Πόλεμος στην Ουκρανία: Η «σιωπηλή» φυγή κεφαλαίων και ολιγαρχών

Το Κίεβο, ανέφερε σε συνέντευξή του σε ρωσικά ΜΜΕ ο Ουκρανός πρόεδρος Ζελένσι, δέχεται προτάσεις οικονομικής στήριξης από Ρώσους επιχειρηματίες που θέλουν «να κάνουν κάτι» και «να βοηθήσουν με κάποιο τρόπο».

Μεταξύ αυτών, μνημόνευσε τον Ρομάν Αμπράμοβιτς.

«Ορισμένα πρόσωπα», είπε χωρίς να τα κατονομάσει, «θέλουν να βοηθήσουν τον στρατό μας».

«Κάποιοι είπαν ότι είναι έτοιμοι να βοηθήσουν στην ανοικοδόμηση της χώρας μετά τον πόλεμο», ανέφερε, μεταφέροντας τις επιχειρηματικές δραστηριότητές τους στην Ουκρανία. Κάποιοι με την ελπίδα ότι θα αποφύγουν και τις δυτικές κυρώσεις.

Ο ίδιος δήλωσε ότι η χώρα του είναι έτοιμη να «εγγυηθεί την ασφάλειά τους», «να επιτρέψει στις επιχειρηματικές δραστηριότητές τους να αναπτυχθούν», μέχρι και «να συζητήσουμε αλλαγή της εθνικότητάς τους».

Εν μέσω πάντως της «ομίχλης» του πολέμου, στην Ουκρανία φαίνεται ότι συνεχίζεται η φυγή εγχώριων ολιγαρχών, μελών των οικογενειών τους και κυρίως κεφαλαίων.

Ενίοτε αθόρυβα και άλλοτε με… πάταγο.

The wife of a former Ukrainian MP was caught trying to cross the Hungarian border with $28 million (£22M) in cash, in both United States Dollars and Euros. #urkaine #Kotvitsky #USD pic.twitter.com/97aiUB2Bl1

— Jack (@JackMinvesting) March 23, 2022

Η… πρόσφυγας με τα 30 εκατομμύρια

Μόλις την περασμένη εβδομάδα, εντοπίστηκε η σύζυγος Ουκρανού μεγιστάνα και πρώην βουλευτή να μεταφέρει πακτωμένα σε βαλίτσες περίπου 30 εκατομμύρια δολάρια και ευρώ, αδήλωτα στις ουκρανικές τελωνειακές αρχές.

Σύμφωνα με τα εγχώρια ΜΜΕ, η Αναστασία Κότβιτσκα επιχείρησε να τα μεταφέρει στην γειτονική Ουγγαρία, περνώντας εκεί ως πρόσφυγας πολέμου.

Αν και σε βάρος της σχηματίστηκε ποινική δικογραφία, ο 52χρονος μεγιστάνας σύζυγός της ανέφερε σε ανάρτηση στα social media ότι η γυναίκα του πήγαινε στην Ουγγαρία σχεδόν ετοιμόγεννη για προγεννητικό έλεγχο, καθώς το νοσοκομείο στον τόπο διαμονής της, κοντά στο Κίεβο, είχε καταστραφεί από τους ρωσικούς βομβαρδισμούς.

Χαρακτήρισε fake news τα περί φυγής κεφαλαίων. «Όλα μου τα χρήματα βρίσκονται σε ουκρανικές τράπεζες», ανέφερε. Και αμέσως μετά έκλεισαν οι λογαριασμοί του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Πρόκειται για τον Ίχορ Κότβιτκσι, συνιδιοκτήτη των Πυρηνικών Ενεργειακών Συστημάτων της Ουκρανίας και ορυχείων ουρανίου στο Χάρκοβο, καθώς και επιχειρηματικό εταίρο του μέχρι πρότινος υπουργού Εσωτερικών της χώρας, Αρσέν Αβάκοβ.

Ο τελευταίος είχε συλληφθεί το 2012 βάσει διεθνούς εντάλματος της Interpol στην Ιταλία, κατηγορούμενος για «παράνομες μεταβιβάσεις γης».

Παρ’ όλα αυτά διετέλεσε υπουργός Εσωτερικών από το 2014, μετά την εξέγερση του Μαϊντάν, μέχρι και τον περασμένο Ιούλιο, υπηρετώντας για μήνες και στην νέα κυβέρνηση του Κιέβου επί προεδρίας Ζελένσκι.

Η περίπτωση Κότβιτσκα φυσικά και δεν είναι η μόνη.

Business… με τα τελωνεία;

Η Αναστασία λέγεται ότι ταξίδευε μαζί με τη μητέρα της και δύο Ούγγρους και ότι πέρασε αρχικά χωρίς κανένα πρόβλημα από το συνοριακό πέρασμα του Βίλοκ στη μεθόριο μεταξύ Ουκρανίας και Ουγγαρίας.

Πρόκειται για το ίδιο για το οποίο οι ουκρανικές αρχές άνοιξαν έρευνα λίγες ημέρες μετά το περιστατικό, με αφορμή όμως μια άλλη παρόμοια υπόθεση.

Σύμφωνα με την Ukrayinska Pravda, που επικαλείται έγγραφο της συνοριοφυλακής, ήταν από το πέρασμα του Βίλοκ που λίγες εβδομάδες νωρίτερα είχε διέλθει επίσης ανενόχλητος, ο Ίχορ Σούρκις: από τους πλουσιότερους Ουκρανούς και ιδιοκτήτης της ποδοσφαιρικής ομάδας Ντιναμό Κιέβου.

Όπως αναφέρει το δημοσίευμα, ο Σούρκις έφυγε από την Ουκρανία στις 26 Φεβρουαρίου, δύο ημέρες αφότου ξέσπασε ο πόλεμος, μεταφέροντας -αδήλωτα στην ουκρανική πλευρά- πάνω από 17 εκατομμύρια δολάρια. Δεν ήταν, δε, μόνος.

Επρόκειτο για ένα μικρό κομβόι, όπως γράφει η ουκρανική εφημερίδα, που αποτελείτο από ένα θωρακισμένο όχημα και ένα SUV.

Στο ένα φέρεται ότι επέβαινε ο Ίχορ Σούκρις. Στο δεύτερο ήταν ο αδελφός του, Γρεγόρι (πρώην επικεφαλής της Ουκρανικής Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας και πρώην αντιπρόεδρος της UEFA), μαζί με δύο εγγονούς του, ηλικίας 20 και 28 ετών: εντός των ηλικιακών ορίων περιορισμού εξόδου από τη χώρα, δηλαδή, λόγω επιστράτευσης.

Μετά το δημοσίευμα της Ukrayinska Pravda, ο Ίχορ Σούρκις εξέδωσε ανακοίνωση, διαψεύδοντας τη μεταφορά χρημάτων.

1/2⚡Businessman Ihor Surkis said that information about the export of cash outside Ukraine by him or someone from his family is not true. The corresponding comment was published on March 24 by the website of the football club «Dynamo» (Kyiv). pic.twitter.com/NezFxQwwXs

— Flash (@Flash43191300) March 25, 2022

Σε κάθε περίπτωση, υποστηρίζει ο επιχειρηματίας Σιάρ Κούστοτοβ από το Κίεβο -ο οποίος έφερε στο φως την υπόθεση Κότβιτσκα- όχι μόνο υπάρχει διαφθορά στις τάξεις των τελωνειακών υπαλλήλων της Ουκρανίας σε αυτή την πλευρά των συνόρων, αλλά και συγκεκριμένος…. τιμοκατάλογος.

Η προμήθεια ανέρχεται «μεταξύ 3 και 7,5%» ανάλογα με το ποσό και το πόσο υψηλά ιστάμενος είναι ο άνθρωπος που θέλει να βγάλει χρήματα από τη χώρα, ανέφερε.

«Η κατάσταση δεν είναι καλύτερη σε άλλες δυτικές περιοχές της Ουκρανίας», υποστήριξε. «Τα ονόματα των υπαλλήλων που το κάνουν», ισχυρίστηκε, «είναι γνωστά σε κάποιους στενούς κύκλους».

Oligarchs and businessmen leave Ukraine on charter flights: reporthttps://t.co/tH4IL9RE4v

— Lucas Tomlinson (@LucasFoxNews) February 13, 2022

Όπου φύγει-φύγει

Το κύμα φυγής κροίσων, αλλά και πολιτικών της Ουκρανίας είχε αρχίσει από νωρίς, από τις αρχές Φεβρουαρίου, πριν καν ξεσπάσει ο πόλεμος στη χώρα, όταν ακόμη οι πτήσεις αεροσκαφών από το Κίεβο ήταν ακόμη επιλογή.

Μόνο μέσα σε μια ημέρα, στα μέσα του περασμένου μήνα, είχαν αναφερθεί τουλάχιστον 20 απογειώσεις ιδιωτικών τζετ από την ουκρανική πρωτεύουσα: οι περισσότερες καταγεγραμμένες σε ημερήσια βάση σε βάθος εξαετίας, σύμφωνα με τα σχετικά αρχεία.

Εκτός Ουκρανίας πλέον αναφέρονται ορισμένοι από τους πλουσιότερους επιχειρηματίες της Ουκρανίας.

Οι δύο κορυφαίοι της λίστας, Ρινάτ Αχμέτοφ και Βίκτορ Πιντσούκ. Οι μεγιστάνες της ναυτιλίας, Αντρέι Στάβνιτσερ και της μεταλλουργίας, Βαντίμ Νόβινσκι. Ο ισχυρός άνδρας των γεωργικών εκμεταλλεύσεων στον «στιβοβολώνα» της Ευρώπης, Βαντίμ Νεστερένκο.

Προσφιλέστεροι προορισμοί ήταν η Ελβετία, η Αυστρία και η  νότια Γαλλία.

Ο δισεκατομμυριούχος Ίχος Αμπράμοβιτς, βουλευτής του φιλορωσικού κόμματος Πλατφόρμα Αντιπολίτευσης, λέγεται ότι ναύλωσε ένα ολόκληρο αεροπλάνο για να μεταφέρει 50 κομματικά στελέχη και μέλη των οικογενειών τους στη Βιέννη.

Ορισμένοι, όπως ο Στάβνιτσερ ή ο επιχειρηματίας και πρώην αναπληρωτής πρωθυπουργός, Μπόρις Κολέσνικοβ, το είχαν διαψεύσει.

Μέχρι και σήμερα πάντως το τοπίο παραμένει θολό ως προς το ποιοι Ουκρανοί ολιγάρχες και πολιτικοί παραμένουν στην εμπόλεμη χώρα και ποιοι την έχουν εγκαταλείψει, καθώς και για το πόσα ακριβώς κεφάλαια έχουν ήδη κάνει «φτερά» από τη ρημαγμένη από τον πόλεμο χώρα.

Ενδημική διαφθορά

Ούτως ή άλλως, πολλοί εξ αυτών εκτιμάται ότι διατηρούσαν offshore λογαριασμούς, όπως εξάλλου αποκαλύφθηκε ότι ισχύει και για αρκετούς πολιτικούς της χώρας.

Για την ακρίβεια, η Ουκρανία ήταν η χώρα με τον μεγαλύτερο αριθμό πολιτικών που κατονομάζονται στα Pandora Papers: συνολικά 38 στον αριθμό.

Μεταξύ αυτών -όπως αποκάλυψε τον περασμένο Οκτώβριο η Guardian– συγκαταλέγεται και ο ίδιος ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι.

Το όνομά του, αυτό της συζύγου του, Ολένα, καθώς και στενών συνεργατών του από την εποχή που ήταν κωμικός ηθοποιός (ορισμένοι από τους οποίους στη συνέχεια ανέλαβαν υψηλά κρατικά πόστα μετά την εκλογή του στην ουκρανική προεδρία) συνδέθηκε με ένα εκτεταμένο δίκτυο 10 υπεράκτιων εταιρειών, εγγεγραμμένων στο Μπελίζ, στις Βρετανικές Παρθένες Νήσους και στην Κύπρο.

Μεταξύ αυτών κατονομάζονται ο Ιβάν Μπακάνοφ, στενός φίλος του Ουκρανού προέδρου, νυν επικεφαλής της Υπηρεσίας Ασφαλείας της Ουκρανίας (SBU), καθώς και ο βοηθός του Ζελένσκι, Σέρχι Σέφερ (ο οποίος επέζησε απόπειρας δολοφονίας το περασμένο φθινόπωρο).

Ο ίδιος ο Ζελένσκι -η οποίος εξελέγει το 2019 με κεντρικό σύνθημα την εξάλειψη της ενδημικής διαφθοράς- αρνήθηκε οποιαδήποτε παρατυπία.

Στην τελευταία έκθεση της Διεθνούς Διαφάνειας εν τω μεταξύ η Ουκρανία κατατάχθηκε για το έτος 2021 122η σε σύνολο 180 χωρών, σημειώνοντας πτώση κατά μια βαθμίδα συγκριτικά με το 2020 και καταλαμβάνοντας την ίδια θέση με το 2018.