Οι ρώσοι «κομμουνιστές» ολιγάρχες!

Στα πρώτα χρόνια μετά την ουσιαστική κατάρρευση του κομμουνισμού στη Ρωσία (εποχές Γκορμπατσόφ και Γέλτσιν, μέχρι την οικονομική κρίση του 1998), στην οικονομία κυριάρχησαν επτά, λεγόμενοι, «ολιγάρχες». Με δράση κυρίως στον τραπεζικό τομέα, οι τρεις απ’ αυτούς (Γκουσίνσκι – τράπεζα MOST, Σμολένσκι – τράπεζα Stolniznyi, Φρίντμαν – τράπεζα ALFA) είχαν δραστηριοποιηθεί έντονα επί ΕΣΣΔ στη μαύρη αγορά (φαρτσοβστσίκι) (σε εισιτήρια θεάτρων, παράνομες Βίβλους (!), εξαρτήματα και συνεργεία αυτοκινήτων, δυτικά αθλητικά ρούχα – τζιν κ.λπ.).

Οι άλλοι τρεις υπήρξαν στελέχη του κομματικού συστήματος (νομενκλατούρστσικ) που εκμεταλλεύτηκαν τους χρηματοδοτικούς μηχανισμούς του συγκεντρωτικού κράτους αξιοποιώντας κοινωνικούς πόρους για ιδία ωφέλεια και προς το συμφέρον – και με τη βοήθεια βέβαια – υψηλότερα ευρισκόμενων στελεχών που τους προστάτευαν και τους προώθησαν (Κοντορόφσκι – τράπεζα Menatep, Βινογκράτοφ – τράπεζα Inkobank, Ποτάνιν – τράπεζα ONEKSIBANK).

Τέλος, ο σήμερα μακαρίτης και πρώην εξόριστος στο Λονδίνο Μπερεζόφσκι (τράπεζα Millhouse CAPITAL) αξιοποίησε τη θέση του ερευνητή (ζάβλαμπ) στην Ακαδημία Επιστημών της ΕΣΣΔ και τη σχέση του με την κρατική βιομηχανία αυτοκινήτων AutoVAZ για να προχωρήσει σε οικονομικές πρωτοβουλίες (αγοραπωλησίες, μέσω εικονικών εξαγωγών και επανεισαγωγών, αυτοκινήτων) που τον έκαναν τάχιστα πάμπλουτο. Η μαύρη αγορά λοιπόν και η αξιοποίηση κρίσιμων κομματικών πόστων (καθοδηγητές της Κομσομόλ, χειριστές λογαριασμών κρατικών εταιρειών ή επιστημονικοί ερευνητές) υπήρξαν τα κύρια εφαλτήρια για την ανάδειξη του πρώτου ρεύματος της ρωσικής ολιγαρχίας.

Το νεότερο ρεύμα των ολιγαρχών που κυριαρχούν και σήμερα στον ρωσικό οικονομικό ορίζοντα έχει κι αυτό βαθύτατες σοβιετικές ρίζες. Αυτοί είναι σε μέσο όρο μεγαλύτεροι σε ηλικία από την αρχική ομάδα των επτά και έχουν περισσότερο ξεκάθαρη προέλευση από τον κεντρικά ελεγχόμενο χώρο των πρώην σοβιετικών επιχειρήσεων. Τρεις απ’ αυτούς (Ρασνίκοφ – μέταλλα, Μαγκνιτογκόρσκ MK, Μπογκντάνοφ – πετρέλαιο, Σουργκούντεφτγκας, Αλεκπέροφ – πετρέλαιο, Λούκοϊλ) ακολούθησαν καριέρα στελέχους κρατικών εταιρειών, των οποίων και την ιδιοκτησία τελικά, με διάφορους «ιδιαίτερους» τρόπους, εξασφάλισαν.

Οι υπόλοιποι καινούργιοι ολιγάρχες – με γνωστές ή συγκαλυμμένες προσωπικές ή οικογενειακές σχέσεις με τη σοβιετική ελίτ – έφτασαν στον στόχο τους με περίεργες η πλάγιες μεθοδεύσεις. Η αποκαλούμενη και ομάδα MADAM – από τα αρχικά των ονομάτων τους (Μαχμούντοφ, Αμπράμοφ, Ντεριπάσκα, Αμπραμόβιτς, Μελνιτσένκο) – περιλαμβάνει κορυφαίες σήμερα, και παγκόσμια ακόμη, οικονομικές προσωπικότητες που όμως αναρριχήθηκαν στην κορυφή της πλουτοκρατίας με απότομο και δυσκολοπροσδιοριζόμενο τρόπο.

Στα χρόνια του Βλαντίμιρ Πούτιν αναδείχθηκαν αρκετοί καινούργιοι οικονομικοί παράγοντες – κι αυτοί όμως με βαθιές ρίζες στο προηγούμενο σύστημα. Οι πιο γνωστοί απ’ αυτούς είναι οι Μιχαήλ Προκόροφ, Αλισερ Ουσμάνοφ, Τζέρμαν Κχαν, Βίκτορ Βέκσελμπεργκ, Λεονίντ Μίκχελσον, Βατζίτ Αλεκπέροφ, Πιοτρ Αβεν – μαζί βέβαια με τους παλιότερους (που αναφέραμε και παραπάνω) Ρομάν Αμπραμόβιτς, Μιχαήλ Φρίντμαν, Ολεγκ Ντεριπάσκα, Αλεξάντερ Αμπράμοφ, Βλαντίμιρ Ποτάνιν και Βιτάλι Μαλκίν. Σοβιετικοί «καπιταλιστές», λοιπόν, όλοι…