Πόλεμος στην Ουκρανία: Έχουν αλλάξει οι στόχοι του Πούτιν – Αναδίπλωση ή νέα στρατηγική;

Ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται για πάνω από ένα μήνα, διαψεύδοντας τις προβλέψεις της Ρωσίας που λίγο πολύ μιλούσαν για έναν περίπατο. Τη στιγμή που οι πολεμικές επιχειρήσεις συνεχίζονται και χιλιάδες άμαχοι έχουν χάσει τη ζωή τους, οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο πλευρών προχωρούν αργά. Χθες στην Κωνσταντινούπολη έγινε η μεγαλύτερη πρόοδος μέχρι τώρα χωρίς ωστόσο να συμφωνηθεί κατάπαυση του πυρός, με τη Ρωσία να υπόσχεται αποκλιμάκωση των στρατιωτικών επιχειρήσεων σε αντάλλαγμα για τη διατυπωμένη αποδοχή εκ μέρους του Κιέβου του καθεστώτος ουδετερότητας.

Ωστόσο αναλυτές επιμένουν ότι όλο αυτό δεν είναι τίποτα άλλο από ένα παιχνίδι καθυστερήσεων του Πούτιν προκειμένου να ανασυντάξει τις δυνάμεις του. Το BBC σε ανάλυσή του επιχειρεί να αποκωδικοποιήσει τους στόχους του Πούτιν στην Ουκρανία.

• Διαβάστε επίσης: Πόλεμος στην Ουκρανία: Τι ακριβώς είναι η «ουδετερότητα» και τι πιθανότητες έχει να δώσει τη λύση;

Ποιος ήταν ο στόχος του Πούτιν;

Ο αρχικός στόχος του Ρώσου ηγέτη ήταν να κυριαρχήσει στην Ουκρανία και να καθαιρέσει την κυβέρνησή της, τερματίζοντας οριστικά την επιθυμία της να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Όμως η εισβολή έχει βαλτώσει και φαίνεται ότι έχει περιορίσει τις φιλοδοξίες του.

Ξεκινώντας την εισβολή στις 24 Φεβρουαρίου είπε στον ρωσικό λαό ότι στόχος του ήταν να «αποστρατιωτικοποιήσει και να αποναζιστικοποιήσει την Ουκρανία», για να προστατεύσει τους ανθρώπους από αυτό που αποκάλεσε οκτώ χρόνια εκφοβισμού και γενοκτονίας από την κυβέρνηση της Ουκρανίας. «Δεν είναι το σχέδιό μας να καταλάβουμε το ουκρανικό έδαφος. Δεν σκοπεύουμε να επιβάλουμε τίποτα σε κανέναν με τη βία», επέμεινε.

Δεν επρόκειτο καν για πόλεμο ή εισβολή, υποστήριξε, απλώς για μια «ειδική στρατιωτική επιχείρηση».

«Το μέλλον της Ρωσίας και η μελλοντική της θέση στον κόσμο διακυβεύονται», δήλωσε ο επικεφαλής των εξωτερικών μυστικών υπηρεσιών Σεργκέι Ναρίσκιν.

Ο στρατός της Ρωσίας είχε στόχο να σαρώσει την πρωτεύουσα Κίεβο, εισβάλλοντας από τη Λευκορωσία στα βόρεια, καθώς και από το νότο και την ανατολή.

Ο υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ μίλησε για απελευθέρωση της Ουκρανίας από την καταπίεση, ενώ ο δημοκρατικά εκλεγμένος πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι δήλωσε ότι «ο εχθρός με έχει ορίσει ως στόχο νούμερο ένα- η οικογένειά μου είναι στόχος νούμερο δύο».

Αλλά η σθεναρή αντίσταση της Ουκρανίας έχει προκαλέσει βαριές απώλειες και, σε ορισμένες περιοχές, έχει απωθήσει τις ρωσικές δυνάμεις.

Έχει αλλάξει ο Πούτιν τους στόχους του;

Η Ρωσία φαίνεται να έχει μειώσει τις φιλοδοξίες της, ισχυριζόμενη ότι έχει «γενικά επιτύχει» τους στόχους της πρώτης φάσης της εισβολής, τους οποίους όρισε ως σημαντική μείωση της μαχητικής ικανότητας της Ουκρανίας.

Στις ειρηνευτικές συνομιλίες στην Κωνσταντινούπολη, η Ρωσία δήλωσε ότι θα μειώσει «δραστικά» τις στρατιωτικές επιχειρήσεις της γύρω από την πρωτεύουσα και γύρω από τη βόρεια πόλη Τσερνίγκοφ.

Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Ζελένσκι δήλωσε ότι τα μηνύματα από τις συνομιλίες θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν θετικά, αλλά ότι οι εκρήξεις από τις ρωσικές οβίδες δεν έχουν σταματήσει. Είπε ότι η Ουκρανία μπορεί να εμπιστευτεί μόνο ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα, όχι λόγια.

Ο πόλεμος συνεχίζεται στα ανατολικά και στα νότια, όπου οι ρωσικές δυνάμεις προσπαθούν να δημιουργήσουν έναν χερσαίο διάδρομο κατά μήκος της νότιας ακτής, ανατολικά από την Κριμαία μέχρι τα ρωσικά σύνορα.

Ένα μήνα μετά την εισβολή, η Ρωσία δήλωσε ότι ο κύριος στόχος της ήταν η «απελευθέρωση του Ντονμπάς» – αναφερόμενη σε γενικές γραμμές στις ανατολικές περιοχές της Ουκρανίας, το Λουγκάνσκ και το Ντονέτσκ. Περισσότερο από το ένα τρίτο της περιοχής αυτής είχε ήδη καταληφθεί από αυτονομιστές που υποστηρίζονται από τη Ρωσία σε έναν πόλεμο που ξεκίνησε το 2014.

Πριν από τον πόλεμο ήταν σαφές ότι ο πρόεδρος Πούτιν ήθελε όλη την ανατολική χώρα, αναγνωρίζοντας ότι ολόκληρη η περιοχή ανήκε σε δύο φιλορωσικά κρατίδια. Ο επικεφαλής του κρατιδίου του Λουγκάνσκ πρότεινε τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την ένταξή του στη Ρωσία, παρόμοιο με αυτό που διεξήχθη στην Κριμαία το 2014.

Πέρα από τους στρατιωτικούς του στόχους, το ευρύτερο αίτημα του προέδρου Πούτιν είναι να διασφαλίσει τη μελλοντική ουδετερότητα της Ουκρανίας. Οι Ουκρανοί το έχουν προσφέρει αυτό σε αντάλλαγμα για εγγυήσεις ασφαλείας από τους συμμάχους, ως μέρος ενός ευρύτερου ειρηνευτικού σχεδίου που παρουσιάστηκε σε συνομιλίες στην Τουρκία.

Γιατί ο Πούτιν θέλει μια ουδέτερη Ουκρανία

Η διατυπωμένη πρόθεση της κυβέρνησης της Ουκρανίας είναι να ενταχθεί στο στρατόπεδο της Δύσης και συγκεκριμένα στο ΝΑΤΟ.

Ο ηγέτης της Ρωσίας προσπαθεί να το εμποδίσει αυτό επικαλούμενος μάλιστα θεωρίες για ανυπαρξία του ουκρανικού έθνους. Έχει ισχυριστεί ότι Ρώσοι και Ουκρανοί είναι ένας λαός και αρνήθηκε τη μακρά ιστορία της Ουκρανίας: «Η Ουκρανία δεν είχε ποτέ σταθερές παραδόσεις γνήσιας κρατικής υπόστασης», υποστήριξε.

Ήταν η πίεση που άσκησε στον φιλορώσο ηγέτη της Ουκρανίας, Βίκτορ Γιανουκόβιτς, να μην υπογράψει συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Ένωση το 2013, η οποία οδήγησε σε διαδηλώσεις που τελικά ανέτρεψαν τον Ουκρανό πρόεδρο τον Φεβρουάριο του 2014.

Στη συνέχεια, η Ρωσία κατέλαβε τη νότια περιοχή της Ουκρανίας, την Κριμαία, και πυροδότησε μια αυτονομιστική εξέγερση στα ανατολικά και έναν πόλεμο που στοίχισε τη ζωή σε 14.000 ανθρώπους.

Καθώς ετοιμαζόταν να εισβάλει τον Φεβρουάριο, κατηγόρησε το ΝΑΤΟ ότι απειλεί «το ιστορικό μας μέλλον ως έθνος», ισχυριζόμενος ότι οι χώρες του ΝΑΤΟ ήθελαν να φέρουν πόλεμο στην Κριμαία.

Πώς θα μπορούσε να μοιάζει η ουδετερότητα;

Πριν η Ουκρανία παρουσιάσει τα σχέδιά της, η Ρωσία δήλωσε ότι εξέταζε το ενδεχόμενο μιας «ουδέτερης, αποστρατιωτικοποιημένης» Ουκρανίας με δικό της στρατό και ναυτικό, κατά το πρότυπο της Αυστρίας ή της Σουηδίας, που είναι και οι δύο μέλη της ΕΕ. Η Αυστρία είναι ουδέτερη, ενώ η Σουηδία είναι αδέσμευτη.

Ο πρόεδρος Ζελένσκι είχε ήδη δηλώσει ότι οι Ουκρανοί καταλαβαίνουν πλέον ότι δεν θα γίνουν δεκτοί στο ΝΑΤΟ: «Είναι μια αλήθεια και πρέπει να αναγνωριστεί».

Τι γίνεται με την Κριμαία και την Ανατολή;

Σύμφωνα με το σχέδιο της Ουκρανίας, το μελλοντικό καθεστώς της Κριμαίας, η οποία καταλήφθηκε από τη Ρωσία το 2014, θα αποφασιστεί κατά τη διάρκεια 15 ετών διαβουλεύσεων. Και κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου δεν θα υπήρχε καμία στρατιωτική δράση για την επίλυση του ζητήματος.

Στο πλαίσιο των ειρηνευτικών προτάσεων, όλα τα ρωσικά στρατεύματα θα εγκαταλείψουν το ουκρανικό έδαφος και το μέλλον των ανατολικών περιοχών που κατέχουν οι αυτονομιστές που υποστηρίζονται από τη Ρωσία θα συζητηθεί από τους δύο προέδρους στο πλαίσιο μιας συνόδου κορυφής για την κατάπαυση του πυρός.

Η Ρωσία δεν έχει ακόμη απαντήσει στις προτάσεις και λέει ότι υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος να διανυθεί, αν και θεωρεί την ουκρανική προσφορά ως «βήμα προς εμάς».

Ο πρόεδρος Πούτιν θα δεχτεί πιέσεις να μην εγκαταλείψει τα εδαφικά κέρδη που αποκτήθηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου, ειδικά καθώς ο διακηρυγμένος στόχος είναι η «απελευθέρωση» της ανατολικής Ουκρανίας. Το Κίεβο, εν τω μεταξύ, δεν θα συμφωνήσει ποτέ να παραχωρήσει κυρίαρχο έδαφός του.

Ενώ το αίτημα της Ρωσίας για αποστρατιωτικοποίηση της Ουκρανίας φαίνεται να έχει αντιμετωπιστεί, δύο άλλα αιτήματα μπορεί να έχουν απομακρυνθεί εντελώς: αυτό της «αποναζιστικοποίησης» και της αναγνώρισης των ρωσικών ως δεύτερης γλώσσας στην Ουκρανία.

Οι ισχυρισμοί της Ρωσίας περί ναζισμού είναι αβάσιμοι και ο υπουργός Εξωτερικών της Ουκρανίας Dmytro Kuleba δήλωσε ευθέως: «Είναι τρελό, μερικές φορές δεν μπορούν καν να εξηγήσουν σε τι αναφέρονται».

Ο πρόεδρος της Ουκρανίας έχει δηλώσει ότι είναι έτοιμος να δώσει στη ρωσική γλώσσα καθεστώς μειονοτικής γλώσσας, μαζί με τις γλώσσες άλλων γειτονικών χωρών, και δεν το βλέπει ως μείζον ζήτημα.