Η πληγή της ακρίβειας επουλώνει το τραύμα του πολέμου;

Ηακρίβεια εξατμίζει την αντιπολεμική διάθεση. Δύσκολα μπορεί να εσωτερικεύσει ο πολίτης τα αιματηρά τεκταινόμενα. Δύσκολα μπορεί να διαμορφώσει διαρκές αντιπολεμικό αίσθημα. Ηδη μειώνονται οι ώρες μετάδοσης από τα μέτωπα, μπαίνουν σιγά-σιγά τα σίριαλ, οι εκπομπές ποικιλιών. Συνηθίζει ο κόσμος τις πολεμικές σκηνές, πιθανόν θα συμβεί αυτό που συνήθως συμβαίνει στις κρίσεις. Να στραφεί, από αντίδραση, σε «καθησυχαστικά » θεάματα, μαγειρικές, ριάλιτι, σάτιρα κ.λπ. Κέντρο της ζωής του γίνεται ο τρελός τιμάριθμος και η αστάθεια. Η παρατεταμένη σταθερότητα της οδύνης.

Ο κόσμος δεν μπορεί να καταφύγει στη μεταφυσική προσδοκία, στην έλευση του λυτρωτικού καλού, όπως λίγα χρόνια πριν. Ούτε καν μπορεί να διαφύγει σε κάποια κινηματική οργή. Μερικοί πάνε στο Μοναστηράκι, αγοράζουν μια φανέλα παραλλαγής κι ένα μαχαίρι, έτοιμοι για τον πυρηνικό πόλεμο. Ως γνωστόν, αυξάνεται τελευταία η κατανάλωση army ειδών. Ο κόσμος πιθανότατα θα γυρίσει πλευρό, μέσα στη σκοτεινιά, στην απιστία, στην αυτοαναφορά. Τρώει κατακέφαλα κάτι 10ευρα στον φούρνο, 100ευρα στο σουπερμάρκετ ή στον βενζινά, εξοργίζεται που ακόμα μία βδομάδα δεν κέρδισε στο λαχείο.

Η πληγή της ακρίβειας επουλώνει το τραύμα του πολέμου. Μάλλον ο πόλεμος στη μιντιακή, πολιτιστική του διάσταση έχει χάσει τη διδακτική του λειτουργικότητα. Δεν δημιουργεί αντιπολεμικό αίσθημα αλλά αυτοσυντηρητικό ένστικτο. Ετσι η μετάβαση από την πείνα των κατοίκων της Μαριούπολης στην απελπισία των Δυτικών από την έλλειψη ηλιέλαιου είναι σχεδόν αναπότρεπτη. «Ο πόλεμός τους σκοτώνει ό,τι άφησε όρθιο η ειρήνη τους» λέει ο Μπρεχτ στο «Γερμανικό εγχειρίδιο πολέμου». Ισως ο μιθριδατισμός να είναι η μεγαλύτερη πολεμική νίκη. Η συνήθεια στο έγκλημα, αλλά και η συνακόλουθη (και προϋπάρχουσα) αντιδημοκρατία, είναι η πραγματική «επέκταση» του πολέμου, ως ηγεμονικού αξιακού φορτίου.

Δεν είναι ο συγκεκριμένος πόλεμος, ούτε η μνήμη των προηγούμενων, αλλά η κατάσταση πολέμου που διευρύνει την επιρροή της. Καμιά φωνή, καμιά δεύτερη σκέψη. Το σκοτεινό ένστικτο αυτοσυντήρησης, ανάμεσα στους κωδικούς του καταστήματος τροφίμων. Οι επάλληλες κρίσεις, εκτός από αναπροσανατολισμό των οικονομιών, θρυμματίζουν τα μέτρα.

Τα προσωπικά, ηθικά, συναισθηματικά, πολιτικά μέτρα που θέτει ο καθένας και που με αυτά πιθανόν μεγάλωσε. Αυτή η καταστροφή είναι πολύ βαθύτερη από τα υπερηχητικά όπλα, αυτή η πνευματική και θεωρησιακή αλλοίωση είναι μια διαρκής βόμβα διασποράς. Ισως δεν είναι αδικαιολόγητος ο κόσμος στη στροφή του. Πριν από χρόνια είχε πρωτεύσει η Ελλάδα σε ανθρωπιστική βοήθεια (δεν είμαι σίγουρος, για το τσουνάμι στον Ινδικό ή κάποιον σεισμό στον Ειρηνικό). Ενιωθε ο πολίτης ότι τον καταξίωνε η επιστράτευση στη τηλεοπτική ανθρωπιά.

Με τις αλλεπάλληλες κρίσεις αναπροσανατολίζεται και η ευαισθησία. Μια γυμνασμένη ευαισθησία, που μπορεί να αλλάξει ακαριαία κοίτη. Κυρίως ανασυγκροτείται η αγωνία. Ετσι από πολιτικός ερμηνευτής γεγονότων (πολέμων, φυσικών καταστροφών κ.λπ.) ο λαός γίνεται καταναλωτής της τηλεοπτικής ή σοσιαλμιντιακής εικονογράφησής τους. «Δεν είναι τυχαίο που κάθε καινούρια μέρα ξημερώνει με το λάλημα του πετεινού που μαρτυράει από παλιά μια προδοσία» μας ξαναλέει ο Μπρεχτ. Ή αλλιώς: «ήταν θυμάμαι σούρουπο, ώρα που υπόσχεται τον Θεό και προοιωνίζει τον δήμιο» σα να απαντάει ο Τάσος Λειβαδίτης.