Κοροναϊός: Ο ιός δεν νοιάζεται αν νομίζετε ότι η πανδημία έχει τελειώσει

Πώς είναι η ζωή σας με τον ιό; Στο Ηνωμένο Βασίλειο, 1,2 εκατομμύρια άνθρωποι το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Μαρτίου ζούσαν κυριολεκτικά με τον ιό Covid – πολλοί από το κρεβάτι τους και κάποιοι από το νοσοκομείο, γράφει ο Phillip Ball στο Prospect.

Στις αρχές Απριλίου, τα επίπεδα μόλυνσης στην Αγγλία είναι τα υψηλότερα που έχουν σημειωθεί ποτέ: περίπου 1 στους 13 ανθρώπους. Η παραλλαγή Όμικρον έχει κατακλύσει τη χώρα, όπως ακριβώς κατέκλυσε τη Νορβηγία και τη Δανία στις αρχές του έτους. Σπέρνει τον όλεθρο στο Χονγκ Κονγκ και έχει βάλει λουκέτο σε τμήματα της Κίνας, συμπεριλαμβανομένης της Σαγκάης.

Περίεργο, λοιπόν, να ακούμε τον πρώην υπουργό Υγείας, Ματ Χάνκοκ, να λέει ότι «έπρεπε να φτάσουμε σε ένα σημείο, όπου θα μπορούσαμε να αντιμετωπίσουμε τον Covid όπως κάνουμε με τη γρίπη. Σε αυτό ακριβώς το σημείο βρισκόμαστε τώρα. Η πανδημία έχει τελειώσει».

«Φαίνεται ότι κανείς δεν το είπε… στον ιό!», σημειώνεται χαρακτηριστικά στο δημοσίευμα του Prospect.

Ο Χάνκοκ – ο οποίος αναγκάστηκε να παραιτηθεί από τη θέση του, αφού πιάστηκε να παραβιάζει τους κανόνες της καραντίνας, στη διάρκεια εξωσυζυγικού δεσμού με μια συνάδελφό του – εξέφρασε τις απόψεις του στην Daily Mail: Όχι μόνο η πανδημία έχει τελειώσει, λέει ο Hancock, αλλά η χώρα έχει βγει από αυτήν αρκετά καλά. Δεν υπάρχει προοπτική lockdown», μας καθησυχάζει, γιατί «έχουμε κάνει ό,τι μπορούμε».

Σε αυτό το αφήγημα αφήνεται να εννοηθεί ότι οι μόνες εναλλακτικές είναι το lockdown ή η «ελευθερία». Είναι μια «παιδιάστικη» άποψη, που φαίνεται να καθοδηγείται περισσότερο από πολιτικές σκοπιμότητες, παρά από μέριμνα για τη δημόσια υγεία, και παίζει ρόλο στην αναδυόμενη τάση να θεωρούνται οποιαδήποτε περιοριστικά μέτρα είτε ως de facto lockdown, είτε ως δούρειος ίππος για την επανεισαγωγή του.

Πιστεύει η κυβέρνηση τις δικές της, βολικές φαντασιώσεις;

Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχουν σοβαρές αποδείξεις ότι το τρέχον κύμα της Όμικρον απαιτεί lockdown. Η εξάπλωση του ιού και κυρίως της νεότερης παραλλαγής BA.2, η οποία έχει ίσως μέχρι και 30% μεγαλύτερη μεταδοτικότητα, θα μπορούσε αντ’ αυτού να επιβραδυνθεί με χαμηλού κόστους και ελάχιστα ενοχλητικά μέτρα: υποχρεωτική χρήση μάσκας σε δημόσιους χώρους όπου υπάρχει πιθανότητα μόλυνσης (όπως στα μέσα μαζικής μεταφοράς) και υποχρεωτική απομόνωση για όσους έχουν θετικό αποτέλεσμα.

Αλλά ακόμη και το τέστινγκ δεν είναι πλέον διαθέσιμο για πολλούς ανθρώπους. Η διανομή των self -tests και η παροχή δωρεάν PCR έχουν πλέον σταματήσει ακόμη και για άτομα με συμπτώματα.

Την ίδια ώρα, υπάρχει ελάχιστος συντονισμός των επιστημονικών προσπαθειών που έχουν απομείνει για την παρακολούθηση και αξιολόγηση της πανδημίας.

Το «σφύριγμα» της λήξης, σε πείσμα όλων των γεγονότων, είναι ένα πολιτικό παιχνίδι. Μπορεί να μην βοηθά στην εξοικονόμηση χρημάτων, αλλά σίγουρα έχει αντίκτυπο στα σχολεία, τα οποία αντιμετωπίζουν νέες ελλείψεις εκπαιδευτικών, λόγω των απουσιών από τον Covid.

Η αδιαφορία, ακόμη και η άρνηση που επιδεικνύουν οι υπουργοί είναι συγκλονιστική μπροστά σε τέτοια δραματικά στατιστικά στοιχεία. Όταν, ανταποκρινόμενη σε αίτημα της Βουλής των Κοινοτήτων να διατηρηθούν τα δωρεάν τεστ, η υπουργός Υγείας, Μάγκι Θρουπ, υποστήριξε ότι δεν χρειάζονται πλέον, επειδή «σπάσαμε την αλυσίδα μετάδοσης με το πρόγραμμα εμβολιασμού», είναι πραγματικά δύσκολο να καταλάβουμε τι σκέφτεται όταν κοιτάζει τα τελευταία στοιχεία.

Σε κάθε περίπτωση, δεν γνωρίζουμε ακόμη εάν τα εμβόλια παρέχουν κάποια προστασία έναντι του long Covid. Το ότι τα εμβόλια έχουν αποδυναμώσει σοβαρά τη σχέση μεταξύ μόλυνσης και θανάτου είναι αυτό που μας επιτρέπει να σκεφτούμε ένα ενδεχόμενο τέλος της πανδημίας. Αλλά το να γίνει αυτό ο μοναδικός καθοριστικός παράγοντας της πολιτικής και να αγνοηθεί η μακροπρόθεσμη ζημιά, θα ήταν σοβαρό λάθος.

Η γρήγορη έναρξη του προγράμματος εμβολιασμού του Ηνωμένου Βασιλείου ήταν πράγματι εντυπωσιακή, αν και αμαυρώθηκε από τον επαναλαμβανόμενο ψευδή ισχυρισμό του Τζόνσον ότι το Brexit κατά κάποιο τρόπο το επέτρεψε. Μακροπρόθεσμα, όμως, είχε μικρή διαφορά: η τρέχουσα εμβολιαστική κάλυψη του Ηνωμένου Βασιλείου δεν είναι πλέον τίποτα το ιδιαίτερο μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών.

Επικίνδυνη η ανοχή στα πολλά κρούσματα

Η ανοχή σε υψηλά ποσοστά μόλυνσης, απλώς και μόνο επειδή τα εμβόλια μπορούν να κρατήσουν χαμηλά τους θανάτους, είναι σε κάθε περίπτωση μια επικίνδυνη στρατηγική. Η παραπλανητική περιγραφή του Χάνκοκ είναι μόνο μια ένδειξη των προσπαθειών να ξαναγραφεί η ιστορία της πανδημίας, προτού η δημόσια έρευνα αρχίσει τελικά να συλλέγει στοιχεία, κάτι που φαίνεται απίθανο να συμβεί φέτος.

Και ενώ ο Χάνκοκ παραδέχεται ότι «υπήρχαν λάθη», αναφέρει ότι αυτά ήταν άλλων ανθρώπων. Για παράδειγμα, λέει ότι είχε παραπληροφορηθεί για τα περί ασυμπτωματικής μετάδοσης.

Αναμφίβολα είναι αλήθεια ότι τα lockdown στο Ηνωμένο Βασίλειο προκάλεσαν μεγάλη ζημιά – οικονομικά, εκπαιδευτικά, κοινωνικά και ψυχολογικά. Αυτός είναι ακριβώς ο λόγος για τον οποίο οι περισσότεροι επιστήμονες τα θεωρούν ως μια πολιτική έσχατης ανάγκης και, μάλιστα, ως παραδοχή της αποτυχίας άλλων μέτρων περιορισμού. Αλλά οι συνέπειές τους ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό σε ολόκληρο τον κόσμο, επειδή εξαρτώνται από την ευρωστία της κοινωνίας στην οποία επιβάλλονται.

Αν και η πανδημία σίγουρα δεν έχει τελειώσει, βρισκόμαστε τώρα σε ένα σημείο όπου είναι σκόπιμο – και μάλιστα απαραίτητο – να μείνουμε πίσω και να κάνουμε απολογισμό. Αλλά μια τέτοια αξιολόγηση από μόνη της είναι γεμάτη κινδύνους, κυρίως για τους επιστήμονες που προσπάθησαν (με διάφορους βαθμούς επιτυχίας) να κατευθύνουν τις πολιτικές ατιμετώπισης της πανδημίας.