Πόλεμος στην Ουκρανία: Γιατί τα αυταρχικά καθεστώτα τείνουν να ηττούνται στον πόλεμο

Τη δική της εκδοχή για τους λόγους που η ουκρανική αντίσταση φαίνεται να τα καταφέρνει τόσο καλά απέναντι στην σαφώς ισχυρότερη Ρωσία δίνει σε ανάλυσή της η Washington Post. Η αμερικανική εφημερίδα υποστηρίζει ότι οι δημοκρατίες τείνουν γενικώς να τα πηγαίνουν καλύτερα στις πολεμικές τους προσπάθειες έναντι των αυταρχικών καθεστώτων, φέρνοντας ως παράδειγμα την ικανότητα της Νότιας Κορέας να αποκρούει τη Βόρεια, αλλά το Ισραήλ που, κατά τη WP, «καταφέρνει να επιβιώσει σε ένα εχθρικό περιβάλλον».

• Διαβάστε επίσης: Πόλεμος στην Ουκρανία: Χαμηλό φρόνημα και ανεπαρκής εξοπλισμός για τους Ρώσους σύμφωνα με βρετανική μυστική υπηρεσία

Προς επίρρωση της άποψης αυτής, η εφημερίδα παραθέτει τρεις αιτίες που φέρνουν τους αυταρχικούς ηγέτες σε μειονεκτική θέση στις πολεμικές τους επιχειρήσεις στη διάρκεια των τελευταίων δύο αιώνων.

Οι αυταρχικοί ηγέτες παίρνουν μεγαλύτερα ρίσκα

Το πρώτο ανάμεσα στα τρία μοτίβα που επαναλαμβάνονται στην ιστορία, αναφέρει η WP, είναι ότι τα αυταρχικά καθεστώτα έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να ξεκινούν επικίνδυνους πολέμους, τους οποίους στη συνέχεια και χάνουν, σε σχέση με τις δημοκρατίες. Οι δικτάτορες είναι πιο πρόθυμοι να ξεκινήσουν πολέμους υψηλού κινδύνου επειδή γνωρίζουν ότι έχουν τη δυνατότητα απλώς να καταστείλουν την αντιπολίτευση και να παραμείνουν στην εξουσία σε περίπτωση που οι μάχες έχουν αρνητική έκβαση.

Ως παράδειγμα η εφημερίδα αναφέρει το Ιράκ, που εξαπέλυσε δυο καταστροφικές εισβολές στο Ιράν και στο Κουβέιτ. Παρόλα αυτά, ο Σαντάμ Χουσεΐν, συντρίβοντας τις εσωτερικές εξεγέρσεις κατάφερε να παραμείνει στην εξουσία. Οι δημοκρατικοί ηγέτες, υποστηρίζει, συχνά – αλλά όχι πάντα – αποφεύγουν τέτοιου είδους στρατιωτικές αποτυχίες επειδή φοβούνται την αντίδραση των ψηφοφόρων τους σε περίπτωση που η πολεμική προσπάθεια δεν έχει θετική έκβαση. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που οι δημοκρατίες τείνουν να νικούν στους πολέμους τους, αλλά και να εμπλέκονται σε πολέμους με μικρότερη διάρκεια και λιγότερους νεκρούς.

Αντιστοίχως, ισχυρίζεται η αμερικανική εφημερίδα, ο Βλαντίμιρ Πούτιν έχει καταστείλει τις αντιπολιτευτικές φωνές στη Ρωσία και έχει φιμώσει τα ανεξάρτητα ΜΜΕ. Τώρα είναι σε θέση να χρησιμοποιήσει αυτή την ανεξέλεγκτη εξουσία για να πατάξει οποιαδήποτε αντίδραση – κι αυτό ίσως του έδωσε το απαραίτητο θάρρος για να εισβάλει στην Ουκρανία.

Οι δικτάτορες είναι αναγκασμένοι να κρατούν το στρατό τους υπό έλεγχο

Η WP υποστηρίζει ότι ο Πούτιν «όπως οι περισσότεροι δικτάτορες» φοβάται ότι θα ανατραπεί από τον ίδιο το στρατό του. Οι δικτάτορες συνήθως αντιμετωπίζουν αυτή την απειλή μέσω της συγκεντρωτικής εξουσίας τους επί του στρατού και του περιορισμού του δικαιώματος των αξιωματικών που βρίσκονται στο μέσον της ιεραρχίας να παίρνουν πρωτοβουλίες στη μάχη.

Αυτές οι κινήσεις μπορεί να περιορίζουν την ικανότητα του στρατού να πραγματοποιεί πραξικοπήματα, όμως ταυτόχρονα υπονομεύουν και την ισχύ του απέναντι στον εχθρό. Στους πολέμους της κατά του Ισραήλ, η αιγυπτιακή ηγεσία περιόριζε διαρκώς τους στρατιωτικούς ηγέτες για να περιορίσει τον κίνδυνο ανατροπής της, όμως με τον τρόπο αυτό τσάκισε τις ικανότητές του στη μάχη. Αντιθέτως, η προθυμία του Ισραήλ να αφήσει περιθώριο για πρωτοβουλίες σε αξιωματικούς που βρίσκονταν χαμηλά στην ιεραρχία αποδείχθηκε εξαιρετικά αποτελεσματική.

Ο στρατός του Πούτιν, ισχυρίζεται η WP, δείχνει όλα τα σημάδια ακαμψίας μιας δικτατορίας. Ο ίδιος φαίνεται απρόθυμος να προσφέρει αυτονομία λήψης αποφάσεων σε χαμηλόβαθμους αξιωματικούς, μειώνοντας την αποτελεσματικότητα του στρατού του. Ως αποτέλεσμα, πολλοί υψηλόβαθμοι ρώσοι αξιωματικοί ηγούνται από την πρώτη γραμμή της μάχης, όπου και έχουν σκοτωθεί σε ασυνήθιστους αριθμούς. Και ταυτόχρονα, οι αξιωματικοί που βρίσκονται χαμηλότερα στην ιεραρχία δεν έχουν ούτε την εκπαίδευση, αλλά ούτε και το επίσημο δικαίωμα να τους αντικαταστήσουν.

Η ακαμψία του ρωσικού στρατού ίσως εξηγεί και άλλα περιστατικά κακής επίδοσης του. Ως παράδειγμα, η αμερικανική εφημερίδα παραθέτει την «υπερβάλλουσα ευαλωτότητα» της Ρωσίας στα αργά αλλά φονικά drones της Ουκρανίας, αλλά και την απόφαση να κατευθύνει μια στήλη από τανκς συνολικού μήκους 40 μιλίων στο κεντρικό οδικό δίκτυο της Ουκρανίας, όπου θα ήταν πλήρως εκτεθειμένα σε ενέδρες.

Αντιθέτως, οι ουκρανοί στρατιώτες επιδεικνύουν γενναιότητα, αλλά και ατομική πρωτοβουλία, ισχυρίζεται η αμερικανική εφημερίδα, προκαλώντας αναπάντεχες καταστροφές στις ρωσικές δυνάμεις και τις γραμμές ανεφοδιασμού τους.

Οι δικτάτορες τείνουν να αγνοούν την αλήθεια

Τρίτον, υποστηρίζει η WP, οι δικτάτορες συχνά περιτριγυρίζονται από κόλακες και πολιτικούς οπορτουνιστές που τους παραπλανούν ή απλώς προτιμούν να σωπάσουν παρά να τους πουν τη σκληρή αλήθεια. Αυτοί που ανήκουν στο στενότερο κύκλο του ηγέτη, συνήθως τον καθησυχάζουν ότι οι γενναίοι του στρατιώτες θα κατατροπώσουν τον αδύναμο και διεφθαρμένο εχθρό. Το 1939, υποστηρίζει η αμερικανική εφημερίδα, ο Ιωσήφ Στάλιν έμαθε με το δύσκολο τρόπο αυτή την αλήθεια, όταν εισέβαλε στη Φινλανδία στη μέση του χειμώνα.

Αντιθέτως, οι δημοκρατικοί ηγέτες είναι πιο πιθανό να ωφεληθούν από τον υγιή διάλογο εντός και εκτός κυβέρνησης. Το 1990, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζόρτζ Μπους ο πρεσβύτερος, άκουσε τη σκληρή αλήθεια από τον Κόλιν Πάουελ, που τον ενημέρωσε ότι η νίκη στο Ιράκ θα απαιτούσε υπέρμετρες προσπάθειες. Ο Πάουελ έλαβε τη στρατιωτική στήριξη που έκρινε αναγκαία και «πέτυχε τη μεγαλύτερη στρατιωτική νίκη στη σύγχρονη ιστορία».

Όσο για τον Πούτιν; Όλα δείχνουν ότι ο ρώσος πρόεδρος είναι απομονωμένος και κακά ενημερωμένος. Ο εξαιρετικά πιστός υπουργός εθνικής άμυνάς του, Σεργκέι Σογκούν, που ανέλαβε τον εκσυγχρονισμό του ρωσικού στρατού στη διάρκεια της περασμένης δεκαετίας, υποσχέθηκε στον Πούτιν μια γρήγορη νίκη – και στη συνέχεια φάνηκε να εξαφανίζεται από τη δημόσια σφαίρα επί δυο εβδομάδες. Οι στρατηγοί και ο αρχηγός των μυστικών υπηρεσιών του Πούτιν φέρονται να αρνήθηκαν να του πουν την αλήθεια για τον πόλεμο: ότι τα χρόνια της στρατιωτικής μεταρρύθμισης δεν είχαν ως αποτέλεσμα την ουσιαστική πρόοδο.

Το πεδίο των μαχών ποτέ δεν λέει ψέματα, καταλήγει η αμερικανική εφημερίδα. Οι ρωσικές δυνάμεις υπέστησαν αξιοσημείωτες απώλειες και δεν φαίνονται ικανές να εκτελέσουν βασικές υποχρεώσεις στο πεδίο, όπως είναι η συντήρηση των οχημάτων τους και η εξασφάλιση τροφίμων και ιματισμού για τα στρατεύματα.