«Ο Σαϊντού ανήκει εδώ»: Ένας ολόκληρος Δήμος στο πλευρό ενός μαθητή από τη Γουινέα

Στα 14 του χρόνια, ο Σαϊντού Καμαρά είχε ήδη αναγκαστεί να εγκαταλείψει τη χώρα του. Μη έχοντας οικογένεια και ανήκοντας σε μια θρησκευτική μειονότητα της Γουινέας, μιας χώρας σπαραγμένης από φυλετική και θρησκευτική βία, η ζωή του είχε κινδυνέψει πολλές φορές. Πρώτος σταθμός του ήταν η Σενεγάλη. Ακολούθησε η Τουρκία, τα κυκλώματα των διακινητών και ένα ναυάγιο στο Αιγαίο. Κατάφερε να φτάσει σώος στις ακτές της Καλύμνου, έχοντας υποφέρει περισσότερο από ό,τι αναλογούσε στον οποιονδήποτε – πολύ περισσότερο σε ένα παιδί.

• Διαβάστε επίσης: Πόλεμος στην Ουκρανία: Πρόσφυγες από την Ουκρανία φτάνουν στην Ισπανία χάρη σε δίκτυο αλληλέγγυων οδηγών ταξί

Έπειτα, ο Σαϊντού μετέβη στην Αθήνα ως ασυνόδευτος ανήλικος, υπέβαλε αίτηση ασύλου, εγκαταστάθηκε στον Άγιο Δημήτριο και άρχισε να παρακολουθεί μαθήματα στο σχολείο. Αν και δεν γνώριζε ως τότε λέξη ελληνικά, κατάφερε φέτος να φτάσει στην Γ’ Λυκείου έχοντας ως στόχο τις πανελλαδικές εξετάσεις. Μέσα σε τρία χρόνια, εντάχθηκε πλήρως στο περιβάλλον όχι μόνο του σχολείου, αλλά και της νέας του γειτονιάς και άρχισε, για πρώτη ίσως φορά, να ονειρεύεται ρεαλιστικά το μέλλον του.

Ασφαλή κράτη, επικίνδυνες επιστροφές

Κι ύστερα έγινε 18. Το αίτημα ασύλου του εξετάστηκε με τα (αυστηρότερα) κριτήρια που αφορούν τους ενηλίκους. Και απορρίφθηκε. Όπως εξηγεί ο Πρόεδρος του Ελληνικού Φόρουμ Προσφύγων και της Κοινότητας Κονγκό, Ζαν Ντιντιέ Τοτό Τομ – Άτα, αιτία για αυτό ήταν η συμπερίληψη της Γουινέας στη λίστα των «ασφαλών κρατών». «Δεν είναι, όμως, μόνο αυτό το κριτήριο», τονίζει. «Αν κάποιο άτομο δεν μπορεί να επιστρέψει στη χώρα του για οποιονδήποτε άλλο από τους λόγους που αναφέρονται στη Σύμβαση της Γενεύης, δικαιούται άσυλο. Όμως δεν αφήνουν τους ανθρώπους να μιλήσουν. Αν η χώρα καταγωγής τους εμφανίζεται στη λίστα των ασφαλών κρατών, τους απορρίπτουν».

Κι έτσι, ο Σαϊντού δεν αποκλείεται να αναγκαστεί να επιστρέψει σε μια χώρα, όπου το μόνο που τον περιμένει είναι νέοι κίνδυνοι. Τρία χρόνια αφότου αποβιβάστηκε στην Κάλυμνο, βρέθηκε ξαφνικά ξανά στο κενό. Με μια σημαντική διαφορά: αυτή τη φορά, έχει πολλούς ανθρώπους στο πλευρό του.

«Ένα ρεύμα ανθρωπιάς και αλληλεγγύης πέρα από κάθε φαντασία»

«Στην περίπτωση του Σαϊντού έχουμε δυο μοναδικά πράγματα που δεν ξέρω αν τα έχουμε ξαναδεί μέχρι τώρα», λέει στο in.gr ο Νίκος Κακλαμάνος, διευθυντής του 1^ου ΓΕΛ Αγίου Δημητρίου, στο οποίο φοιτά ο μαθητής από τη Γουινέα. «Το παιδί εντάχθηκε σχεδόν αμέσως, έκανε άλματα μαθησιακά, έμαθε τη γλώσσα, το αγκάλιασαν οι συμμαθητές του, δημιούργησε μαζί τους μια ισότιμη σχέση. Και το δεύτερο, που είναι σημαντικό, είναι ότι υπάρχει καθολική υποστήριξη προς τον Σαϊντού από τη σχολική κοινότητα. Έχει εκδηλωθεί ένα ρεύμα ανθρωπιάς και αλληλεγγύης που ξεπερνά κάθε φαντασία».

«Δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή μαθητής σε αυτό το σχολείο που να μην υποστηρίζει με πάθος την υπόθεση Σαϊντού», συμπληρώνει. «Δεν υπάρχει εκπαιδευτικός, δεν υπάρχει γονιός. Κάποιοι γονείς παίρνουν μέχρι αργά τη νύχτα τηλέφωνα, ψάχνοντας εναγωνίως έναν τρόπο να μη φύγει το παιδί, να μην υπάρξει απορριπτική απόφαση στον δεύτερο βαθμό. Αυτή τη στιγμή έξω είναι εκατό μαθητές που προσπαθούν να δουν τι μπορούν να κάνουν. Να κοινοποιήσουν τις αποφάσεις της σχολικής κοινότητας, του Δήμου, συλλογικοτήτων. Ψάχνουν τρόπο να φτάσουν στη Νίκαια την Τρίτη, που εκδικάζεται η υπόθεση. Το ζήτημα μονοπωλεί αυτό το διάστημα τη σχολική ζωή εδώ».

Δεύτερος ξεριζωμός

Πέρα από το σχολείο του, «το ζήτημα έχει πάρει έκταση σε όλο το Δήμο», όπως εξηγεί στο in.gr η Γιάννα Κωνσταντίνου, Πρόεδρος Συμβουλίου Ένταξης Μεταναστών και Προσφύγων του Αγίου Δημητρίου Αττικής. «Το Δημοτικό Συμβούλιο πέρασε ψήφισμα ομόφωνα. Η υπόθεση έχει κινητοποιήσει ένα απίστευτο αίσθημα αγάπης – γιατί μιλάμε για ένα παιδί. Για ένα παιδί που η οικογένειά του, που δεν υπήρχε στη χώρα από όπου προήλθε, είναι πλέον οι συμμαθητές του, οι γονείς τους, οι καθηγητές του στο σχολείο. Σε περίπτωση απόρριψης είναι σαν να παίρνουμε αυτό τον άνθρωπο για δεύτερη φορά από το σπίτι του».

Το ενδεχόμενο ενός νέου ξεριζωμού του γίνεται πράγματι πολύ πιο επώδυνο όταν λαμβάνει κανείς υπόψη ότι όλη η ζωή του βρίσκεται εδώ – πράγμα που ισχύει για την πλειοψηφία των παιδιών που φτάνουν μόνα τους στην Ελλάδα και επιχειρούν τον άθλο της ένταξης, ξεπερνώντας τα πρακτικά και γλωσσικά εμπόδια. Όπως και για πολλούς ακόμη ασυνόδευτους αιτούντες διεθνούς προστασίας, η ενηλικίωση ήρθε για τον Σαϊντού μαζί με τη συνειδητοποίηση ότι όλος αυτός ο κόπος κι όλες αυτές οι κατακτήσεις ενδέχεται να μην οδηγήσουν πουθενά.

«Να μείνει εδώ, γιατί ανήκει εδώ»

«Εμείς θέλουμε το αυτονόητο», λέει ο Νίκος Κακλαμάνος στο in.gr. «Δεν μπορεί ένα παιδί μέχρι τις 24 Δεκεμβρίου 2021 να καλύπτεται από το καθεστώς της διεθνούς προστασίας και στις 25 το πρωί, επειδή γύρισε το ρολόι, να είναι ξαφνικά στη γκρίζα ζώνη. Δεν μπορεί να επιστρέψει πίσω. Έχει αντιμετωπίσει βία στη χώρα του και θα την αντιμετωπίσει και πάλι. Αυτό που ζητάμε είναι το αυτονόητο. Να συνεχίσει τις σπουδές του στην Ελλάδα. Να μείνει εδώ, γιατί ανήκει εδώ».

Σημάδι για αυτό και το γεγονός ότι ο ίδιος ο Σαϊντού εδώ έχει φανταστεί το μέλλον του. «Δεν είναι ένα παιδί που θέλει να αποκτήσει κοινοτικό διαβατήριο για να μπορεί να ταξιδέψει και να εργαστεί», εξηγεί ο Διευθυντής του Λυκείου του. «Θέλει να οικοδομήσει τη ζωή του εδώ. Θέλει να σπουδάσει εδώ, είναι εξαιρετικά φιλομαθής. Προέρχεται από ένα περιβάλλον στο οποίο είχε άτακτη φοίτηση σε σχολικές μονάδες, κι όταν ήρθε εδώ έτρεξε και πρόλαβε τους συμμαθητές του. Δουλεύει πολύ συστηματικά».

«Το υπουργείο θα έπρεπε να τον έχει παράδειγμα»

Μαζί με μια ευκαιρία να ενταχθεί στο εκπαιδευτικό σύστημα, βρήκε στην Ελλάδα και μια κοινότητα πρόθυμη να τον δεχτεί. Κατέβαλε εξίσου σημαντικές προσπάθειες για να τη διατηρήσει. Όπως επισημαίνει ο Νίκος Κακλαμάνος, λίγους μήνες μετά την εγγραφή του στο 1^ο ΓΕΛ Αγίου Δημητρίου, ο Σαϊντού μετακόμισε σε διαμέρισμα ημιαυτόνομης διαβίωσης στην Κυψέλη. «Από επιλογή του συνεχίζει να έρχεται κάθε μέρα εδώ, χωρίς απουσίες. Θα μπορούσε να πηγαίνει σε ένα σχολείο στην περιοχή που μένει, αλλά δεν θέλει. Γιατί εδώ είναι η οικογένειά του. Αυτό που συμβαίνει με το δέσιμο του Σαϊντού με την τοπική κοινωνία είναι μοναδικό. Στο “βιογραφικό” της σχολικής μονάδας, αν έπρεπε να διαλέξω ένα πράγμα που κάναμε καλά θα ήταν αυτό».

Η Γιάννα Κωνσταντίνου υπερθεματίζει: «Βασικό μέλημα όλων των ανθρώπων είναι η ένταξη. Αυτό το παιδί την έχει πετύχει στον μέγιστο βαθμό που θα μπορούσε στα χρόνια που βρίσκεται εδώ. Το υπουργείο θα έπρεπε να τον έχει σαν παράδειγμα – και τον ίδιο, και το πώς λειτούργησε το σχολείο και ο Δήμος».

Ο ίδιος, σύμφωνα με τον Διευθυντή του Λυκείου, «αντιμετωπίζει την κατάσταση στωικά. Είναι ένα παιδί που έχει κινδυνεύσει η ζωή του πολλές φορές μέχρι τώρα. Τα Χριστούγεννα έκλεισε τα 18 του χρόνια, αλλά έχει ζήσει τρεις ζωές ενός δυτικού ανθρώπου. Δεν φοβάται ότι θα μείνει χωρίς άσυλο, αλλά ότι θα μείνει πάλι χωρίς οικογένεια. Γιατί για αυτό μιλάμε».