Πόλεμος στην Ουκρανία: Πώς θα εξελιχθούν οι συγκρούσεις; – Τα πέντε σενάρια

Εδώ και σχεδόν ένα μήνα, τα μάτια του πλανήτη είναι καρφωμένα στην Ουκρανία, που συνεχίζει να αντιστέκεται στη ρωσική εισβολή. Όμως ενώ οι επιθέσεις της Μόσχας προς το παρόν δεν φαίνονται να έχουν επιτύχει τα επιθυμητά αποτελέσματα, είναι αβέβαιο για πόσο καιρό ακόμη οι Ουκρανοί θα καταφέρουν να ανθίστανται σε μια στρατιωτική υπερδύναμη που είναι σαφές ότι υπερέχει σημαντικά των δυνατοτήτων τους.

• Διαβάστε επίσης: Πόλεμος στην Ουκρανία: Το ρωσικό σχέδιο για τη Μαριούπολη

Το CNN συγκέντρωσε πέντε πιθανά σενάρια για την εξέλιξη και το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία, και το καθένα εξ αυτών έρχεται με τις δικές του φρικτές παρενέργειες.

Οι ρωσικές επιθέσεις θα μπορούσαν να ενταθούν

Οι ειδικοί έχουν προειδοποιήσει επανειλημμένως ότι όσο οι ρωσικές απώλειες αυξάνονται, τόσο πιθανότερο είναι η Μόσχα να στραφεί στις εναέριες επιθέσεις και σε άλλα είδη απομακρυσμένων χτυπημάτων που θα κρατούν ασφαλείς τους στρατιώτες της.

Προς το παρόν, δεν υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία για τις απώλειες των δυο εμπλεκόμενων στρατοπέδων, ωστόσο πρόσφατα ρωσική εφημερίδα του κίτρινου Τύπου δημοσίευσε ότι σχεδόν 10.000 Ρώσοι έχουν χάσει τη ζωή τους και ακόμη 16.000 έχουν τραυματιστεί.

Αργότερα, ωστόσο, απομάκρυνε τον αριθμό από την ιστοσελίδα της, υποστηρίζοντας ότι η δημοσίευση οφειλόταν σε επίθεση από χάκερ. Σε κάθε περίπτωση, η εκτίμηση αυτή προσεγγίζει τους υπολογισμούς των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών.

Υψηλόβαθμος αξιωματούχος του αμερικανικού υπουργείου άμυνας δήλωσε στο CNN ότι η Ρωσία έχει αρχίσει να εξαπολύει επιθέσεις στη Μαριούπολη από πολεμικά πλοία στη Θάλασσα του Αζόφ.

«Η Ρωσία διαθέτει περισσότερες δυνατότητες και αποθέματα και η ένταση πρόκειται να κλιμακωθεί καθώς προσπαθεί να μεταφέρει περισσότερους στρατιώτες στο πεδίο», δήλωσε ο Τζέφρι Μάνκοφ, επιφανής ερευνητής στο Ινστιτούτο Εθνικών Στρατηγικών Μελετών του Αμερικανικού Πανεπιστημίου Εθνικής Άμυνας.

Πρόσφατη ενημέρωση του αμερικανικού υπουργείου άμυνας ανέφερε ότι η Ρωσία απέσυρε στρατιώτες από όλα τα μήκη και πλάτη της επικράτειάς της, συμπεριλαμβανομένου του στόλου της στον Ειρηνικό, προκειμένου ενδεχομένως να τους μεταφέρει στην Ουκρανία. Επιπλέον, αποσύρει στρατιώτες από την Αρμενία και από ιδιωτικές στρατιωτικές εταιρείες, καθώς και μισθοφόρους από τη Συρία και άλλες περιοχές.

Το ερώτημα είναι για πόσο καιρό μπορεί να αντέξει η Ρωσία τις συνεχιζόμενες απώλειες των στρατευμάτων της.

«Θα έχει περισσότερα στρατεύματα, όπως και εξοπλισμό και ενισχύσεις, όμως από ένα σημείο και μετά δεν θα είναι εύκολο να διατηρήσει αυτούς τους επιχειρησιακούς ρυθμούς, ιδίως στους αριθμούς που ακούμε μέχρι τώρα».

Όσο τα βλέμματα παραμένουν στο Κίεβο, η Ρωσία ίσως επιχειρήσει να περικυκλώσει τα ουκρανικά στρατεύματα στα ανατολικά

Παρά το γεγονός ότι η συζήτηση περιστρέφεται πλέον γύρω από την «καθυστέρηση» της ρωσικής επιχείρησης στην Ουκρανία, το CNN σχολιάζει ότι στην πραγματικότητα μια τέτοια εκτίμηση προϋποθέτει και γνώση για τους αρχικούς σκοπούς της Ρωσίας όταν κήρυσσε τον πόλεμο.

Όπως τονίζει το αμερικανικό μέσο, πέραν της προπαγάνδας περί «αποναζιστοποίησης», στην ουσία δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε τι ακριβώς αναζητά ο Πούτιν. Πάντως το πιθανότερο είναι ότι στα σχέδιά του συμπεριλαμβάνεται και η απορρόφηση τουλάχιστον ενός τμήματος των περιοχών του Ντονέτσκ και του Λουχάνσκ, και συγκεκριμένα το λεγόμενο «Ντονμπάς» που βρίσκεται υπό τον έλεγχο ανταρτών ήδη από το 2014.

Όσο, λοιπόν, η προσοχή του πλανήτη είναι στραμμένη στο πολιορκούμενο Κίεβο, η Ρωσία ενδεχομένως να έχει στο στόχαστρο την περιοχή των ανατολικών, όπου επιχειρεί και η πλειοψηφία των ουκρανών στρατιωτών, ως Ενιαία Επιχείρηση Ενόπλων Δυνάμεων (JFO). Οι κινήσεις των ρωσικών στρατευμάτων παραπέμπουν πράγματι σε μια τέτοια στρατηγική, που θα μπορούσε να καταλήξει στην περικύκλωση των Ουκρανών από τρεις άξονες. Ταυτόχρονα, σε ένα τέτοιο σενάριο κατατείνει και η υψηλή εξειδίκευση των στρατιωτών που δρουν στην περιοχή, σύμφωνα με τον Σαμ Κράνι-Έβανς, ερευνητικό αναλυτή του Ινστιτούτου Ηνωμένων Βασιλικών Υπηρεσιών που μίλησε στο CNN.

«Η Νότια Στρατιωτική Περιφέρεια – στο Ντονέτσκ, το Λουχάνσκ, τη Μαριούπολη, το Μπερντιάνσκ, τη Μελιτόπολη – είναι τα καλύτερα στρατεύματα του ρωσικού στρατού. Και δουλεύουν πάντα. Έχουν σχεδιαστεί για να πολεμούν απέναντι στο ΝΑΤΟ», δήλωσε.

«Επομένως, οι δυνάμεις που έχουν αφιερωθεί στην περικύκλωση του Κιέβου δείχνουν ότι η ουκρανική πρωτεύουσα είτε ήταν ένας στόχος που η Ρωσία θεωρούσε εύκολο, είτε η Μόσχα υπερεκτίμησε τις ικανότητες των δυνάμεών της. Επομένως, αυτό οδηγεί εν μέρει στο συμπέρασμα ότι η περικύκλωση των ουκρανών στρατιωτών στο JFO είναι έστω ένα μέρος του στόχου που επιδιώκει η Ρωσία. Και οι κινήσεις των ρωσικών δυνάμεων φαίνονται να το επιβεβαιώνουν».

Επιπλέον, προσθέτει ότι τα δυτικά ΜΜΕ δίνουν υπερβολική έμφαση στις ρωσικές απώλειες και την ουκρανική αντίσταση, δημιουργώντας μια λανθασμένη εικόνα για τις εξελίξεις στο πεδίο.

«Αν κοιτάξουμε τους χάρτες, είναι ξεκάθαρο ότι οι ρωσικές δυνάμεις στην πραγματικότητα έχουν προχωρήσει πολύ, μέσα σε μια πολύ μεγάλη χώρα. Έχουν καταλάβει αρκετές πόλεις, επομένως πλέον πολλοί περισσότεροι ουκρανοί πολίτες ζουν υπό ρωσική κατοχή σε σχέση με τρεις εβδομάδες νωρίτερα», παρατήρησε.

«Ανεξάρτητα από τον αριθμό των ρωσικών οχημάτων που έχουν ανατιναχτεί ή τον αριθμό των νεκρών ρώσων στρατιωτών, το πιθανότερο είναι ότι ένας πολύ υψηλός αριθμός ουκρανικών δυνάμεων αντιμετώπισε την ίδια μοίρα».

Ίσως εξακολουθήσουν οι συζητήσεις για… τις συζητήσεις

Ένα σενάριο λέει ότι η Ουκρανία θα μπορούσε να εξελιχθεί σε «ανοιχτή πληγή». Είναι πιθανό ότι η Ρωσία έχει χάσει μεγάλο αριθμό στρατευμάτων, όπλων και εξοπλισμού στη διάρκεια του πολέμου και, παρά το γεγονός ότι έχει εμπλακεί και σε άλλες μακροχρόνιες συγκρούσεις στο παρελθόν, δεν θα θέλει να επιμείνει και στη συγκεκριμένη, ιδίως αν ο στρατός της έχει υποστεί τεράστια πλήγματα.

«Οι διαπραγματεύσεις είναι μια κάπως υποσχόμενη περιοχή, καθώς τόσο η Ρωσία όσο και η Ουκρανία έχουν δηλώσει στη διάρκεια της τελευταίας εβδομάδας ότι προχωρούν προς μια πραγματικά ουσιαστική συζήτηση, αντί απλώς η Ρωσία να θέτει τελεσίγραφα», εξήγησε στο CNN ο Κιρ Τζιλς, ειδικός σε ζητήματα που αφορούν τη Ρωσία στη βρετανική δεξαμενή σκέψης, Chatham House.

Ρώσοι αξιωματούχοι έχουν δηλώσει ότι οι απαιτήσεις τους περιλαμβάνουν η Ουκρανία να σταματήσει τις απόπειρες ένταξης στο ΝΑΤΟ και να αποστρατιωτικοποιηθεί, μετατρεπόμενη σε «ουδέτερη» χώρα, κατά τα πρότυπα της Αυστρίας και της Σουηδίας. Όμως είναι ανοιχτοί σε συζήτηση για τους ακριβείς όρους μιας τέτοιας μετάβασης.

Ο εκπρόσωπος Τύπου του Βλαντίμιρ Πούτιν, Ντμίτρι Πεσκόφ, δήλωσε στο CNN ότι η Ρωσία επιθυμεί επίσης η Ουκρανία να αποδεχτεί ότι η Κριμαία, η οποία προσαρτήθηκε στη ρωσική επικράτεια το 2014, είναι επισήμως τμήμα της Ρωσίας, αλλά και ότι οι αποσχισμένες περιοχές του Λουχάνσκ και του Ντονέτσκ «είναι ήδη ανεξάρτητα κράτη».

Αρκετοί ειδικοί εκτιμούν ότι η Ρωσία θα επιχειρήσει να αποσπάσει τμήματα της ανατολικής Ουκρανίας.

«Θα είναι μια επώδυνη συζήτηση, εκτός αν η δυτική βοήθεια, στρατιωτική και ανθρωπιστική, απορροφηθεί αρκετά σύντομα από την Ουκρανία ώστε να καταφέρει πραγματικά να αντιστρέψει την προέλαση των Ρώσων», τόνισε ο Τζιλς.

«Το ερώτημα είναι ποιος μπορεί να διοχετεύσει τους περισσότερους πόρους και να υποστεί το μεγαλύτερο πλήγμα προκειμένου να επικρατήσει. Ιστορικά, η Ρωσία έχει επιλέξει να υποστεί σημαντικές οικονομικές καταστροφές και να αφήσει τον λαό της να υποφέρει, προκειμένου να συνεχίσει τις πολεμικές της προσπάθειες», σημείωσε, αναφερόμενος στις κυρώσεις που ήδη έχουν αρχίσει να γίνονται αισθητές στη ρωσική οικονομία.

Όμως αμερικανοί αξιωματούχοι εμφανίζονται απαισιόδοξοι για το μέλλον του διαλόγου. Ο αμερικανός ΥΠΕΞ, Άντονι Μπλίνκεν, δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου την περασμένη εβδομάδα ότι είναι απίθανο να δοθεί διπλωματική λύση στον πόλεμο, λέγοντας ότι οι πράξεις της Ρωσίας «έρχονται σε πλήρη σύγκρουση με μια σοβαρή διπλωματική προσπάθεια για το τέλος του πολέμου».

Επιπλέον, υποστήριξε ότι η Ρωσία θα μπορούσε να κλιμακώσει τις συγκρούσεις χρησιμοποιώντας χημικά όπλα.

Θα μπορούσαν να γίνουν «απελάσεις» Ουκρανών στη Ρωσία με τρομακτικές συνέπειες

Η Ρωσία παροτρύνει τους κατοίκους της Μαριούπολης να εκκενώσουν την πόλη, καθώς πραγματοποιεί σοκαριστικής έκτασης αεροπορικούς βομβαρδισμούς. Οι δυνάμεις της έχουν ανοίξει «ανθρωπιστικούς διαδρόμους» για αυτό το σκοπό, όμως δεκάδες χιλιάδες εξ αυτών μεταφέρονται στη Ρωσία.

Ο κρατικός ρωσικός οργανισμός ΜΜΕ, RIA Novosti, έγραψε ότι σχεδόν 60.000 κάτοικοι της Μαριούπολης έφτασαν σε ρωσική επικράτεια «με πλήρη ασφάλεια». Τα ρωσικά ΜΜΕ μετέδωσαν εικόνες από ουρές οχημάτων που φαίνονταν να κινούνται προς τα ανατολικά σύνορα, περίπου 40 χιλιόμετρα μακριά από την πολύπαθη πόλη.

Όμως το δημοτικό συμβούλιο της Μαριούπολης καταγγέλλει ότι η Ρωσία αναγκάζει τους κατοίκους να κινηθούν προς αυτή την κατεύθυνση παρά τη θέλησή τους. «Στη διάρκεια της τελευταίας εβδομάδας, αρκετές χιλιάδες κάτοικοι της Μαριούπολης έχουν μεταφερθεί σε ρωσικό έδαφος», ανέφερε η ανακοίνωση του Δήμου.

Ο δήμαρχος Βαντίμ Μποϊτσένκο δήλωσε το Σάββατο ότι «αυτό που κάνουν σήμερα οι δυνάμεις κατοχής προσιδιάζει σε τακτικές γνωστές σε προηγούμενες γενιές, που είδαν τα φρικιαστικά γεγονότα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν οι Ναζί αιχμαλώτιζαν ανθρώπους».

Ο Τζιλς δήλωσε ανήσυχος ότι η ιστορία πράγματι θα επαναληφθεί εντός των ερχόμενων εβδομάδων.

«Η Ρωσία έχει ιστορικό άγριων αντιποίνων εναντίον των πολιτών σε οποιαδήποτε περιοχή διαθέτει οποιοδήποτε είδος κινήματος αντίστασης». Ήδη έχει αρχίσει να κάνει απελάσεις κατοίκων της Μαριούπολης προς απομακρυσμένες περιοχές της Ρωσίας, όπως έκανε και στη διάρκεια του 20ού αιώνα για να αντιμετωπίσει αντίστοιχα προβλήματα».

Ο Τζιλς αναφέρεται στις «απελάσεις» εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων από τα κράτη της Βαλτικής, κατά την προσάρτησή τους στη Σοβιετική Ένωση, στην αρχή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

«Η λέξη “απέλαση” χρησιμοποιείται ως ευφημισμός. Συχνά χρησιμοποιείται για να περιγράψει το τι συνέβη σε αυτούς τους ανθρώπους, που ουσιαστικά μετατράπηκαν σε σκλάβους και λιμοκτόνησαν. Πρόκειται για μια πρακτική απομάκρυνσης των γυναικών, των παιδιών, των ανθρώπων των κοινωνιών που θέλουν να εξουδετερώσουν», υποστήριξε ο Τζιλς στο CNN.

«Η μοίρα τους ήταν γενικώς φρικαλέα. Όσοι κατόρθωσαν να επιβιώσουν, δεν επέστρεψαν στον τόπο τους για χρόνια ή και δεκαετίες».

Εκατομμύρια ακόμη Ουκρανοί ίσως εγκαταλείψουν τη χώρα, αφήνοντας πίσω τους ένα κράτος-ερείπιο

Το CNN παρατηρεί ότι όπως συνέβη και σε αρκετές πόλεις της Συρίας, έτσι και πολλές περιοχές της Ουκρανίας έχουν ισοπεδωθεί πλήρως.

Ήδη, περίπου 3,5 εκατ. Ουκρανοί έχουν εγκαταλείψει τη χώρα, κυρίως γυναίκες και παιδιά – πράγμα που σημαίνει ότι οι οικογένειες έχουν χωριστεί στα δύο. Ο πόλεμος οδήγησε στη μεγαλύτερη μετακίνηση πληθυσμών στην Ευρώπη μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι αριθμοί αυξάνονται περίπου κατά 100.000 άτομα την ημέρα.

Αν στις εκτιμήσεις συμπεριληφθούν και οι εσωτερικώς εκτοπισμένοι, περίπου 10 εκατ. Ουκρανοί έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Πρόκειται σχεδόν για το ένα τέταρτο του ουκρανικού πληθυσμού.

Παλαιότεροι πόλεμοι έχουν δείξει ότι οι πρόσφυγες συνήθως δεν επιστρέφουν ποτέ στην πατρίδα τους. Σε πολλές περιπτώσεις επειδή δεν έχουν κάπου να επιστρέψουν. Ενίοτε, η απειλή ενός νέου πολέμου αρκεί για να τους κρατήσει μακριά.

Είναι κάτι που πρέπει να λάβουν υπόψη τους και τα διαπραγματευόμενα μέρη. Ακόμη και αν βρεθεί διπλωματική λύση για το τέλος του πολέμου, θα πρέπει να συνοδευτεί και από τα εχέγγυα που θα αποτρέψουν την επανάληψή του, προειδοποιεί ο Κράνι-Έβανς.

«Αν δούμε την κατάσταση ιστορικά, όταν τα αυταρχικά καθεστώτα δεν τα πηγαίνουν καλά σε στρατιωτικές επιχειρήσεις, τείνουν να μην αλλάζουν την συμπεριφορά τους προς το καλύτερο μετά τη λήξη τους. Επομένως ίσως το θέμα είναι ότι αν οι Ουκρανοί δεχτούν να παραμείνουν ουδέτεροι για να δοθεί τέλος στην εισβολή, οι Ρώσοι μπορεί να απαιτήσουν και το Ντονέτσκ και το Λουχάνσκ. Αυτό ίσως είναι ανεκτό για την Ουκρανία, προκειμένου να σταματήσει ο πόλεμος», επεσήμανε.

«Όμως τι θα συμβεί αν, για παράδειγμα, δέκα χρόνια αργότερα η Ουκρανία έχει καταφέρει να εκσυγχρονίσει σημαντικά τον στρατό της; Ή αν ο επόμενος ρώσος πρόεδρος θέλει να αποδείξει την αξία του και πραγματοποιήσει ένα νέο πόλεμο; Υπάρχουν πολλά σενάρια που πρέπει να σκεφτούμε για μετά το τέλος αυτού του πολέμου».