Τι διαβάζει ο Βλαντίμιρ Πούτιν;

Για όσους πιστεύουν ότι στις διεθνείς σχέσεις, εκτός από τη γεωπολιτική, μετράνε και οι επιρροές που έχουν δεχθεί οι ηγέτες, είναι συναρπαστικό να ερευνούν το τι διαβάζουν όσοι βρίσκονται στην εξουσία. Αυτοί που κυβέρνησαν τη Ρωσία σε κρίσιμες στιγμές δεν αποτελούν εξαίρεση. Ας θυμηθούμε την Αικατερίνη Β’, η οποία, για το σχέδιό της να μεταρρυθμίσει την τσαρική αυτοκρατορία, αντέγραψε το «Πνεύμα των Νόμων» του Μοντεσκιέ. Τον Λένιν, που συνέλαβε την επανάσταση στα βιβλία του Μαρξ Ενγκελς, ή τον Γκορμπατσόφ, που διάβαζε Αρθουρ Μίλερ και αναγνώριζε ορισμένους συγγραφείς ως ηθική και πνευματική εξουσία, γράφει η ιταλική εφημερίδα «La Repubblica».

Οι λογοτεχνικές προτιμήσεις του Πούτιν είναι επίσης ενδιαφέρουσες. Η αναφορά στους ρώσους κλασικούς, όπως στο «Πόλεμος και  Ειρήνη» του Τολστόι ή στο «Εγκλημα και Τιμωρία» του Ντοστογέφσκι, σίγουρα δεν είναι πρωτότυπη, όπως και η αναφορά στο «Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο». Αλλά οι «Αναμνήσεις ενός κυνηγού» του Τουργκένιεφ αποκαλύπτουν κάτι περισσότερο για τον Πούτιν. Ενα βιβλίο πυκνό, που φαινομενικά μιλάει μόνο για συναντήσεις και συζητήσεις κατά τη διάρκεια του κυνηγιού. Εν ολίγοις, ένα είδος σιβηρικού προγόνου των «Πράσινων λόφων της Αφρικής» του Ερνεστ Χεμινγουέι, που όχι τυχαία είναι από τους αγαπημένους ξένους συγγραφείς του ρώσου προέδρου. Οπως επίσης το «Για ποιον χτυπά η καμπάνα» και τον «Γέρο και τη Θάλασσα», μαζί με τους «Τρεις Σωματοφύλακες» του Δουμά και τα «Ρουμπαγιάτ» του Ομάρ Καγιάμ.

Ολα αυτά μάς οδηγούν να κατανοήσουμε τα είδη της λογοτεχνίας που τον ενδιαφέρουν. Από αυτή την άποψη, η ανάγνωση του ιστορικο-λογοτεχνικού άρθρου του που δημοσιεύθηκε τον περασμένο Ιούλιο – το οποίο εκ των υστέρων μπορεί να θεωρηθεί προειδοποίηση για τις προθέσεις του σχετικά με την Ουκρανία – είναι διδακτική. Με τίτλο «Σχετικά με την ιστορική ενότητα Ρώσων και Ουκρανών», ο Πούτιν όχι μόνο επιστρέφει  στο Κίεβο του Αγίου Βλαδίμηρου, αλλά υποστηρίζει ότι συγγραφείς όπως ο Νικολάι Γκόγκολ και ο Τάρας Σεβτσένκο αποτελούν μέρος μιας «κοινής ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς». Επιβεβαιώνοντας ότι η μυθολογία και η λογοτεχνία παίζουν πρωτεύοντα ρόλο και στις πολιτικές του επιλογές και στη διεθνή πολιτική.

Είναι άγνωστο αν ο Πούτιν διάβασε πραγματικά τα βιβλία αυτά. Αλλά όσον αφορά το γεγονός ότι έχει μελετήσει το έργο του Τάρας Σεβτσένκο, του εθνικού ποιητή της Ουκρανίας, είναι θεμιτό να έχουμε κάποιες αμφιβολίες, γράφει ο ιταλός δημοσιογράφος. Τουλάχιστον αν κρίνουμε από την εξέλιξη της σύγκρουσης στην Ουκρανία.

Αν το είχε διαβάσει και είχε σκεφθεί τη φύση των Ουκρανών όπως προκύπτει από τη ζωή και το έργο του πιο αντιπροσωπευτικού ποιητή της χώρας, πιθανότατα θα είχε κάνει διαφορετικούς υπολογισμούς. Με την έννοια ότι για αρχή δεν θα εμπιστευόταν τυφλά τους στρατηγούς του, σύμφωνα με τους οποίους οι ρώσοι στρατιώτες θα ήταν ευπρόσδεκτοι ως απελευθερωτές, και επιπλέον δεν θα έπαιζε με την ιδέα ότι στις πρώτες βολές πυροβολικού ο ουκρανικός στρατός θα είχε διαλυθεί.

Ελάχιστα διαβάσαμε για τον Τάρας Σεβτσένκο τις τελευταίες εβδομάδες. Διαβάζουμε περισσότερα για ρώσους συγγραφείς που γεννήθηκαν στην Ουκρανία, όπως ο Νικολάι Γκόγκολ και ο Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ, παρά για τον πατέρα της λογοτεχνίας αυτής της χώρας και για τον διαμορφωτή της ουκρανικής γλώσσας, το πρόσωπο του οποίου κοσμεί τα χαρτονομίσματα των 100 χρίβνια. Κάθε φορά που εμφανίζεται μια απειλή, κάθε Ουκρανός επικαλείται τους στίχους του Σεβτσένκο, που αποτελούν ύμνο: στο πείσμα, στο θάρρος και στην υπερηφάνεια για το τι σημαίνει να είσαι Ουκρανός.