Πώς θα απεξαρτηθεί η Ευρώπη από το ρωσικό αέριο

Της Μαρίας Βασιλείου

Η διαφοροποίηση θα είναι το κλειδί για να μπορέσει η Ευρώπη να απεξαρτηθεί από το ρωσικό φυσικό αέριο. Η ΕΕ θα πρέπει να προμηθεύεται φυσικό αέριο από διάφορους προμηθευτές και χρειάζεται να αναπτύξει υποδομές για την εισαγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου LΝG, δηλώνει η Βερόνικα Γκριμ, μέλος του Γερμανικού Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων, της σημαντικότερης συμβουλευτικής επιτροπής για θέματα οικονομικής πολιτικής στη Γερμανία, γνωστής ως «die fünf Wirtschaftsweisen».

Η κυρία Γκριμ, η οποία είναι επίσης καθηγήτρια Οικονομικής Θεωρίας στο πανεπιστήμιο Friedrich-Alexander (FAU) στο  Ερλανγκεν της Νυρεμβέργης, τονίζει στη συνέντευξή της στα «ΝΕΑ» πως η επιστημονική κοινότητα προειδοποιούσε εδώ και χρόνια για την εξάρτηση της ΕΕ από το ρωσικό αέριο, προτείνοντας ήδη από το 2009 να κατασκευαστούν τερματικοί σταθμοί LNG προκειμένου να διαφοροποιηθούν οι εισαγωγές και έτσι να μειωθούν οι εξαρτήσεις. Η γερμανίδα οικονομολόγος, ιδρύτρια του Εργαστηρίου Πειραματικής Ερευνας στη Νυρεμβέργη (LERN) και επικεφαλής του τμήματος «Σχεδιασμός της Ενεργειακής Αγοράς» στο Energie Campus Nürnberg (EnCN), τάσσεται υπέρ της κοινής προμήθειας φυσικού αερίου στην ΕΕ, ενώ επεξηγεί γιατί η Γερμανία αντιμετωπίζει με σκεπτικισμό τις παρεμβάσεις στην αγορά ενέργειας.

Η ειδική στην οικονομία της ενέργειας προειδοποιεί ότι μακροπρόθεσμα η προμήθεια ενέργειας είναι πιθανό να γίνει πιο ακριβή εάν χρησιμοποιηθούν άλλοι προμηθευτές αντί του ρωσικού φυσικού αερίου, που ήταν «πάντα η φθηνότερη εναλλακτική λύση», ενώ επισημαίνει ότι λόγω της μεγάλης εξάρτησης από το ρωσικό φυσικό αέριο η οικονομία της Γερμανίας θα πληγεί σοβαρά εάν διακοπεί ο εφοδιασμός.

Η Ευρώπη εξαρτάται από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα. Γιατί η διαδικασία της απεξάρτησης δεν είχε ξεκινήσει νωρίτερα, και η ΕΕ, λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, προσπαθεί τώρα να βρει βιαστικά, ίσως, εναλλακτικές λύσεις; Ποιες είναι οι επιπτώσεις για την ΕΕ αλλά και για τη Γερμανία;

Το ρωσικό αέριο ήταν πάντα η φθηνότερη εναλλακτική λύση. Ως εκ τούτου, υπήρξε αντίσταση στη διαφοροποίηση. Υπήρχαν επίσης επιφυλάξεις σχετικά με το υγροποιημένο αέριο. Για παράδειγμα, το αέριο frack (η ανάκτησή του γίνεται μέσω υδραυλικής ρωγμάτωσης ή fracking) απορρίφθηκε για περιβαλλοντικούς λόγους. Οι προειδοποιήσεις από την επιστημονική κοινότητα, για παράδειγμα ήδη από το 2009 από τη Γερμανική Επιτροπή Μονοπωλίων, ότι έπρεπε να κατασκευαστούν τερματικοί σταθμοί υγροποιημένου φυσικού αερίου LNG, προκειμένου να διαφοροποιηθούν οι εισαγωγές και έτσι να μειωθούν οι εξαρτήσεις, αγνοήθηκαν. Λόγω της μεγάλης εξάρτησης, η οικονομία της Γερμανίας, για παράδειγμα, θα πληγεί σοβαρά εάν διακοπεί ο εφοδιασμός.

Η συμφωνία για προμήθεια LNG μεταξύ της ΕΕ και των ΗΠΑ μπορεί να βοηθήσει την ΕΕ και στην τόσο αναγκαία προσπάθεια να μειωθεί το κόστος της ενέργειας και να διατηρηθούν οι τιμές χαμηλά;

Στην τρέχουσα κατάσταση έλλειψης επάρκειας, βοηθάει φυσικά η δέσμευση παράδοσης από τις ΗΠΑ. Οι τιμές βρίσκονται σε ιστορικά υψηλά και η προσφορά βρίσκεται σε κίνδυνο. Μακροπρόθεσμα, ωστόσο, η προμήθεια ενέργειας είναι πιθανό να γίνει πιο ακριβή εάν χρειαστεί να χρησιμοποιηθούν άλλοι προμηθευτές αντί του ρωσικού φυσικού αερίου.

Μήπως η Ευρώπη με τη συμφωνία αυτή στην πραγματικότητα παραμένει και πάλι εξαρτημένη από μια άλλη χώρα-προμηθευτή;

Θα είναι σημαντικό να λαμβάνει φυσικό αέριο από διάφορους προμηθευτές, ώστε να μην υπάρχει εξάρτηση από έναν μεμονωμένο προμηθευτή.

Εχουμε τη δυνατότητα να απορροφήσουμε 50 bcm (δισ. κ.μ.) LNG ετησίως, όπως προβλέπεται στη συμφωνία ΕΕ και ΗΠΑ;

Αυτό θα σήμαινε ότι η Ευρώπη πρέπει να επεκτείνει τις υποδομές της. Αυτό θα είναι απαραίτητο για τον αναπροσανατολισμό των εισαγωγών και των ροών στο μέλλον, εάν επιτευχθεί απεξάρτηση από τη Ρωσία.

Πώς μπορεί η ΕΕ να γίνει ανεξάρτητη από το ρωσικό φυσικό αέριο; Τι ρόλο θα μπορούσε να παίξει, η Ελλάδα;

Η διαφοροποίηση θα είναι το κλειδί. Η ΕΕ θα πρέπει να προμηθεύεται φυσικό αέριο από διάφορους προμηθευτές και χρειάζεται να αναπτύξει υποδομές για την εισαγωγή LΝG. Η υποδομή των αγωγών στην ΕΕ πρέπει επίσης να επεκταθεί για να χαρτογραφηθεί η νέα κατεύθυνση των ροών. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να εξεταστεί η προοπτική της παραγωγής περισσότερου πράσινου υδρογόνου στην ΕΕ και της μεταφοράς του εντός της ΕΕ. Οι συνδέσεις Νότου – Βορρά μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο εδώ.

Οι ηγέτες της ΕΕ συζήτησαν πρόσφατα διάφορους τρόπους αντιμετώπισης του ζητήματος των υψηλών τιμών της ενέργειας και ανέθεσαν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εξετάσει λύσεις. Ορισμένες χώρες είναι υπέρ ενός πλαφόν στις τιμές, κάποιες υπέρ της αποσύνδεσης των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας και του φυσικού αερίου. Ποια θα ήταν η πρότασή σας, και γιατί η Γερμανία έχει εκφράσει σκεπτικισμό σχετικά με το να γίνουν παρεμβάσεις στην αγορά ενέργειας;

Η παρέμβαση στην αγορά μπορεί να μειώσει τις τιμές επί του παρόντος, αλλά θα επηρεάσει αρνητικά τα επενδυτικά κίνητρα για νέα δυναμικότητα. Οι υψηλές τιμές είναι πάντα έκφραση έλλειψης επάρκειας. Αυτή τη στιγμή χρειάζεται να υπάρξει περισσότερη δυναμικότητα παραγωγής χαμηλού κόστους. Πολύ λίγα έχουν επενδυθεί στο παρελθόν. Αλλά εάν οι πιθανοί επενδυτές αναμένουν ότι οι υψηλές τιμές θα μειωθούν με παρέμβαση στην αγορά στο μέλλον, το πρόβλημα της έλλειψης θα επιδεινωθεί, επειδή δεν θα προστεθεί νέα δυναμικότητα. Συνεπώς, οι παρεμβάσεις δεν αποτελούν βιώσιμη στρατηγική. Αντίθετα, θα οδηγήσουν σε περαιτέρω παρεμβάσεις.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε κοινή προμήθεια φυσικού αερίου. Ποια είναι τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα αυτής της πρότασης; Γιατί η Γερμανία είναι δύσπιστη σχετικά με αυτό και θα μπορούσε η κοινή προμήθεια σε εθελοντική βάση να επιφέρει αναμενόμενα αποτελέσματα, ιδίως όσον αφορά τη μείωση του κόστους;

Είναι κρίσιμο, κατά την άποψή μου, να υπάρχουν κοινές προμήθειες στην ΕΕ. Διαφορετικά, υπάρχει ο κίνδυνος τα κράτη-μέλη της ΕΕ να ανεβάσουν τις τιμές σε ανταγωνισμό μεταξύ τους. Ενα μειονέκτημα θα μπορούσε να είναι ότι επιβαρύνεται η ταχύτητα της διαδικασίας προμήθειας. Αυτό το παρατηρήσαμε στην πανδημία του κοροναϊού, όταν η ταχύτητα προμήθειας εμβολίων υστερούσε πολύ σε σχέση με άλλες χώρες.