Πόλεμος στην Ουκρανία: «Τρίζει» το status quo – Οι τρεις πιθανές αλλαγές στον παγκόσμιο συσχετισμό δύναμης

Ο πόλεμος στην Ουκρανία μπορεί να αναδιατάξει τον παγκόσμιο συσχετισμό δύναμης, εκτιμά το Economist Intelligence Unit (EIU), αφού έχουν αρχίσει να εμφανίζονται νέες γεωπολιτικές συμμαχίες και μια νέα διαίρεση ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση.

Την ανάλυση του Economist Intelligence Unit παρουσιάζει σε άρθρο του το businessinsider.com. Μια νέα τάξη πραγμάτων διαμορφώνεται και οι οικονομολόγοι έχουν ξεκινήσει να σκέφτονται πώς θα είναι, σημειώνεται αρχικά.

Έχει περάσει ένας μήνας από τότε που η Ρωσία ξεκίνησε την εισβολή της στην Ουκρανία και σχεδόν κάθε γεωπολιτική γωνιά έχει επηρεαστεί.

Η Δύση έχει ενωθεί γύρω από την Ουκρανία, κλιμακώνοντας δραματικά τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας και αποκόπτοντας τη χώρα από το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, ενώ και το ΝΑΤΟ είναι εμφανώς πιο ενωμένο από ό, τι υπήρξε εδώ και δεκαετίες. Ωστόσο, η Κίνα παραμένει ουδέτερη, αφήνοντας ανοιχτή την πόρτα για μια εταιρική σχέση με τη Ρωσία που θα μπορούσε να προσφέρει στην τιμωρημένη χώρα καθοριστική οικονομική στήριξη.

• Διαβάστε επίσης: Ένας μήνας πολέμου και φρίκης στην Ουκρανία – Πώς «ξεδιπλώθηκε» η τραγωδία

Καθοριστική στιγμή

Αν και ο πόλεμος έχει ξεκινήσει μόνο λίγες εβδομάδες πριν, σηματοδοτεί ήδη μια «καθοριστική στιγμή στην αναδιαμόρφωση της γεωπολιτικής τάξης πραγμάτων», αναφέρει το Economist Intelligence Unit σε έκθεση που δημοσιεύθηκε την Τετάρτη. Η εισβολή έχει ήδη τεράστιες επιπτώσεις εκτός της Ανατολικής Ευρώπης, από την εκτόξευση του πληθωρισμού μέχρι μια ιστορική προσφυγική κρίση. Όμως, καθώς η σύγκρουση συνεχίζεται, αναμένεται να ταρακουνήσει την παγκόσμια τάξη με νέες συμμαχίες και διαιρέσεις.

Ποιες, όμως, μπορεί να είναι οι τρεις μεγάλες αλλαγές στον παγκόσμιο συσχετισμό δύναμης. Το EIU δίνει τις δικές του απαντήσεις.

Το τέλος της μετά – Ψυχροπολεμικής εποχής

Οι πρώτες δεκαετίες μετά τον Ψυχρό Πόλεμο καθορίστηκαν από τη δύναμη του ΝΑΤΟ και τη μονομέρεια των ΗΠΑ. Ωστόσο, τις τελευταίες δύο δεκαετίες η Κίνα γνώρισε μια άνευ προηγουμένου οικονομική άνθηση και η Ρωσία αναβίωσε τη δική της γεωπολιτική ισχύ. Αυτό βοήθησε στην ανάπτυξη μιας «ενδοδυτικής αντιπαλότητας» και στη διάβρωση του ρόλου των ΗΠΑ ως ηγέτιδας παγκόσμιας δύναμης, παρατηρεί το EIU. Η εισβολή της Ρωσίας αποτελεί το αποκορύφωμα αυτής της μετατόπισης και υποδηλώνει ότι η μετά – Ψυχροπολεμική περίοδος κυριαρχίας των ΗΠΑ έχει τελειώσει.

«Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία αποτελεί κατάφωρη πρόκληση για τον ρόλο των ΗΠΑ ως παγκόσμιου αστυνόμου και υποδηλώνει ότι ο κόσμος έχει γίνει πολύ πιο ασταθής και επικίνδυνος», σημειώσουν οι οικονομολόγοι.

Αν η εποχή μετά τον Ψυχρό Πόλεμο καθορίστηκε από τη μονομέρεια των ΗΠΑ, το EIU βλέπει τις επόμενες δεκαετίες να χαρακτηρίζονται από δύο «εχθρικά, ανταγωνιστικά στρατόπεδα». Η επίθεση της Ρωσίας θα επιταχύνει τη στροφή από την παγκοσμιοποίηση προς τον περιφερειοποίηση (regionalism), σημειώνεται, με την Κίνα και τη Ρωσία να ανταγωνίζονται τη Δύση.

Ορισμένες χώρες θα προσπαθήσουν να διασχίσουν το χάσμα, αλλά αυτή η «πράξη εξισορρόπησης» θα γίνεται όλο και πιο δύσκολη όσο περνάει ο καιρός και το χάσμα μεταξύ των πλευρών που μάχονται, διευρύνεται.

Μια νέα διαχωριστική γραμμή στην Ευρώπη

Θα προκύψουν και μικρότερα χάσματα, ιδίως μεταξύ της ΕΕ και της Ρωσίας. Ο πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν δοκίμασε ήδη τη διεθνή τάξη όταν η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία το 2014, αλλά η προώθησή της στην Ουκρανία θα μπορούσε να δημιουργήσει ένα νέο de facto σύνορο στην Ευρώπη.

«Η απόρριψη από τη Ρωσία της υπό δυτική ηγεσία «τάξης που βασίζεται σε κανόνες» σηματοδοτεί την απομάκρυνση από την Ευρώπη και τη δημιουργία μιας νέας διαίρεσης της ηπείρου, τρεις δεκαετίες μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου», σημειώνει το EIU.

Η «νεκρή ζώνη» που θα δημιουργηθεί από την εισβολή, εάν η Ρωσία επιτύχει, θα περιλαμβάνει μέρος της Ουκρανίας, της Λευκορωσίας και του Καζακστάν. Αυτό θα έδινε ώθηση στην επιρροή της Ρωσίας άμεσα απέναντι στα μέλη της ΕΕ: Πολωνία, Ρουμανία και Σλοβακία.

Το ΝΑΤΟ και η ΕΕ έχουν προειδοποιήσει ότι οι εισβολές σε κράτη μέλη θα έχουν ως αποτέλεσμα γρήγορα στρατιωτικά αντίποινα. Βέβαια, έχουν μέχρι στιγμής αποφύγει να στείλουν δυνάμεις στην Ουκρανία υπό τον φόβο της κλιμάκωσης της σύγκρουσης σε έναν Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ωστόσο, καθώς η εισβολή συνεχίζεται και η Ρωσία δεν δείχνει σημάδια υποχώρησης, η πιθανότητα μιας νέας διαχωριστικής γραμμής αυξάνεται.

Μια αναδιάταξη συμμαχιών με την Κίνα

Μεταξύ των μεγαλύτερων ερωτημάτων στη σύγκρουση είναι το πού θα «προσγειωθεί» η Κίνα. Η ασιατική υπερδύναμη απέφυγε να υποστηρίξει ή να καταγγείλει τη ρωσική εισβολή, αλλά οι οικονομικοί δεσμοί της με τη Ρωσία αντικειμενικά υπονομεύουν την ισχύ των κυρώσεων της Δύσης.

Η Ρωσία αναπτύσσει τη συνεργασία της με την Κίνα από το 2012 και την τελευταία δεκαετία η Ρωσία εξαρτάται όλο και περισσότερο από το εμπόριο με αυτή. Οι πρόεδροι Βλαντίμιρ Πούτιν και Σι Τζινπίνγκ δήλωσαν ήδη στους τελευταίους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες ότι η συμμαχία τους «δεν θα γνωρίζει όρια» και θα ανταγωνίζεται το ΝΑΤΟ, ενώ είναι πιθανό οι δεσμοί αυτοί να παγιωθούν περαιτέρω τα επόμενα χρόνια, σύμφωνα με το EIU.

«Αυτό που ξεκίνησε ως ένας γάμος ευκαιρίας έχει εξελιχθεί την τελευταία δεκαετία σε μια στρατηγική εταιρική σχέση», σημειώνεται. «Για την Κίνα, μια συμμαχία με τη Ρωσία προσφέρει ασφάλεια κατά μήκος των βόρειων συνόρων της, φυσικούς πόρους και μια κοινή αυταρχική προσέγγιση και στάση απέναντι στη Δύση», τονίζεται.

Αυτή η τάση, ωστόσο, θα μπορούσε να αναγκάσει τη Δύση να επανεξετάσει τους δεσμούς της με την Κίνα. Οι ΗΠΑ θα πρέπει τώρα να επικεντρωθούν στον περιορισμό της Ρωσίας, ενώ παράλληλα θα βασίζονται λιγότερο στην Κίνα για το εμπόριο. Αυτό φέρνει σε δύσκολη θέση τους ανατολικούς συμμάχους, όπως η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα και η Ταϊβάν, καθώς η ανάγκη τους για προστασία από τις ΗΠΑ είναι πιθανό να αυξηθεί. Ένας συνασπισμός κατά της Κίνας στην περιοχή Ασίας – Ειρηνικού θα μπορούσε να προκύψει καθώς οι γεωπολιτικές διαιρέσεις βαθαίνουν, καταλήγει το Economist Intelligence Unit.