Χρυσή βίζα: Η σύσταση της Κομισιόν, η απάντηση της Μόσχας και η κατάσταση στην Ελλάδα

*Γράφει η Ναταλία Δανδόλου

Η διαδικασία της «χρυσής βίζας» ή του «χρυσού διαβατηρίου» έχει εξελιχθεί σε μια βιομηχανία 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ωστόσο σήμερα βρίσκεται στο στόχαστρο στο πλαίσιο των κυρώσεων που επιβάλλονται για να πληγούν οι Ρώσοι ολιγάρχες.

Σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εξέδωσε σύσταση προς όλα τα κράτη μέλη να καταργήσουν αμέσως κάθε υφιστάμενο πρόγραμμα χορήγησης ιθαγένειας σε επενδυτές και να διασφαλίσουν τη διενέργεια αυστηρών ελέγχων για την αντιμετώπιση των κινδύνων που ενέχουν τα προγράμματα χορήγησης άδειας διαμονής σε επενδυτές.

Απαντώντας η Ρωσία, δήλωσε δια στόματος του υπουργού Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, ότι προετοιμάζει αντίποινα για την έκδοση βίζας που θα περιόριζε την είσοδο πολιτών από «μη φιλικές χώρες».

Η Κομισιόν έχει επανειλημμένως εκφράσει τις σοβαρές ανησυχίες της σχετικά με τα προγράμματα χορήγησης ιθαγένειας και άδειας διαμονής σε επενδυτές και τους εγγενείς κινδύνους που αυτά ενέχουν.

Οι χρυσές βίζες

Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία οι Ρώσοι δισεκατομμυριούχοι ήταν από τους μεγαλύτερους αγοραστές πολλαπλών υπηκοοτήτων στον κόσμο, χρησιμοποιώντας εναλλακτικά διαβατήρια για να βοηθήσουν στην προστασία των περιουσιακών τους στοιχείων και να μπορούν να ταξιδεύουν πιο ελεύθερα. Ωστόσο, οι σαρωτικές κυρώσεις κατά των ολιγαρχών του Πούτιν οδήγησαν τις κυβερνήσεις να περιορίσουν και σε ορισμένες περιπτώσεις να τερματίσουν «τα επικερδή αυτά προγράμματα πληρωμής για την απόκτηση διαβατηρίων».

Στο στόχαστρο Ρώσοι και Λευκορώσοι

Όπως αναφέρεται στη σχετική ανακοίνωση της Κομισιόν ορισμένοι Ρώσοι ή Λευκορώσοι υπήκοοι που υπόκεινται σε κυρώσεις ή που παρέχουν σημαντική υποστήριξη στον πόλεμο στην Ουκρανία ενδέχεται να έχουν αποκτήσει την ιθαγένεια της ΕΕ ή προνομιακή πρόσβαση στην ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας να ταξιδεύουν ελεύθερα στον χώρο Σένγκεν, βάσει αυτών των προγραμμάτων.

Για την αντιμετώπιση των εν λόγω άμεσων κινδύνων, η Επιτροπή συνιστά επίσης σήμερα στα κράτη μέλη να αξιολογήσουν κατά πόσον η ιθαγένεια που έχει χορηγηθεί βάσει προγράμματος «χρυσού διαβατηρίου» σε Ρώσους ή Λευκορώσους υπηκόους που περιλαμβάνονται σε κατάλογο κυρώσεων της ΕΕ σε σχέση με τον πόλεμο στην Ουκρανία θα πρέπει να ανακληθεί.

Προγράμματα χορήγησης ιθαγένειας σε επενδυτές

Κάθε πρόσωπο που έχει την ιθαγένεια κράτους μέλους της ΕΕ είναι ταυτόχρονα πολίτης της ΕΕ. Η ιθαγένεια της ΕΕ παρέχει αυτομάτως το δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας, πρόσβασης στην εσωτερική αγορά της ΕΕ, καθώς και το δικαίωμα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι στις ευρωπαϊκές και στις τοπικές εκλογές. Η χορήγηση των δικαιωμάτων αυτών επηρεάζει όλα τα κράτη μέλη, ενώ οι εγγενείς κίνδυνοι των εν λόγω προγραμμάτων έχουν εκ νέου υπογραμμιστεί στο πλαίσιο της ρωσικής επίθεσης κατά της Ουκρανίας.

Η σημερινή σύσταση τονίζει ότι:

• Κάθε κράτος μέλος που εξακολουθεί να εφαρμόζει προγράμματα χορήγησης ιθαγένειας σε επενδυτές πρέπει να τα τερματίσει αμέσως. Τα προγράμματα αυτά δεν συνάδουν με την αρχή της καλόπιστης συνεργασίας και με την έννοια της ιθαγένειας της ΕΕ, που κατοχυρώνονται στις Συνθήκες της ΕΕ. Στις 20 Οκτωβρίου 2020 η Επιτροπή κίνησε διαδικασία επί παραβάσει κατά δύο κρατών μελών σχετικά με τα προγράμματά τους χορήγησης ιθαγένειας σε επενδυτές. Επιπλέον, η Επιτροπή έχει επανειλημμένα προτρέψει ένα άλλο κράτος μέλος να τερματίσει το αντίστοιχο πρόγραμμά του. Δύο κράτη μέλη κατήργησαν εν τω μεταξύ τα προγράμματά τους ή βρίσκονται στη διαδικασία κατάργησής τους.
• Τα σχετικά κράτη μέλη θα πρέπει να διενεργήσουν αξιολογήσεις προκειμένου να αποφασίσουν κατά πόσον η ιθαγένεια που έχει χορηγηθεί στο παρελθόν σε Ρώσους ή Λευκορώσους υπηκόους που υπόκεινται σε κυρώσεις ή που παρέχουν σημαντική υποστήριξη στον πόλεμο στην Ουκρανία θα πρέπει να ανακληθεί. Κατά τη διενέργεια των αξιολογήσεων, τα σχετικά κράτη μέλη πρέπει να λάβουν υπόψη τις αρχές που έχει διατυπώσει το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε σχέση με την απώλεια της ιθαγένειας της ΕΕ.

Προγράμματα χορήγησης άδειας διαμονής σε επενδυτές

Τα προγράμματα χορήγησης άδειας διαμονής σε επενδυτές ενέχουν εγγενείς κινδύνους ασφάλειας, νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, φοροδιαφυγής και διαφθοράς για τα κράτη μέλη και για την ΕΕ στο σύνολό της. Η επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας ανέδειξε εκ νέου τους κινδύνους αυτούς.

Στη σύσταση που εκδόθηκε σήμερα, η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη:

• Να καθιερώσουν και να διενεργούν αυστηρούς ελέγχους πριν από την έκδοση οποιασδήποτε άδειας διαμονής μέσω επένδυσης: Τα κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν όλα τα αναγκαία μέτρα για να αποτρέψουν κάθε κίνδυνο ασφάλειας, νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, φοροδιαφυγής και διαφθοράς που μπορεί να ενέχουν τα προγράμματα χορήγησης άδειας διαμονής σε επενδυτές. Στα μέτρα αυτά περιλαμβάνονται η καθιέρωση και η διενέργεια ελέγχων σχετικά με τους όρους διαμονής και την ασφάλεια πριν από την έκδοση τέτοιων αδειών διαμονής, καθώς και η εξακρίβωση του κατά πόσον η διαμονή είναι συνεχής.
• Να ανακαλέσουν αμέσως ή να αρνηθούν την ανανέωση των αδειών διαμονής που έχουν χορηγηθεί βάσει προγράμματος χορήγησης άδειας διαμονής σε επενδυτές σε Ρώσους ή Λευκορώσους υπηκόους που υπόκεινται σε κυρώσεις της ΕΕ σε σχέση με τον πόλεμο στην Ουκρανία, έπειτα από αξιολόγηση. Το ίδιο μέτρο θα πρέπει επίσης να εφαρμοστεί σε όσους παρέχουν σημαντική υποστήριξη στον πόλεμο στην Ουκρανία ή σε άλλες συναφείς δραστηριότητες της ρωσικής κυβέρνησης ή του καθεστώτος Λουκασένκο που παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο.
• Να αναστείλουν την έκδοση αδειών διαμονής βάσει προγραμμάτων χορήγησης άδειας διαμονής σε επενδυτές για όλους τους Ρώσους και Λευκορώσους υπηκόους.
• Όλα τα μέτρα πρέπει να εφαρμοστούν σε συμμόρφωση με την αρχή της αναλογικότητας, τα θεμελιώδη δικαιώματα και το εθνικό δίκαιο των κρατών μελών.

Η κατάσταση στην Ελλάδα

Όπως είχε γράψει ο ΟΤ, εκατοντάδες ρώσοι πολίτες αναζητώντας μια διέξοδο στην Ευρώπη και έναν δεύτερο τόπο διαμονής έχουν «κυνηγήσει» τη «χρυσή βίζα» στην Ελλάδα. Τα τελευταία χρόνια επένδυσαν στην αγορά ακινήτων στο πλαίσιο του προγράμματος Golden Visa για να αποκτήσουν το πολυπόθητο ευρωπαϊκό διαβατήριο για τους ίδιους και την οικογένειά τους.

Οι Ρώσοι βρίσκονται στην τρίτη θέση, αρκετά μακριά βέβαια από τους Κινέζους που κάνουν πρωταθλητισμό στην απόκτηση άδειας διαμονής στη χώρα μας, ενώ στη δεύτερη θέση με μικρή διαφορά από τους Ρώσους βρίσκονται οι τούρκοι επενδυτές.

Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους. Το 66,44% (6.391) των επενδυτών που έχουν λάβει άδεια διαμονής με ελάχιστη επένδυση ύψους 250.000 ευρώ σε ακίνητη περιουσία είναι κινεζικής υπηκοότητας, ενώ μόλις το 6,43% (619 επενδυτές)είναι τουρκικής υπηκοότητας, καταλαμβάνοντας τη δεύτερη θέση, και το 6,22% (599 επενδυτές) είναι ρωσικής υπηκοότητας, που καταλαμβάνουν την τρίτη θέση. Μέχρι σήμερα έχουν χορηγηθεί 1.689 άδειες διαμονής σε ρώσους επενδυτές-αγοραστές ακινήτων και μέλη της οικογένειάς τους.

Το ενδιαφέρον των ρώσων επενδυτών στην ελληνική αγορά ακινήτων επικεντρώνεται κυρίως σε ακίνητα υψηλών προδιαγραφών στα κοσμοπολίτικα νησιά (Μύκονο, Σαντορίνη, Ρόδο), καθώς και στα νότια προάστια της Αττικής. Πιο έντονο καταγράφεται το επενδυτικό αποτύπωμα των Ρώσων στο εγχώριο real estate σε παραθεριστικές κατοικίες στη Χαλκιδική και στην Κρήτη.

Πηγή: ΟΤ