Το έτος 2000, τα ανώτερα (ως τότε) Τεχνολογικά Ιδρύματα της χώρας, ανωτατοποιούνται και γίνονται ο δεύτερος ισότιμος «πυλώνας» στην τριτοβάθμια εκπαίδευση της χώρας. Την περίοδο πριν το 2000, τα ΤΕΙ ήταν τριετή προγράμματα, που στέκονταν στο δικό τους σκαλοπάτι, στην ακαδημαϊκή «σκάλα» της χώρας. Αυτή η «σκάλα» ήταν δομημένη λογικά: ξεκινούσε από τα ΙΕΚ, περνούσε στα ΤΕΙ και έφτανε στα πανεπιστήμια.

Από το 2000 και μετά βέβαια, αρχίζει ο αγώνας τους για …φτάσουν ακαδημαϊκά τα ΑΕΙ, χωρίς φυσικά οι εκπρόσωποι τους να αντιληφθούν ποτέ την δική τους ιδιαίτερη αξία στην ακαδημαϊκή κοινότητα της χώρας.

Φτάνουμε στο 2018. Ο τότε υπουργός Παιδείας Κώστας Γαβρόγλου καταργεί τα ΤΕΙ και φτιάχνει στη θέση τους (και ένα επίπεδο πιο κάτω) διετή προγράμματα τύπου ΙΕΚ μέσα στα πανεπιστήμια για να δέχονται νέους από τα Επαγγελματικά Λύκεια χωρίς εξετάσεις.

Τέσσερα χρόνια νωρίτερα, η επόμενη υπουργός Νίκη Κεραμέως έρχεται και καταργεί τα 65 αυτά διετή προγράμματα πριν συγκροτηθούν και λειτουργήσουν.

Ακολούθως, φέτος και λίγες ημέρες νωρίτερα, εξαγγέλλει νέα τριετή προγράμματα (τύπου ΤΕΙ προ του 2000), με στόχο επίσης να απορροφήσει σ αυτά, παιδιά που δεν μπήκαν στα πανεπιστήμια  με τις πανελλαδικές εξετάσεις ή να μετουσιώσει σ αυτά τα «αδύναμα» τμήματα της ανώτατης εκπαίδευσης.

Κρίσιμο σημείο όλων των παραπάνω: ούτε στο παρελθόν, ούτε σήμερα, είδαμε από έναν υπουργό μια έκθεση βιωσιμότητας και σκοπιμότητας, για τις τιτάνιες αυτές αλλαγές στην ανώτατη εκπαίδευση της χώρας.

Σήμερα έτσι, αν «ανοίξει» κάποιος τον φακό του, δεν βλέπει νέα προγράμματα τριετών σπουδών μέσα στα πανεπιστήμια, αλλά επιστροφή στα τριετή προγράμματα προ …εικοσαετίας.

Οι απορίες είναι εύλογες: Υπήρξε ποτέ στρατηγικός σχεδιασμός στην χάραξη της πολιτικής της ανώτατης εκπαίδευσης της χώρας μας; Υπήρξε έστω ως ιδέα η έννοια της συνέχειας στη διοίκηση; Η΄ μήπως οι ιδεολογικές διαφωνίες έφερναν μόνιμα στην επιφάνεια επιφανειακές αλλαγές που τάραζαν τη χώρα, αναστάτωναν χιλιάδες οικογένειες και τελικά αποθεμελίωναν οποιαδήποτε σταθερότητα, επιχειρούσε (ενάντια στα δεδομένα) να εδραιωθεί.

Επιπλέον, με την εξαίρεση της περιόδου κατά την οποία πρόεδρος της Ανώτατης Αρχής για την αξιολόγηση των ΑΕΙ (ΑΔΙΠ πριν, ΕΘΑΑΕ σήμερα) ήταν ο έμπειρος πανεπιστημιακός Σπύρος Αμούργης, δεν έχει γίνει ως σήμερα ούτε μια μεγάλη έρευνα που να απαντάει στα μεγάλα ερωτήματα τα οποία κάθε ευσυνείδητος υπουργός Παιδείας θα έθετε:

  • Πόσα τμήματα στη χώρα έχουν αλληλοκαλυπτόμενα επιστημονικά αντικείμενα και ποια σχεδόν ίδιο πρόγραμμα σπουδών ;
  • Χρειαζόμαστε βαθμίδες που να κατανέμουν κλιμακωτά τις ειδικότητες στην αγορά εργασίας ή μήπως η ίδια η «κορυφή» στη σκάλα της ανώτατης εκπαίδευσης της χώρας, αποτρέπει την πιθανότητα να …δούμε ότι υπάρχουν σκαλοπάτια προς αυτήν;
  • Είναι σήμερα στρατηγικά σχεδιασμένη η διασπορά των ΑΕΙ στη χώρα και δικαιολογείται αυτή από κριτήρια ποιότητας; Υπάρχουν «δίδυμα» τμήματα (ένα δηλαδή στην έδρα ενός πανεπιστημίου και άλλο, με το ακριβώς ίδιο αντικείμενο σε παράρτημα του σε άλλη πόλη).
  • Πόσα από τα τμήματα των ΑΕΙ με ίδιο επιστημονικό αντικείμενο βρίσκονται σε πολύ κοντινές τοποθεσίες; Και, στην απέναντι «όχθη», ποιες περιοχές δεν έχουν καμία ( ή ελάχιστη) επαφή με επιστημονικά αντικείμενα στα οποία υπάρχουν πιθανώς τοπικές ανάγκες;
  • Έχουμε τον απαιτούμενο αριθμός τμημάτων ΑΕΙ ή οι αριθμοί τους είναι μεγαλύτεροι από όσους χρειαζόμαστε; Έχουν αυτά σαφείς στόχους;
  • Η ανάπτυξη των προπτυχιακών ειδικοτήτων αφορά επιστήμες «υποδομής» ή ακόμη και σήμερα περιλαμβάνουν και εξειδικεύσεις που θα μπορούσαν να είναι απλά ένα μάθημα σε ένα γενικότερο πρόγραμμα σπουδών;
  • Υπάρχει ο επαρκής αριθμός πανεπιστημίων στη χώρα ή οι αριθμοί τους είναι μεγαλύτεροι από εκείνους που αντιστοιχούν στους κατοίκους της χώρας;
  • Υπάρχει ανισοκατανομή στους πόρους και τις υποδομές;
  • Υπάρχει έμφαση στην έρευνα και τον εμπλουτισμό της διδασκαλίας;
  • Υπάρχουν εθνικοί στόχοι ανάπτυξης του ανθρώπινου δυναμικού και πως μπορεί να ρυθμιστεί η αδυναμία απορρόφησης των πτυχιούχων συγκεκριμένων κλάδων  που φαίνεται μάλιστα να καλύπτονται από περισσότερα τμήματα εκείνων που χρειάζονται;

Τα παραπάνω ποτέ δεν απασχόλησαν πραγματικά. Ακόμη και σήμερα βλέπουμε ετήσιες εκθέσεις της Εθνικής Αρχής για τα ΑΕΙ που δεν κάνουν άλλο από …μετάφραση στατιστικών στοιχείων διεθνών ερευνών για την ανώτατη εκπαίδευση.

Και τέλος, προς το υπουργείο Παιδείας: υπάρχει σήμερα έστω  έκθεση βιωσιμότητας και σκοπιμότητας για τις νέες Σχολές  Εφαρμοσμένων Επιστημών;

Έχει κριθεί σε ποιες επιστημονικές περιοχές πρέπει να δημιουργηθούν, ποια η στρατηγική τους; Έχει εξασφαλισθεί συναίνεση ή έστω ένας κοινός προσανατολισμός για να μείνουν σε λειτουργία και τις επόμενες δεκαετίες; Τι επαγγελματικά δικαιώματα θα δίνουν;

Και ποιά διαφορά έχουν αυτές από τον προηγούμενο σχεδιασμό των διετών προγραμμάτων που καταργήθηκαν; Τον ένα χρόνο σπουδών επιπλέον;

Τροφή για σκέψη…

Headlines