Ψηφιακή προστασία και δικαιοσύνη

Ανατροπή στον χώρο της αγοράς της τέχνης επιχειρεί να βάλει μια νεοφυής εταιρεία που υποστηρίζει όχι μόνο ότι θα δίνει την ευκαιρία στους συλλέκτες έργων τέχνης να γλιτώσουν από τη λαίλαπα των πλαστογράφων. Υπόσχεται ότι προσφέρει και στους δημιουργούς τη δυνατότητα να παρακολουθούν τα ίχνη των έργων τους και να εισπράττουν τα δικαιώματα που τους αναλογούν από τη δευτερογενή αγορά και επιπλέον επιτρέπει στις αίθουσες τέχνης να μη χάνουν χρήματα από την υπεραξία των καλλιτεχνών τους, ακόμη κι αν έχουν σταματήσει να τους εκπροσωπούν.

Πίσω από την ιδέα που έρχεται να αντιμετωπίσει σοβαρές και αξεπέραστες ως σήμερα παθογένειες του χώρου της αγοράς τέχνης βρίσκονται μία ειδικός στους υπολογιστές, η 24χρονη Τσάρλι Τζάρβις και ένας πρώην διπλωμάτης, ο 36χρονος Μαξ Κέντρικ και οι δυο τους απόφοιτοι του Πανεπιστημίου Στάνφορντ. Ξεκίνησαν δειλά μέσα στο 2019 την εταιρεία Fairchain και σιγά σιγά άρχισαν να κερδίζουν την εμπιστοσύνη των καλλιτεχνών, αλλά και των αιθουσών τέχνης, δημιουργώντας ψηφιακά συμβόλαια και πιστοποιητικά γνησιότητας, γεγονός που συμβάλλει στη δημιουργία ενός μοντέλου βιωσιμότητας τόσο για τις γκαλερί όσο και για τους εικαστικούς δημιουργούς, καθώς οι τελευταίοι στο πλαίσιο των μεταπωλήσεων των έργων τους, χάνουν τα ίχνη τους και κατά συνέπεια τα δικαιώματα που τους αναλογούν.

Blockchain

Τα ψηφιακά πιστοποιητικά που δημιουργούνται από το Fairchain κρυπτογραφούνται και καταγράφονται στο blockchain (πρόκειται για μία δημόσια, σειρά δεδομένων οργανωμένη σε συστοιχίες της οποίας το ιστορικό δεν μπορεί να τροποποιηθεί). Οταν ένα έργο πωλείται πρωτογενώς ή μεταπωλείται, το πιστοποιητικό μεταβιβάζεται στον νέο αγοραστή μόνο αφού υπογράψει μια συμφωνία μέσω της οποίας δεσμεύεται να αποδώσει ένα ποσοστό της αξίας της συναλλαγής στον καλλιτέχνη. Η εφαρμογή του συστήματος αυτού θα επιφέρει δικαιοσύνη στις αμοιβές των καλλιτεχνών, καθώς δεν είναι σπάνιο οι τιμές έργων να απογειώνονται σε βάθος χρόνου και ο δημιουργός τους να μην καρπώνεται απολύτως τίποτα από την υπεραξία του έργου του. Το ποσοστό καθορίζεται από τον καλλιτέχνη ή την γκαλερί του κατά την πρώτη πώληση του έργου και η Fairchain λαμβάνει ως αμοιβή 10 δολάρια κάθε φορά που το έργο αλλάζει χέρια.

Το σύστημα υποστηρίζει πως θα δικαιώσει και τις μικρές γκαλερί, οι οποίες συχνά προωθούν έναν καλλιτέχνη, στα πρώτα του βήματα, και όταν εκείνος καθιερώνεται δεν συμμετέχουν στα κέρδη του. Το Fairchain διατείνεται ότι αν έργο εκτέθηκε σε μια γκαλερί με την οποία συνεργάστηκε για μια περίοδο ο καλλιτέχνης, και εν συνεχεία το συγκεκριμένο έργο μεταπωληθεί για πολύ περισσότερα χρήματα, μπορεί η γκαλερί να λάβει το μερίδιό της ακόμη κι αν δεν εκπροσωπεί πλέον τον καλλιτέχνη.

Οι δημιουργοί της εταιρείας περιγράφουν το δημιούργημά τους σε συνέντευξή τους στους «New York Times» ως «πλήρη ψηφιακό κατάλογο» και τονίζουν πως το σύστημα αυτό επιτρέπει στους αγοραστές να επαληθεύουν την προέλευση ενός έργου στο διηνεκές, να διαπιστώνουν την αυθεντικότητά του και να έχουν τεκμηριωμένα στα χέρια τους όλες τις προηγούμενες συναλλαγές.

Η εταιρεία έχει επίσης δημιουργήσει ένα μη κερδοσκοπικό σκέλος, το Fairchain Fund for Working Artists, το οποίο δωρίζει 1-1,5% κάθε πώλησης σε ένα ταμείο που κάνει μικρές έκτακτες επιχορηγήσεις σε μετρητά σε καλλιτέχνες που έχουν ανάγκη.

Αν και ήδη αρκετοί καλλιτέχνες, κυρίως στις ΗΠΑ, έχουν εμπιστευθεί τη νέα πρωτοβουλία δεν είναι λίγοι εκείνοι που πιστεύουν ότι θα είναι δύσκολο να καθιερωθεί μια τέτοια τακτική σε έναν χώρο που εξυπηρετεί και ύποπτες οικονομικές συναλλαγές.

Οι αισιόδοξοι ωστόσο εκτιμούν ότι οι συνθήκες έχουν ωριμάσει και πως η αγορά είναι έτοιμη για αλλαγές δεδομένου ότι έχουν μπει δυναμικά στο παιχνίδι οι millenials, οι οποίοι είναι εξοικειωμένοι με την τεχνολογία και είναι περισσότερο έτοιμοι για τέτοιους είδους αλλαγές.