Πόλεμος στην Ουκρανία: Ισχυρό πλήγμα στις μεταφορές

της Ολγας Κλώντζα

Προτού προλάβουν να ανακάμψουν από τις συνέπειες της πανδημίας, οι μεταφορές έρχονται εκ νέου αντιμέτωπες με περιορισμούς και εμπόδια. Οι τεράστιες ανατιμήσεις στα καύσιμα είναι μια βόμβα έτοιμη να εκραγεί στα θεμέλια μεταφορικών επιχειρήσεων, οι αερομεταφορές μπαίνουν σε νέες περιπέτειες και οι αλυσίδες εφοδιασμού δέχονται ισχυρό πλήγμα.

Οι απαγορεύσεις πτήσεων πάνω από τη Ρωσία, την Ουκρανία και σε μεγάλο βαθμό τη Λευκορωσία, έχουν απομονώσει 10 εκατ. μίλια εναέριου χώρου από τις διεθνείς πτήσεις cargo. Όταν μέχρι πριν τη ρωσική εισβολή, το 20% των εμπορευμάτων διακινούνταν από αέρος, αυτό μειώνει δραματικά τη χωρητικότητα. Για ένα μόλις δρομολόγιο μεταξύ Ευρώπης και Ασίας, τα αεροπλάνα χρειάζονται ως και 5 παραπάνω ώρες. Με τις αυξημένες τιμές των καυσίμων, μία επιπλέον ώρα πτήσεις κοστίζει από 3.600 ως 15.000 ευρώ.

Διαβάστε επίσης: Ουκρανία: Μεγαλώνουν συνεχώς τα προβλήματα στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα

Ο σιδηρόδρομος που «ανδρώθηκε» στην Ευρώπη μέσα από ενάμιση αιώνα σκληρών συγκρούσεων και κατόπιν συνέβαλε στην ενοποίηση της ηπείρου σε καιρό ειρήνης, βρίσκεται τώρα στην πρώτη γραμμή της νέας ανθρωπιστικής κρίσης. Οι ευρωπαϊκές σιδηροδρομικές εταιρείες έχουν μεταφέρει πάνω από 1,3 εκατ. πρόσφυγες και περισσότερους από 10.000 τόνους ανθρωπιστικής βοήθειας.

Την ίδια στιγμή, διεθνείς αναλυτές βλέπουν ότι τα κοντέινερς που τα τελευταία χρόνια ακολουθούσαν σε ράγες τον νέο Δρόμο του Μεταξιού θα επιστρέψουν στα πλοία, αυξάνοντας κατά 5% – 8% μία αγορά η οποία ήδη είναι κορεσμένη.

Με μικρά περιθώρια κέρδους και περιοριστικούς εμπορικούς όρους, σύμφωνα με την Παγκόσμια Ένωση Οδικών Μεταφορών (IRU), πολλές από τις 1 εκατ. διαμετακομιστικές επιχειρήσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκονται στα πρόθυρα οικονομικής κατάρρευσης. Οι πλέον ευάλωτες είναι οι μικρές επιχειρήσεις με λιγότερα από 10 οχήματα, που αντιστοιχούν σε πάνω από 80% του συνόλου.

Δεδομένου ότι τα καύσιμα αντιπροσωπεύουν ένα ποσοστό ως και 45% του λειτουργικού κόστους ενός φορτηγού, το πλήγμα είναι τεράστιο. Μόνο μέσα στον τελευταίο μήνα οι τιμές των καυσίμων αυξήθηκαν κατά 25% – 30%, ενώ από τον Ιανουάριο του 2021 η αύξηση είναι ως και 80%. Η τιμή διάθεσης για το diesel, για παράδειγμα, στις αρχές του 2021 ήταν περίπου 1,10 ευρώ/λίτρο. Σήμερα, πωλείται στο 1,90 – 2,00 ευρώ/λίτρο.

Πλήγμα για την εφοδιαστική αλυσίδα

«Οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν από την ΕΕ και τους διεθνείς εταίρους της έχουν επιφέρει σοβαρό πλήγμα στη ρωσική οικονομία. Πλήττουν επίσης την ευρωπαϊκή οικονομία και τούτο θα εξακολουθήσει να ισχύει κατά τους προσεχείς μήνες», δήλωσε η εκτελεστική αντιπρόεδρος της Κομισιόν και αρμόδια για τον Ανταγωνισμό, κυρία Μαργκρέτε Βεστάγκερ, με αφορμή το προσωρινό πλαίσιο κρίσης για τη στήριξη της οικονομικής δραστηριότητας και των θέσεων εργασίας στην Ε.Ε.

Αν και το νέο πλαίσιο παρέχει στα κράτη μέλη ευελιξία όσον αφορά στις κρατικές ενισχύσεις, ο IRU χαρακτήρισε αυτή τη στήριξη ανεπαρκή για τον κλάδο των μεταφορών, τονίζοντας την ανάγκη συγκεκριμένων μέτρων για τους φορείς οδικών μεταφορών. Προειδοποιεί μάλιστα, πως αν δεν υποστηριχθούν με δημόσιους πόρους, τις επόμενες εβδομάδες και μήνες, τα «κανόνια» θα σκάνε το ένα μετά το άλλο, δημιουργώντας σημαντικά κενά στις αλυσίδες εφοδιασμού.

Σύμφωνα με τη Eurostat, οι οδικές μεταφορές εμπορευμάτων το 2019 αντιπροσώπευαν το 76,3% των συνολικών εμπορευματικών μεταφορών  στην Ευρώπη, ακολουθούμενες από τις σιδηροδρομικές και τις εσωτερικές πλωτές μεταφορές με ποσοστά 17,6% και 6,1% αντίστοιχα.

Το σχέδιο της Κομισιόν αναγνωρίζει ότι οι υψηλές τιμές ενέργειας, οι διαταραχές της εφοδιαστικής αλυσίδας και η αυξημένη αβεβαιότητα έχουν επηρεάσει βασικούς τομείς, συμπεριλαμβανομένων των μεταφορών και του τουρισμού, που έχουν πληγεί επίσης από την πανδημία. Η ενίσχυση της ρευστότητας αποτελεί βασικό άξονα του προσωρινού πλαισίου κρίσης, που δίνει τη δυνατότητα στα κράτη μέλη να χορηγήσουν ως 35.000 ευρώ σε πληττόμενες επιχειρήσεις στους τομείς της γεωργίας, της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας και ως 400.000 ευρώ ανά επιχείρηση σε όλους τους άλλους τομείς.

Προειδοποιούν για χρεοκοπίες οι Έλληνες αυτοκινητιστές

Οι Έλληνες αυτοκινητιστές κρούουν με τη σειρά τους τον κώδωνα του κινδύνου. Με επιστολή τους προς την πολιτική ηγεσία των Υπουργείων Οικονομικών, Οικονομίας & Ανάπτυξης και Υποδομών & Μεταφορών, σημειώνουν ότι οι μεταφορείς έχουν κληθεί να απορροφήσουν τις ανατιμήσεις στα καύσιμα, στις υπηρεσίες, στα ακτοπλοϊκά ναύλα, διότι η αγορά αδυνατεί να αντεπεξέλθει σε οποιαδήποτε μετακύλιση του κόστους.

«Η πλειοψηφία των ελληνικών μεταφορικών επιχειρήσεων λειτουργεί σήμερα με αρνητικά οικονομικά αποτελέσματα, ενώ τα χρηματοοικονομικά αποθεματικά έχουν πλέον μηδενιστεί», τονίζουν στην επιστολή τους οι εκπρόσωποι της Ομοσπονδίας Φορτηγών Αυτοκινητιστών Ελλάδος (ΟΦΑΕ). Σημειώνεται πως η συντριπτική πλειοψηφία των εταιρειών οδικών μεταφορών στη χώρα μας είναι μικρές, με τον μέσο όρο ιδιοκτησίας φορτηγών οχημάτων να φτάνει τα 1,2 οχήματα ανά ιδιοκτήτη, με ό,τι αυτό συνεπάγεται βεβαίως για τη δυνατότητά τους να λάβουν χρηματικές διευκολύνσεις.

Η ΟΦΑΕ προειδοποιεί ότι πολλοί Έλληνες μεταφορείς θα αναγκαστούν πολύ σύντομα να ακινητοποιήσουν τα οχήματά τους, με άμεση συνέπεια να οδηγηθούν στην χρεοκοπία εντός των επομένων μηνών, καλώντας την πολιτεία να λάβει άμεσα μέτρα οικονομικής ενίσχυσης του κλάδου. Επικαλούνται μάλιστα το γεγονός ότι σε αυτή την κατεύθυνση έχουν ήδη κινηθεί τα περισσότερα κράτη μέλη, με πιο πρόσφατα παραδείγματα τις Γαλλία και Ισπανία, όπου εγκρίθηκαν άμεσες επιδοτήσεις στον κλάδο, συνολικού ύψους 400 εκατ. ευρώ. Επίσης, σε άλλα κράτη μέλη λειτουργεί ανέκαθεν σύστημα επιστροφής φόρου καυσίμου στους επαγγελματίες.

Οι αυτοκινητιστές προτείνουν την εφαρμογή πλαφόν στην τιμή διάθεσης του πετρελαίου κίνησης στους επαγγελματίες μεταφορείς, στην τιμή των 1,10 ευρώ/λίτρο πλέον ΦΠΑ, ώστε να διαφυλαχθεί η βιωσιμότητά τους. Σε αντίθετη περίπτωση, έχουν ήδη αποφασίσει την έναρξη απεργιακών κινητοποιήσεων.