Ο κίνδυνος του μαξιμαλισμού

Η Δύση γενικότερα και η Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) ειδικότερα πέτυχαν να κινηθούν με εντυπωσιακή ταχύτητα από την επαύριον της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Ηταν εμφανές ότι υπήρξε συντονισμός, είχαν εντοπιστεί οι τομείς και τα πρόσωπα τα οποία θα αποτελούσαν τους στόχους, ενώ ελήφθησαν και αποφάσεις χωρίς προηγούμενο, όπως το «πάγωμα» του Nord Stream II και η ανακοίνωση του Βερολίνου ότι θα προβεί σε ριζική αναθεώρηση της αμυντικής του πολιτικής. Πολλές νατοϊκές χώρες έχουν επίσης προβεί στην προμήθεια σημαντικών ποσοτήτων οπλισμού στην Ουκρανία, ενώ εξετάζεται η αποστολή περισσότερων ενισχύσεων.

Βρισκόμαστε τώρα σε κομβικό σημείο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και, κυρίως, μία σειρά χωρών της Ανατολικής Ευρώπης – με προεξάρχουσα την Πολωνία – πιέζουν πια ασφυκτικά για διεύρυνση των κυρώσεων και των μέτρων κατά της Ρωσίας, ορισμένοι μιλούν ακόμη και για αποστολή ειρηνευτικής δύναμης στην Ουκρανία. Οι συζητήσεις έχουν αρχίσει να στρέφονται και προς την ιδέα επιβολής εμπάργκο στις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου, ορισμένοι έχουν μιλήσει ακόμη και για πλήρες εμπορικό εμπάργκο ή για εμπάργκο στις μεταφορές από και προς τη Ρωσία (π.χ. με την πιθανή απαγόρευση του ελλιμενισμού ρωσικών πλοίων σε ευρωπαϊκά λιμάνια).

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο κίνδυνος της ευρύτερης κλιμάκωσης είναι υπαρκτός και μπορεί να προέλθει από διάφορες πλευρές. Μία επίθεση με χημικά ή τακτικά πυρηνικά όπλα, ένας λάθος υπολογισμός και η διάχυση της τραγωδίας θα είναι ανεξέλεγκτη. Στην έδρα της ΕΕ, υπάρχει ανησυχία ότι ο αριθμός των προσφύγων θα μπορούσε να εκτοξευθεί στα 10 εκατομμύρια! Την ίδια στιγμή, ο ουκρανός πρόεδρος Ζελένσκι ζητεί πράγματα (όπως μία ζώνη απαγόρευσης πτήσεων ή τανκς) που θα έφερναν την κλιμάκωση εγγύτερα και θα αφαιρούσαν από το ΝΑΤΟ και την ΕΕ επιλογές που ίσως καταστούν αναγκαίες σε μεταγενέστερο στάδιο.

Θα απαιτηθεί μεγάλη προσοχή. Ισως ακούγεται κυνικό σε ορισμένους, αλλά αν η ΕΕ βυθιστεί ξανά σε εσωστρέφεια και εσωτερικό διχασμό ή αν επικρατήσουν μαξιμαλιστικές επιδιώξεις, τότε όσα επιτεύχθηκαν το προηγούμενο διάστημα θα κινδυνεύσουν να εξαερωθούν εν ριπή οφθαλμού. Την ίδια στιγμή, δεν πρέπει να λησμονείται ότι υπάρχει διαφορά έκθεσης της Ευρώπης και των Ηνωμένων Πολιτειών σε τομείς όπως η ενέργεια. Ηδη, οι ευρωπαϊκές κοινωνίες πιέζονται υπερβολικά από την αύξηση των τιμών όχι μόνο στα καύσιμα αλλά σε όλο το φάσμα των αγαθών.

Αν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις απολέσουν την εμπιστοσύνη των κοινωνιών τους, ο Πούτιν ίσως κερδίσει σε έναν πόλεμο φθοράς που θα λυγίσει τη σημερινή συναίνεση. Το δε ΝΑΤΟ πρέπει πριν από όλα να διασφαλίσει ότι η πιθανή επίκληση του Αρθρου 5 δεν θα τεθεί εν αμφιβόλω, η αμυντική του θωράκιση στην Ανατολική Ευρώπη θα προχωρήσει και όλοι οι σύμμαχοι και εταίροι θα εφαρμόζουν σωστά τις κυρώσεις. Σε αυτή τη συγκυρία είναι αναγκαίο το στιβαρό χέρι ψύχραιμων ηγετών που δεν θα παρασυρθούν σε αποφάσεις της στιγμής αλλά διαθέτουν την ικανότητα να δουν τη μεγάλη εικόνα. Θα πρέπει επίσης να αποφεύγονται τα στοιχήματα ότι στο Κρεμλίνο θα υπάρξει αλλαγή ηγεσίας σήμερα. Η προετοιμασία όλων πρέπει να λαμβάνει υπόψη ότι έχουμε μπροστά μας έναν – ανηφορικό – μαραθώνιο, όχι έναν αγώνα ταχύτητας με εύκολη έκβαση.