«Πρέπει να είμαστε έτοιμοι για πυρηνικό ατύχημα»

Στόχος της νέας Αρχής Ετοιμότητας και Αντιμετώπισης Καταστάσεων Εκτακτης Υγειονομικής Ανάγκης (ΗΕRA) θα είναι να διασφαλίσει ότι η ΕΕ και τα κράτη-μέλη θα βρίσκονται σε μεγαλύτερη ετοιμότητα ανάληψης δράσης για την αντιμετώπιση της επόμενης διασυνοριακής κρίσης. O Πιερ Ντελσό, σε συνέντευξή του στα «ΝΕΑ» – με αφορμή τη συμμετοχή του στο επερχόμενο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών – αναλύει τα παθήματα που έγιναν μαθήματα, τους μελλοντικούς κινδύνους της εξελισσόμενης ή της επόμενης πανδημίας, αλλά και την ανάγκη η Ευρώπη να θωρακιστεί από νέες ενδεχόμενες κρίσεις, όπως ένα πυρηνικό ατύχημα.

Πέρασε η ΕΕ το τεστ της πανδημίας;

Στην αρχή δεν ήμασταν έτοιμοι. Είναι όμως πλέον ξεκάθαρο ότι πολλοί Ευρωπαίοι μπορεί να μην είχαν την ίδια ταχεία πρόσβαση στα εμβόλια, εν απουσία συντονισμένης ενωσιακής προσέγγισης. Χάρη στο προβάδισμα της ΕΕ και στην αλληλεγγύη των κρατών, τα εμβόλια έγιναν γρήγορα διαθέσιμα σε ολόκληρη την Ενωση ταυτόχρονα. Επιπλέον, μέσω σημαντικών επενδύσεων υποστηρίχθηκαν η έρευνα, η ανάπτυξη και η παραγωγική ικανότητα ιδιωτικών εταιρειών. Επιταχύνθηκε σημαντικά η διαθεσιμότητα αποτελεσματικών και ασφαλών εμβολίων που ωφέλησαν, όχι μόνο τους Ευρωπαίους, αλλά και τον παγκόσμιο πληθυσμό.

Ποια είναι τα παθήματα που έγιναν μαθήματα;

Μια τέτοιας έκτασης πανδημία είναι αρκετά περίπλοκη. Κατέδειξε την προστιθέμενη αξία της συντονισμένης προσέγγισης, ιδίως σε ό,τι αφορά τη διάθεση ιατρικών αντιμέτρων. Η ταχεία απόκριση αποδείχθηκε απαραίτητη και συνεπακόλουθα θα είναι ζωτικής σημασίας σε αντίστοιχες καταστάσεις. Αρα, ένα από τα πιο σημαντικά ζητήματα είναι η διασφάλιση της πρόσβασης σε επίπεδο ΕΕ, μειώνοντας τα τρωτά σημεία της εφοδιαστικής αλυσίδας. Αυτός είναι ένας από τους κύριους στόχους που επιδιώκουμε στην HERA. Η Ευρώπη πρέπει να γίνει καλύτερη σε ολόκληρη την αλυσίδα ετοιμότητας, από τη συλλογή και ανάλυση δεδομένων έως την παροχή ιατρικών αντιμέτρων.

Τα τελευταία χρόνια βρεθήκαμε αντιμέτωποι με την πανδημία της γρίπης, του Εμπολα, του Ζίκα και της Covid-19. Πόσο σύντομα εκτιμάτε πως θα έρθει η επόμενη απειλή;

Κατ’ αρχάς, η πανδημία Covid-19 δεν έχει τελειώσει. Η τρέχουσα κυρίαρχη παραλλαγή είναι ηπιότερη από τις προηγούμενες, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν αβεβαιότητες για τους επόμενους μήνες. Η HERA βρίσκεται στη διαδικασία εντοπισμού των απειλών υγείας και ιεράρχησής τους. Με τον τρόπο αυτόν διασφαλίζεται πως αυτές παρακολουθούνται, ενώ παράλληλα δίδεται έμφαση στα ιατρικά αντίμετρα για τη θεραπεία, την πρόληψη ή τη διάγνωσή τους. Το επόμενο βήμα είναι να δημιουργηθεί ένα ολοκληρωμένο σύστημα πληροφοριών για τις επιδημίες, με διεθνείς εταίρους, ώστε να μπορεί να ανιχνευθεί η επόμενη απειλή τάχιστα. Με το σύστημα που αναπτύσσουμε θα μπορεί να διασφαλιστεί και η γρήγορη διαθεσιμότητα εμβολίων ή θεραπειών. Η λειτουργία συλλογής πληροφοριών της HERA θα περιλαμβάνει τόσο βραχυπρόθεσμη όσο και μακροπρόθεσμη σάρωση για την καθοδήγηση της πολιτικής, καθώς και τον σχεδιασμό και την ανάπτυξη έρευνας/ καινοτομίας.

Κατά τους πρώτους μήνες της πανδημίας διαπιστώθηκαν ελλείψεις σε υλικά πρώτης γραμμής (γάντια και μάσκες), ενώ μήνες μετά υπήρχε αβεβαιότητα για την επάρκεια εμβολίων. Είναι δυνατή η αυτονομία σε επίπεδο ΕΕ;

Μία από τις βασικές αποστολές της HERA είναι να αντιμετωπίσει τα τρωτά σημεία και τις στρατηγικές εξαρτήσεις εντός της Ενωσης που σχετίζονται με ανάπτυξη, παραγωγή, προμήθεια, αποθήκευση και διανομή ιατρικών αντιμέτρων. Και αυτό θα επιτευχθεί με:

• Χαρτογράφηση των κρίσιμων εγκαταστάσεων παραγωγής και συστηματική παρακολούθηση των αλυσίδων εφοδιασμού και των παραγωγικών δυνατοτήτων.
• Εντοπισμό των προβληματικών σημείων εντός και εκτός ΕΕ και των αδυναμιών της αγοράς που θα μπορούσαν να περιορίσουν την παραγωγική ικανότητα ιατρικών αντιμέτρων και πρώτων υλών κατά τη διάρκεια της επόμενης υγειονομικής κρίσης. Επιπλέον, το κοινό Φόρουμ Βιομηχανικής Συνεργασίας θα προσφέρει διαύλους για την κατάλληλη ανατροφοδότηση από τη βιομηχανία.
• Ενθάρρυνση νέων βιομηχανικών συνεργασιών και διοργάνωση πανευρωπαϊκών εκδηλώσεων αντιστοίχισης.
• Δημιουργία δομών συνεργασίας ανάμεσα στα κράτη-μέλη, στην έρευνα και τους ενδιαφερόμενους φορείς της κοινωνίας των πολιτών.

Από την άλλη, οι υγειονομικές κρίσεις είναι παγκόσμιες…

Οι Ευρωπαίοι δεν θα ήταν ασφαλείς εάν ο υπόλοιπος κόσμος δεν είναι ασφαλής. Για τον σκοπό αυτόν, η HERA στοχεύει να αναπτύξει και να δημιουργήσει σχέσεις συνεργασίας με διεθνείς εταίρους σε περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο για τη βελτίωση της παγκόσμιας επιτήρησης της δημόσιας υγείας, τον γρήγορο εντοπισμό και την πρόληψη των αναδυόμενων και επανεμφανιζόμενων μολυσματικών ασθενειών.

Η κρίση της Covid-19 έχει θέσει τις βάσεις για μακροπρόθεσμη συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα στον χώρο της υγείας;

Η υγεία παραμένει ευθύνη των κρατών-μελών και δεν έχουμε καμία πρόθεση να την αλλάξουμε. Ωστόσο, η πανδημία ανέδειξε την ανάγκη για ισχυρή συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα για τη μεγάλης κλίμακας παραγωγή ιατρικών αντιμέτρων. Με την HERA, θα διασφαλίσουμε ότι αυτή η συνεργασία μπορεί να είναι ισορροπημένη με στόχο την ταχεία πρόσβαση σε αυτά τα αντίμετρα, στην Ενωση αλλά και παγκοσμίως.

Πότε θα ξεμπερδέψουμε με την πανδημία;

Ο ιός θα συνεχίσει να εξελίσσεται. Η εμφάνιση και η εξάπλωση νέων παραλλαγών είναι πιθανή. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο παρακολουθούμε στενά τις τάσεις παγκοσμίως και την εμφάνιση παραλλαγών και κάνουμε ό,τι μπορεί να γίνει με τις χώρες της ΕΕ, ώστε να διασφαλίσουμε ότι ανταποκρινόμαστε με συντονισμένο τρόπο σε μελλοντικά κύματα.

Είναι αλήθεια ότι οι Βρυξέλλες προετοιμάζονται για το ενδεχόμενο ενός πυρηνικού ατυχήματος; Τι ισχύει με τα χάπια ιωδίου;

Ενα από τα καθήκοντα της HERA είναι να προβλέπει απειλές που προκαλούνται από βιολογικούς, χημικούς ή περιβαλλοντικούς παράγοντες. Ως εκ τούτου, μαζί με τους συναδέλφους μας που είναι υπεύθυνοι για την πολιτική προστασία, η HERA υποστηρίζει την ανάπτυξη μιας προσαρμοσμένης ικανότητας απόκρισης, για παράδειγμα με την ενίσχυση της ικανότητας αποθεμάτων στην ΕΕ. Οι ουκρανικές Αρχές ζήτησαν την υποστήριξη της ΕΕ σε φάρμακα. Περιλαμβάνει μια πολύ μεγάλη γκάμα προϊόντων, συμπεριλαμβανομένων των δισκίων ιωδίου. Γίνονται συζητήσεις με τα κράτη-μέλη για την αξιολόγηση των αποθεμάτων τους, αλλά δεν υπήρξε αίτημα για κοινή προμήθεια.