παππού του θύματα του Ολοκαυτώματος, κι ας απέσπασε μόλις 2% η ουκρανική Ακροδεξιά στις εκλογές του 2019.

Το 2020 ενσωματώθηκε στο ρωσικό Σύνταγμα άρθρο που κατοχυρώνει την «προστασία της ιστορικής αλήθειας», δημιουργώντας ένα πραγματικό κρατικό δόγμα βασισμένο σε έναν ακραίο πατριωτισμό, που θέλει τη Ρωσία να είναι το μόνο έθνος που νίκησε τους Ναζί, αφού πρώτα επέτρεψαν οι δυτικές αδυναμίες μια ασταμάτητη προέλαση του Χίτλερ. Η έννοια της αποναζιστικοποίησης δεν σημαίνει ήττα αυτής της ιδεολογίας, αλλά απλώς ήττα των εχθρών της Ρωσίας, που εξ ορισμού είναι όλοι Ναζί.

Συμμορία ναρκομανών

Στην κοσμογονία του Πούτιν, δεν υπάρχει μεγαλύτερη προσβολή. Ούτε καν το «πεντίκ», ο προσβλητικός όρος με τον οποίο αναφέρεται συχνά ο ρώσος πρόεδρος στους ομοφυλόφιλους. Οταν στις 25 Φεβρουαρίου, μετά την πρώτη νύχτα βομβαρδισμών, στράφηκε στους στρατιώτες των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων καλώντας τους να αναλάβουν την εξουσία, καθώς «θα ήταν πιο εύκολο να διαπραγματευτούμε μαζί σας παρά με αυτή τη συμμορία ναρκομανών και νεοναζί», τοποθέτησε και επισήμως τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι και την κυβέρνηση του Κιέβου στο κατώτατο επίπεδο της προσωπικής εξελικτικής του κλίμακας.

Η περιφρόνηση του Πούτιν για τους τοξικομανείς αντανακλάται στις απάνθρωπες μεθόδους με τις οποίες αυτοί αντιμετωπίζονται στη Ρωσία, μια χώρα όπου η ηρωίνη αποτελεί κοινωνική μάστιγα. Η μεθαδόνη είναι σχεδόν παράνομη και οι θεραπευτικές προσεγγίσεις εμπνέονται από τις ψυχιατρικές θεραπείες των αρχών του 20ού αιώνα.

Μπαντερικό καθεστώς

Ο Πούτιν επαναλαμβάνει συχνά ότι το Κίεβο βρίσκεται υπό ένα «μπαντερικό καθεστώς» – είναι μία από τις συνηθέστερες προσβολές που επιφυλάσσει στην ουκρανική ηγεσία: την επανέλαβε στις 25 Φεβρουαρίου, στις 3 Μαρτίου και άλλες φορές. Πρόκειται για μια αναφορά στον ουκρανό εθνικιστή Στεφάν Μπαντέρα, σύμμαχο της ναζιστικής Γερμανίας επί Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Ο ρώσος πρόεδρος σίγουρα δεν ξεχνάει ότι ο Μπαντέρα δολοφονήθηκε το 1959 στο Μόναχο από έναν πράκτορα της ρωσικής KGB. Μάλλον όμως «ξεχνάει» ότι ο Ζελένσκι απαγόρευσε μετά την εκλογή του στην ουκρανική προεδρία τους φόρους τιμής στον Μπαντέρα και η αντιπρόεδρος της ουκρανικής κυβέρνησης, Ιρίνα Βέρεστσουκ, ξεκαθάρισε πως «αυτό το ιστορικό πρόσωπο δεν θα βρει ποτέ μια θέση στο ουκρανικό πάνθεον των ηρώων».

Αμυνα

Μπορεί να εκπλήσσει το μεγάλο κομμάτι του κόσμου που τον βλέπει ως επιτιθέμενο, είναι όμως η λέξη που περισσότερο χρησιμοποιεί ο Πούτιν στις δημόσιες εμφανίσεις του -τουλάχιστον σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Κέντρου Λεβάντα, ενός από τα λίγα ρωσικά ανεξάρτητα κέντρα ερευνών. Γιατί «δικαιολογεί» την επονομαζόμενη «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» στην Ουκρανία και όλα τα συμπαρομαρτούντα.

Πίσω από αυτή τη λέξη, βρίσκεται ένα θεμελιώδες σημείο της στρατηγικής του Πούτιν. Οι ρωσικές μειοψηφίες εκτός των εθνικών συνόρων γίνονται ένα πρόσχημα για τη διεκδίκηση της ενότητας του έθνους. Παρότι ο πόλεμος που ξεκίνησε το 2014 στο Ντονμπάς δεν εξηγήθηκε ποτέ επαρκώς, αφού το Κρεμλίνο υποστήριζε ότι δεν εμπλεκόταν σε αυτόν, το υποκρυπτόμενο νόημα ήταν ξεκάθαρο: υπερασπιζόμαστε τους Ρώσους. Ακόμα και αν κανένας δεν τους απειλεί. Και έτσι διατηρείται η Ρωσία σε κατάσταση μόνιμης πατριωτικής διέγερσης.

Γενοκτονία

Ετσι ορίζει ο Πούτιν αυτό που κατά την άποψή του συνέβαινε στις φιλορωσικές αποσχιστικές περιοχές της Ανατολικής Ουκρανίας. Από τον Δεκέμβριο, όταν άρχισε να συγκεντρώνεται ο ρωσικός στρατός στα σύνορα, αυτή η αβάσιμη (σύμφωνα και με πρόσφατη γνωμοδότηση του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου της Χάγης) καταγγελία αντηχεί συνεχώς. Την έχει επιστρατεύσει και άλλη φορά όμως ο Πούτιν, το 2008, προκειμένου να δικαιολογήσει τη ρωσική επέμβαση στη Γεωργία, ώστε «να προστατεύσουμε τον ρωσόφωνο πληθυσμό της Νότιας Οσετίας από τη γενοκτονία», να «σώσουμε τους αδελφούς μας».

Δύση

Η διάσημη πια «νικητήρια ομιλία» που εμφανίστηκε online κατά λάθος το πρωί της 27ης Φεβρουαρίου, και γράφτηκε από έναν δημοσιογράφο απόλυτα αφοσιωμένο στον Πούτιν, περιέχει ένα αποκαλυπτικό απόσπασμα: «Αυτή είναι μια διαμάχη ανάμεσα στη Ρωσία και τη Δύση, μια απάντηση στην προέλαση του Ατλαντισμού… Η Ρωσία δεν έχει απλώς διατυπώσει μια πρόκληση, έχει δείξει πως η δυτική κυριαρχία έχει πλέον τελειώσει. Η Κίνα, η Ινδία, ο ισλαμικός κόσμος και η Αφρική, η Νοτιοανατολική Ασία, έχουν όλοι καταλάβει χάρη σε εμάς ότι η εποχή της παγκόσμιας κυριαρχίας της Δύσης έχει πια παρέλθει».

Με τον όρο «Δύση», ο Πούτιν εννοεί τις ΗΠΑ, τον μεγάλο Σατανά. Η ΕΕ είναι απλώς μια υποσημείωση, μνημονεύτηκε μόλις δύο φορές την προηγούμενη εβδομάδα και πάντα συνοδεύεται από τη λέξη «μαριονέτα». Των ΗΠΑ, φυσικά. Η Δύση, η οποία είναι στα μάτια του Πούτιν δοχείο κάθε πιθανής ανηθικότητας, η οποία θέλει να διαπραγματευθεί αλλά ταυτόχρονα συνωμοτεί στις σκιές, δημιουργεί αντι-Ρώσους στα σύνορα, «προσπαθώντας να διαλύσει την κοινωνία μας και να καταστρέψει τη Ρωσία».

Αυτοκάθαρση

Νέα άφιξη αυτή. Και δεν αφορά την Ουκρανία. Το βράδυ της Τετάρτης, ο Πούτιν μίλησε για την «αναγκαία και φυσική αυτοκάθαρση» της ρωσικής κοινωνίας, τον διαχωρισμό «των αληθινών πατριωτών από τα καθάρματα και τους προδότες». Το επόμενο πρωί, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, ο Ντμίτρι Πεσκόφ, ολοκλήρωσε το μήνυμα: «Σε τόσο δύσκολους καιρούς… πολλοί άνθρωποι δείχνουν τα αληθινά τους χρώματα: είναι προδότες. Εξαφανίζονται από την κοινωνία. Κάποιοι εγκαταλείπουν τις θέσεις τους, κάποιοι εγκαταλείπουν την ενεργό επαγγελματική τους ζωή, κάποιοι εγκαταλείπουν τη χώρα και μετακομίζουν στο εξωτερικό. Κάποιοι διαπράττουν εγκλήματα και τιμωρούνται από τα δικαστήρια. Ετσι γίνεται αυτή η κάθαρση».

Σκνίπες κ.λπ.

Αυτοί οι καταγγελλόμενοι ως «προδότες» δεν είναι άνθρωποι. Περιγράφονται ως «σκνίπες», που πρέπει να τις «φτύνει» κανείς με το που «μπουν στο στόμα». Απανθρωποποίηση του εχθρού, λέγεται. Μια ρητορική που παραπέμπει στις διαβόητες δίκες του Στάλιν και προμηνύει ακόμα πιο σαρωτική καταστολή.