Η σημασία του κατηχητικού και η σύγχρονη προσέγγισή του

Η κατήχηση αποτελεί τη γέφυρα που ενώνει την Εκκλησία με το μέλλον, αλλά και  την εκπλήρωση της τελευταίας  παρακαταθήκης του Χριστού, κατά την Ανάληψη:

«πορευθέντες οὖν μαθητεύσατε πάντα τὰ ἔθνη…» (Μτθ. 28,19).

Κατήχηση δεν είναι τίποτε άλλο από τη μετάδοση της αλήθειας του Ευαγγελίου στις νεότερες γενιές με τρόπο προσαρμοσμένο στις συνθήκες της κάθε εποχής.

Κατά το παρελθόν, η κατήχηση αποτελούσε  ένα γεγονός που αφορούσε και άλλους κοινωνικούς θεσμούς. Βεβαίως, πάντα, σπουδαίο ρόλο έπαιζε το κατηχητικό σχολείο. Το έργο όμως αυτό συμπληρωνόταν και από άλλες πηγές: Πρώτα από το σχολείο, μέσω του μαθήματος των θρησκευτικών, το οποίο μετέδιδε βασικές αλήθειες της πίστεως, αλλά και βασικές πληροφορίες για την ιστορία και τη λατρεία της Εκκλησίας. Κατά  δεύτερον, από την οικογένεια, της οποίας η καθημερινότητα προσέφερε διαρκώς ερεθίσματα βιωματικής κατήχησης, όπως το αναμμένο καντήλι μπροστά στην εικόνα, την προσευχή πριν το κοινό τραπέζι, τα ήθη και τα έθιμα των μεγάλων χριστιανικών εορτών και τόσα άλλα. Αλλά και ολόκληρη η κοινωνία κινείτο στους ρυθμούς του λειτουργικού χρόνου: Τα Χριστούγεννα, το Πάσχα, ο Δεκαπενταύγουστος και οι άλλες χριστιανικές γιορτές και περίοδοι ρύθμιζαν την καθημερινότητα, ωθούσαν σε κοινές εκδηλώσεις, καθόριζαν, σε περιόδους νηστείας, ακόμη και το κοινό διαιτολόγιο.

Στην εποχή μας, που από χαλάρωση της οικογενειακής συνοχής, την αποθρησκειοποίηση της καθημερινότητας, την αλλαγή του παιδαγωγικού προσανατολισμού του σχολείου, την κατανάλωση και την ατομική επιτυχία ως βασικές προτεραιότητες της κοινωνικής ζωής, η Εκκλησία καλείται να αναλάβει εξ ολοκλήρου την κατήχηση, λαμβάνοντας υπόψη της τα νέα παιδαγωγικά, τεχνολογικά, κοινωνικά, αλλά και αισθητικά δεδομένα.

Σε αυτήν την κλήση και αυτές τις προκλήσεις αποφάσισε να ανταποκριθεί η Ιερά Μητρόπολη Δημητριάδος και Αλμυρού, υλοποιώντας ένα ευρύ και άρτια επεξεργασμένο εκδοτικό έργο κατήχησης. Μέσα σε διάστημα δέκα περίπου ετών, κάλυψε όλες τις κατηχητικές βαθμίδες, προσφέροντας στα παιδιά του κατηχητικού, βιβλία άρτιου περιεχομένου και υψηλής αισθητικής.

Η έκδοση κατηχητικών βιβλίων δεν αποτελεί βεβαίως κάτι πρωτόγνωρο για την Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία. Στην περίπτωση αυτή όμως έχουμε στοιχεία πρωτοποριακά και πρωτόγνωρα για το κατηχητικό έργο της πατρίδας μας:

Πρώτο και βασικό στοιχείο που πρέπει να αναφερθεί είναι πως η Ιερά Μητρόπολη Δημητριάδος, σε καιρούς καταιγισμού του διαδικτύου, επένδυσε και προώθησε το βιβλίο ως βασικό εργαλείο κατήχησης. Αλλά όχι μόνον αυτό: με ποιοτικές πολύχρωμες  εκδόσεις μεγάλου μεγέθους, θέλησε να προσφέρει βιβλία πνευματικής κατάρτισης  σε ολόκληρη την οικογένεια, με την ελπίδα να βρουν μια θέση στη βιβλιοθήκη του σπιτιού και να παραδοθούν  και στις επόμενες γενιές.

Επίσης, βασικό στοιχείο των πρωτοποριακών αυτών βιβλίων υπήρξε η σύνδεση κατήχησης και λογοτεχνίας. Με σκοπό το ενδιαφέρον των παιδιών για θέματα της πίστης μας, από τους συγγραφείς  των βιβλίων δημιουργηθήκαν οικείοι παιδικοί ήρωες με γνώριμο λόγο και συμπεριφορά, οι οποίοι, μέσα από περιπέτειες, ανακαλύπτουν την αλήθεια του Ευαγγελίου και την παράδοση της Εκκλησίας. Αυτό που διαπιστώθηκε είναι πως τα παιδιά αγάπησαν το βιβλίο διότι αγάπησαν τους ήρωές του και, μέσω αυτών, προσέγγισαν θεολογικά θέματα, χωρίς να αισθάνονται πως επιβαρύνονται με ένα ακόμη μάθημα.

Βασικό στοιχείο των εκδόσεων αποτελεί η ενότητα των δραστηριοτήτων που συνοδεύει κάθε κεφάλαιο και έχει ως σκοπό να μεταδώσει την γνώση με τρόπο διαδραστικό, αλλά και να ενισχύσει ακόμη περισσότερο τους δεσμούς του παιδιού με το βιβλίο.

Παρά την μεγάλη σημασία που η Μητρόπολη έδωσε στην συγγραφική αυτή δραστηριότητα, δεν λησμόνησε πως ο καθοριστικός παράγοντας επιτυχίας ενός οποιουδήποτε μαθήματος και ιδιαίτερα του κατηχητικού μαθήματος είναι ο ίδιος ο δάσκαλος και, στην περίπτωσή μας, ο κατηχητής. Έτσι, σε κάθε κατηχητικό βιβλίο για τα παιδιά, αντιστοιχεί και ένα βιβλίο για τον κατηχητή, το οποίον περιλαμβάνει πληροφορίες για το κάθε θέμα, σενάρια μαθήματος, προτάσεις δραστηριοτήτων και διαθεματικές προσεγγίσεις με άλλους τομείς της γνώσης (γεωγραφία, ιστορία, λαογραφία κλπ), προσφέροντας παράλληλα εικαστικά και μουσικά ερεθίσματα. Με τον τρόπο αυτό, η ιερά Μητρόπολη θέλησε να εξοπλίσει τον κατηχητή με θεολογικό και παιδαγωγικό υλικό, προκειμένου να εμπλουτίσει πρωτίστως την δική του πνευματική κατάρτιση και, ακολούθως, να οργανώσει το μάθημα του με τέτοιο τρόπο, ώστε να διατηρήσει αμείωτο το ενδιαφέρον των μαθητών του. Συγχρόνως όμως θέλησε και να τον αναδείξει ως πολύτιμο στέλεχος του πνευματικού  της έργου.

Εμπνευστής του εν λόγω εγχειρήματος και υπεύθυνος του κατηχητικού σχεδιασμού του είναι ο Πρωτοσύγκελος της Ιεράς Μητροπόλεως  Αρχιμανδρίτης Δαμασκηνός Κιαμέτης, ο οποίος, με την ευλογία του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου κ.κ. Ιγνατίου, ανέθεσε σε καταξιωμένους συγγραφείς  την δημιουργία σειράς 7 κατηχητικών βοηθημάτων, τα οποία προσέφεραν στην τοπική Εκκλησία ένα πολύτιμο πνευματικό και παιδαγωγικό εργαλείο. Απόδειξη μάλιστα της ποιότητος ολόκληρης της σειράς αποτελεί και η εκδήλωση ενδιαφέροντος εκ μέρους πολλών Μητροπόλεων της Ελλάδος, οι οποίες χρησιμοποιούν μέχρι σήμερα πολλά από τα βιβλία αυτά.

Όπως ο π. Δαμασκηνός έχει τονίσει επανειλημμένως σε σχετικές εισηγήσεις του σε συνέδρια και συναντήσεις στελεχών νεανικού έργου, η Εκκλησία είναι υποχρεωμένη να συναγωνιστεί, ως προς τα κατηχητικά της μέσα, ποικίλα σύγχρονα ερεθίσματα υψηλής ποιότητας, τα οποία «πολιορκούν» τον νου και την ψυχή των παιδιών μας. Συνεπώς, η πρωτοβουλία αυτή, πέραν της κατηχητικής της συνεισφοράς, καλεί σε μίμηση το σύνολο της Ελληνικής Εκκλησίας, με την ελπίδα, να αποτελέσει η κατήχηση την απάντηση   στις ανάγκες των νέων ανθρώπων, που διψούν σήμερα όσο ποτέ άλλοτε για βαθιές πνευματικές εμπειρίες και νόημα ζωής.