Έκπληξη: Ορισμένα ψάρια ξέρουν από αριθμητική

Δύο είδη ψαριών του γλυκού νερού διέπρεψαν σε πείραμα με απλές αριθμητικές πράξεις, μια ανακάλυψη που επιβεβαιώνει ότι οι άνθρωποι τείνουν να υποτιμούν τα ταλέντα αυτών των ζώων.

Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Βόννης εξέτασαν δύο είδη από διαφορετικές περιοχές του κόσμου, το ψάρι Pseudotropheus zebra που ζει στη Λίμνη Μαλάουι της Αφρικής και το ποταμίσιο σαλάχι Potamotrygon motoro από τη λεκάνη του Αμαζονίου.

Και τα δύο ψάρια είναι ικανά να αφαιρούν ή να προσθέτουν το «1» σε αριθμούς μέχρι το πέντε, αναφέρουν οι ζωολόγοι στο Scientific Reports των εκδόσεων Nature.

Οι άνθρωποι είναι γνωστό ότι μπορούν να αντιληφθούν μικρά σύνολα, μέχρι τέσσερα ή πέντε αντικείμενα, χωρίς να τα μετρήσουν ένα προς ένα –για παράδειγμα, μια ματιά αρκεί για να διαπιστώσει κανείς ότι πάνω στο τραπέζι βρίσκονται τρία και όχι τέσσερα κέρματα.

Το ίδιο φαίνεται ότι μπορούν να κάνουν και τα ψάρια, τουλάχιστον ορισμένα είδη. Προηγούμενες μελέτες είχαν δείξει για παράδειγμα ότι τα ψάρια μπορούν να εκπαιδευτούν ώστε να ξεχωρίζουν ομάδες τεσσάρων αντικειμένων από ομάδες των τριών.

Η νέα μελέτη υποδεικνύει ότι τα ψάρια όχι μόνο ξεχωρίζουν αριθμούς αλλά μπορούν επιπλέον να προσθαφαιρούν, λένε οι ερευνητές που την υπογράφουν..

To ψάρι P. zebra αποδεικνύεται εξυπνότερο από ό,τι νομίζαμε ( Steven Viemeister / CC BY 2.5)

Πώς όμως ρωτάς ένα ψάρι για το αποτέλεσμα της πράξης «2+1» ή «5-1»; Οι ερευνητές αξιοποίησαν μια μέθοδο που είχε εφαρμοστεί με επιτυχία για να μελετηθούν οι αριθμητικές ικανότητες των μελισσών.

Τοποθέτησαν μπροστά στο ενυδρείο των πειραματόζων κάρτες με διάφορους αριθμούς μπλε ή κίτρινων αντικειμένων. Το μπλε σήμαινε «πρόσθεσε ένα στον αριθμό των αντικειμένων», ενώ το κίτρινο «αφαίρεσε».

Μπορεί να μην του φαίνεται, όμως το σαλάχι P.motoro είναι εξπέρ της αριθμητικής ( Vladimír Motyčka)

Αφού πρώτα παρουσίαζαν τις κάρτες με τη ζητούμενη πράξη, οι ερευνητές έδειχναν στη συνέχεια στα ψάρια δύο κάρτες από τις οποίες έπρεπε να επιλέξουν. Για παράδειγμα, αν αρχικά είχαν παρουσιάσει μια κάρτα με τέσσερα μπλε σχήματα, η σωστή απάντηση ήταν μια κάρτα με πέντε (4+1) σχήματα.

Όταν τα ψάρια κολυμπούσαν προς την κάρτα με τη σωστή απάντηση αμείβονταν με λίγη τροφή, ενώ αν διάλεγαν τη λάθος έμεναν χωρίς μεζέ.

Με τον καιρό, τα ψάρια έμαθαν να συσχετίζουν το μπλε χρώμα με την προσθήκη και το κίτρινο με την αφαίρεση.

Το μπλε χρώμα σήμαινε ότι ο αριθμός των αντικειμένων έπρεπε να αυξηθεί κατά ένα, ενώ το κίτρινο ότι έπρεπε να αφαιρεθεί (V. V. Schluessel et al. / Scientific Reports)

«Τα ζώα έπρεπε να αναγνωρίσουν τον αριθμό των εικονιζόμενων αντικειμένων και ταυτόχρονα να συμπεράνουν τον κανόνα υπολογισμού από το χρώμα» λέει η καθηγήτρια Βέρα Σλούσελ, επικεφαλής της μελέτης, «Έπρεπε να αποθηκεύουν και τα δύο αυτά στοιχεία στη λειτουργική μνήμη τους όταν η αρχική εικόνα αντικαθίστατο από τις δύο εικόνες με τα πιθανά αποτελέσματα. Είναι κάτι που απαιτεί σύνθετες νοητικές δεξιότητες» επισημαίνει.

Προκειμένου να βεβαιωθούν ότι τα πειραματόζωα κατανοούσαν πράγματι τον αριθμητικό κανόνα, αντί να διαλέγουν σύνολα από απλή συνήθεια, οι ερευνητές παρέλειψαν επίτηδες ορισμένες πράξεις στη διάρκεια της εκπαίδευσης, οι οποίες ζητήθηκαν από τα ψάρια στην επόμενη φάση των πειραμάτων.

Πράγματι, και τα δύο είδη μπόρεσαν να διαλέξουν τη σωστή απάντηση ακόμα και σε πράξεις που καλούνταν να ολοκληρώσουν για πρώτη φορά.

Όπως φαίνεται πάντως η προσθήκη είναι πιο εύκολη υπόθεση από την αφαίρεση: τα ψάρια P.zebra επέλεγαν το σωστό αποτέλεσμα στο 78% των δοκιμών πρόσθεση, ποσοστό που έπεφτε στο 69% στην περίπτωση της αφαίρεσης.

Τα σαλάχια P.motoro είχαν γενικά καλύτερες επιδόσεις, καθώς διάλεγαν το σωστό αποτέλεσμα στο 94% των πράξεων πρόσθεσης και το 89% στις δοκιμές αφαίρεσης.

Οι ερευνητές δηλώνουν ότι εξεπλάγησαν από τα ευρήματα, δεδομένου ότι τα ψάρια δεν διαθέτουν νεοφλοιό, την περιοχή του εγκεφάλου που ευθύνεται για σύνθετες νοητικές λειτουργίες.

Εκτιμούν εξάλλου ότι κανένα από τα δύο είδη δεν χρειάζεται αριθμητικές ικανότητες στη φύση.

Για την δρ Σλούσελ, τα αποτελέσματα των πειραμάτων επιβεβαιώνουν ότι οι άνθρωποι τείνουν να υποτιμούν τις ικανότητες άλλων ειδών, ειδικά ζώων που δεν ανήκουν στην ομάδα των θηλαστικών και δεν θεωρούνται χαριτωμένα.

«Για τον λόγο αυτό βρίσκονται χαμηλά στην υπόληψή μας, και δεν μας ανησυχεί το να πεθαίνουν από τις βάρβαρες πρακτικές της βιομηχανικής αλιείας».