Πόλεμος στην Ουκρανία: Τι μπορεί να αλλάξει τα σχέδια του Πούτιν;

Καθώς ο ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν έχει εισέλθει στον δεύτερο μήνα του πολέμου στην Ουκρανία, τα ερωτήματα αυξάνονται σχετικά με τα εμπόδια που θα μπορούσε να αντιμετωπίσει καθώς προχωρά σε μια εισβολή που έχει ήδη επιφέρει μεγάλο κόστος στο ρωσικό στρατό και έχει αφήσει τη χώρα απομονωμένη.

Ο Πούτιν εδώ και χρόνια καταστέλλει τις διαφωνίες, φιμώνει τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης και ενισχύει τις δυνάμεις ασφαλείας για να αποτρέψει τις διαμαρτυρίες, πράγμα που σημαίνει ότι αντιμετωπίζει πολύ λιγότερες αντιδράσεις στο εσωτερικό για να διεξάγει έναν τέτοιο πόλεμο απ’ ό,τι θα αντιμετώπιζε ο ηγέτης ενός δημοκρατικού έθνους.

Σύμφωνα με την Washington Post, τα έσοδα από τις πωλήσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου στο εξωτερικό, παρά τις δυτικές κυρώσεις, τον βοηθούν επίσης να απαλύνει το πλήγμα των σκληρών οικονομικών κυρώσεων στο εσωτερικό.

Ωστόσο, ο Πούτιν αντιμετωπίζει σημαντικά εμπόδια στο πεδίο των μαχών και στο γεωπολιτικό και οικονομικό πεδίο που περιορίζουν τη δυνατότητά του να διεξάγει επί μακρόν πόλεμο στην Ουκρανία.

Ο χρόνος δεν κυλά υπέρ του

«Ο χρόνος δεν κυλά υπέρ του Πούτιν» επισημαίνει η ρωσίδα πολιτική αναλύτρια Τατιάνα Στανόβαγια, ιδρύτρια της συμβουλευτικής εταιρείας R. Politik. Προσθέτει ότι όσο σέρνονται οι πολεμικές επιχειρήσεις και πιέζουν οι κυρώσεις, τα προβλήματα στη Ρωσία από τον πόλεμο θα αυξάνονται.

Στη Βαρσοβία, το Σάββατο, ο Τζο Μπάιντεν φάνηκε να κλιμακώνει την αντιπαράθεση της Ουάσιγκτον με τον Πούτιν, λέγοντας ότι ο ρώσος πρόεδρος «δεν μπορεί να παραμένει στην εξουσία». Μια ημέρα αργότερα, ο υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν δήλωσε ότι ο Μπάιντεν δεν ζητούσε «αλλαγή καθεστώτος», αλλά αναφερόταν στο γεγονός ότι ο Πούτιν «δεν μπορεί να εξουσιοδοτηθεί να διεξάγει πόλεμο».

Στο πεδίο της μάχης, οι Ρώσοι πήραν τον έλεγχο ενός μεγάλου τμήματος της νότιας Ουκρανίας με μεγάλο κόστος, δημιουργώντας μια «χερσαία γέφυρα» που συνδέει το Ντονμπάς με την Κριμαία. Αλλά οι προσπάθειες για την κατάληψη του Κιέβου και του Χαρκόβου, των δύο μεγαλύτερων πόλεων της Ουκρανίας, έχουν βαλτώσει.

Ένας ανώτερος αξιωματούχος του ΝΑΤΟ εκτίμησε την Τετάρτη ότι ο ρωσικός στρατός έχει χάσει μεταξύ 7.000 και 15.000 άνδρες μέσα σε μόλις έναν μήνα, περισσότερο προσωπικό από ό,τι έχασαν οι Ηνωμένες Πολιτείες στο Ιράκ και το Αφγανιστάν σε 20 χρόνια.

Νέοι στρατεύσιμοι

Η επιστράτευση νέων στρατεύσιμων στη Ρωσία αρχίζει την Παρασκευή, 1 Απριλίου, και ο Πούτιν αναμένεται να εκδώσει προεδρικό διάταγμα τις επόμενες ημέρες με τον αριθμό των αναγκαίων νεοσυλλέκτων. Θα πρέπει, επίσης, να αποφασίσει αν θα κρατήσει τους υπάρχοντες στρατεύσιμους λόγω των απωλειών στην Ουκρανία.

Η συνέχιση ενός πολυμέτωπου πολέμου θα απαιτήσει σημαντικά περισσότερες δυνάμεις και μια μεγαλύτερη κινητοποίηση που το Κρεμλίνο δεν έχει αναλάβει μέχρι στιγμής.

«Τον Απρίλιο πρέπει να αποφασίσουν στη Μόσχα τι θα κάνουν: Θα εμπλακούν σε μακροχρόνιο πόλεμο ή θα ασχοληθούν μόνο με το πού μπορούν να φτάσουν τις δύο επόμενες εβδομάδες;» διερωτάται ο Κόφμαν, Ρώσος στρατιωτικός αναλυτής.

Η ουκρανική αντίσταση, και σε μερικές περιπτώσεις αντεπίθεση, περιορίζει αυτό που ο Πούτιν πιστεύει ότι μπορεί να επιτύχει και να τον αναγκάζει να αναπροσαρμόσει τους στόχους του. Ταυτόχρονα, οι ρωσικές δυνάμεις αντιμετωπίζουν δυσκολίες στη διατήρηση των γραμμών ανεφοδιασμού σε πολλαπλά μέτωπα.

Ωστόσο Κόφμαν τονίζει ότι οι αποφάσεις του Πούτιν εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις πληροφορίες που φθάνουν στο Κρεμλίνο και, κατά τις αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών, η ενημέρωση του Κρεμλίνου κάθε άλλο παρά ακριβής είναι, βασιζόμενη σε στενό κύκλο συμβούλων.

«Το μεγάλο ερώτημα είναι τι γνωρίζει στην πραγματικότητα ο Πούτιν γι’ αυτόν τον πόλεμο» δηλώνει ο Κόφμαν. «Ποια είναι η εικόνα που έχει για όσα συμβαίνουν στο πεδίο της μάχης; Τι του λέει η στρατιωτική ηγεσία για τις προοπτικές επιτυχίας τους;» διερωτάται και προσθέτει: «Πιστεύει ότι η συνέχιση της χρήσης βίας μπορεί πραγματικά να επιτύχει οποιονδήποτε από τους πολιτικούς του στόχους στην Ουκρανία;».

Ο Nick Reynolds, ερευνητής στο Royal United Services Institute στο Λονδίνο, υποστηρίζει ότι το Κρεμλίνο θα αντιμετωπίσει προβλήματα όσον αφορά στα πυρομαχικά, το ανθρώπινο δυναμικό και το ηθικό, καθώς και την υλικοτεχνική υποδομή. Αυτοί οι παράγοντες ενδέχεται να αναγκάσουν τον Πούτιν να αλλάξει τα σχέδιά του για ανατροπή της ουκρανικής κυβέρνησης ή να επικεντρώσει τον πόλεμο σε ένα μόνο μέτωπο.

Ο Reynolds εστιάζει ιδιαίτερα στο ανθρώπινο δυναμικό. «Είναι σαφές ότι η Ρωσία ψάχνει απεγνωσμένα για προσωπικό» δηλώνει και προσθέτει: «Δεν είναι τόσο πολύ αυτό καθ’ αυτό το ανθρώπινο δυναμικό, αλλά το εκπαιδευμένο δυναμικό».

Η ενέργεια

Ο Πούτιν έχει καταφέρει να παρακάμψει τις Δυτικές κυρώσεις καθώς συνεχίζει να πωλεί πετρέλαιο και αέριο σε πελάτες όπως η Κίνα και η Ινδία, μαζί με την Ευρώπη, υποχρεώνοντας παράλληλα τους ρώσους εξαγωγείς να αγοράζουν ρούβλια με τα έσοδα αυτά ώστε να αποτραπεί η πλήρης κατάρρευση του ρωσικού νομίσματος.

Παρόλ’ αυτά, τυχόν κλιμάκωση της στρατιωτικής δράσης μπορεί να επιφέρει και νέες κυρώσεις, ενώ η Ρωσία θα βασίζεται ολοένα και περισσότερο σε προϊόντα και τεχνολογία από χώρες που δεν έχουν επιβάλει κυρώσεις, όπως Κίνα, η Τουρκία και το Ισραήλ. Είναι αμφίβολο πόσο αυτές οι χώρες θα ρισκάρουν να αποξενωθούν από τη Δύση.

Ο Alexander Gabuev, συνεργάτης στο Carnegie Moscow Center που ειδικεύεται στις ρωσικές σχέσεις, αναμένει ότι το Πεκίνο δεν θα θελήσει να θεωρηθεί ότι «βάζει πλάτες» στην πολεμική μηχανή του Πούτιν ή ότι θέτει σε κίνδυνο τις δυτικές επιχειρήσεις.

Εδώ και εβδομάδες, Αμερικανοί και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι εξετάζουν αν ο πόλεμος προκαλεί ρήγματα στη ρωσική ελίτ, ιδίως στον κύκλο των μυστικών υπηρεσιών και του στρατού γύρω από τον Πούτιν. Παρά τις αναφορές για αλληλοκατηγορίες εντός των ρωσικών δυνάμεων ασφαλείας και τα δημοσιεύματα σχετικά με την «εξαφάνιση» του υπουργού Άμυνας Σεργκέι Σοϊγκού και του αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Βαλέρι Γερασίμοφ, δεν έχουν επιβεβαιωθεί δημοσίως προφανείς ρήξεις.

Η ευρεία κλίμακα κυρώσεων κατά της ρωσικής ελίτ μειώνει την πιθανότητα οποιασδήποτε δημόσιας ρήξης με τον Πούτιν, δήλωσε η πολιτική αναλύτρια Στανόβαγια, επειδή τα μέλη της ελίτ στα οποία έχουν επιβληθεί κυρώσεις δεν έχουν πουθενά προφανώς να πάνε -όπως σε «παραδείσους» στην Ευρώπη- αν αποφασίσουν ότι διαφωνούν.

Για χρόνια, ο ρώσος πρόεδρος είχε καταφέρει να προσφέρει μια σταθερότητα σε πολλούς πολίτες. Τώρα τα πράγματα άλλαξαν. «Ο Πούτιν πρέπει να προσφέρει στον ρωσικό λαό κάτι άλλο, αφού δεν έχει πια την οικονομία» λέει ο Κίριλ Μαρτίνοφ, αναλυτής της ανεξάρτητης εφημερίδας Νόβαγια Γκαζέτα: «Έτσι φαίνεται πως αυτό που μπορεί να προσφέρει είναι πολιτικό μεγαλείο, με όλους τους Ευρωπαίους ηγέτες να συνομιλούν με αυτόν διότι είναι τόσο σπουδαίος και επικίνδυνος».

Για τον κ. Μαρτίνοφ η απήχηση αυτού του μηνύματος θα είναι όλο και μικρότερη όσο δυσκολεύουν τα οικονομικά, επομένως, προσθέτει, το μόνο που μπορεί να κάνει ο Πούτιν είναι να ξεκινά συγκρούσεις.