Φαμπρίς Λεζερί: «Ανησυχούμε για διακίνηση ανθρώπων και λαθρεμπόριο όπλων»
Ο διευθυντής του Frontex μιλάει για τις προκλήσεις και τη νέα γεωπολιτική κατάσταση που δημιουργεί στα σύνορα της Ευρώπης η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, αλλά και τη βοήθεια του οργανισμού στις χώρες που υφίστανται τη μεγαλύτερη πίεση
Τη συμβολή του Frontex στην αντιμετώπιση των ουκρανών προσφύγων, τις νέες τεχνολογίες που χρησιμοποιεί ο οργανισμός για τη φύλαξη των συνόρων και τις περιοχές έντονης δραστηριότητας στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ εξηγεί σε αποκλειστική συνέντευξή του στο «Βήμα» ο Φαμπρίς Λεζερί, διευθυντής του Frontex. Ο κ. Λεζερί θα βρίσκεται στους Δελφούς σήμερα Παρασκευή για να συμμετάσχει στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών (6-9 Απριλίου), σε μια συζήτηση για το άσυλο, τη μετανάστευση και τη διαχείριση των συνόρων.
Η έδρα του Frontex στη Βαρσοβία φαινόταν πολύ απομακρυσμένη από τα «καυτά» σύνορα της ΕΕ. Οχι πια.
«Οταν δημιουργήθηκε ο Frontex – η πολιτική απόφαση λήφθηκε πριν από 18 χρόνια -, η πίεση στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ ήταν πολύ έντονη στη Νότια Ευρώπη. Εκτοτε ο κόσμος γύρω από την ΕΕ άλλαξε, όπως άλλαξε και η εντολή του Frontex, που δεν είναι πλέον υπηρεσία για τη μετανάστευση αλλά οργανισμός συνοριοφυλακής και ακτοφυλακής. Καταπολεμά το διασυνοριακό έγκλημα, εκσυγχρονίζει τη διαχείριση των συνόρων ιδίως με νέες τεχνολογίες και δεν ενεργεί πλέον μόνο «πυροσβεστικά» όταν υπάρχει προσφυγική ή μεταναστευτική κρίση, αλλά συμβάλλει στην καθημερινή φύλαξη των συνόρων. Ακόμη και χωρίς τον πόλεμο στην Ουκρανία και την υβριδική απειλή από τη Λευκορωσία, γιατί όχι στη Βαρσοβία; Αλλωστε το 2005 υπήρχε η ανάγκη να εγκατασταθεί ο νέος οργανισμός σε κάποιο από τα νέα τότε μέλη της ΕΕ».
Πώς εμπλέκεται ο Frontex στην ουκρανική κρίση;
«Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία δημιούργησε μια νέα γεωπολιτική κατάσταση που έχει επιπτώσεις στα σύνορα τεσσάρων κρατών-μελών – Πολωνίας, Σλοβακίας, Ουγγαρίας και Ρουμανίας – όπως και στη Μολδαβία, που δεν ανήκει στην ΕΕ αλλά υποστηρίζεται από αυτή. Τη μεγαλύτερη βοήθεια ζήτησε η Ρουμανία, όπου αναπτύξαμε 200 άτομα για να διεκπεραιώνονται γρήγορα όσοι εισέρχονται από την Ουκρανία. Ιστορικά, το σύνορο αυτό χαρακτηριζόταν από το λαθρεμπόριο τσιγάρων και αλκοόλ. Σήμερα υπάρχουν ανησυχίες για διακίνηση ανθρώπων διότι παρατηρούμε ότι οι εγκληματικές οργανώσεις που δρούσαν στην περιοχή προσπαθούν να βρουν θύματα ανάμεσα στους πρόσφυγες από την Ουκρανία, που είναι κυρίως γυναίκες και παιδιά. Υπάρχει επίσης αυξημένος κίνδυνος για λαθρεμπόριο όπλων από την Ουκρανία στην ΕΕ ή από τα Δυτικά Βαλκάνια στην Ουκρανία μέσω ΕΕ. Ο Frontex υποστηρίζει επίσης τη Ρουμανία και την Πολωνία στις ανθρωπιστικές εθελούσιες επιστροφές, γιατί δεν φεύγουν από τον πόλεμο μόνο Ουκρανοί αλλά και άλλες εθνικότητες που βρίσκονταν στη χώρα όταν έγινε η εισβολή, όπως ινδοί φοιτητές και νόμιμοι ξένοι εργάτες από το Τατζικιστάν, το Τουρκμενιστάν, το Κιργιστάν. Η Σλοβακία μας ζήτησε 30 συνοριοφύλακες. Με τη Μολδαβία είχαμε μια συνεργασία, αλλά πριν από τον πόλεμο στέλναμε μόνο παρατηρητές και συμβούλους που δεν μπορούσαν να ελέγχουν ταξιδιωτικά έγγραφα. Σήμερα ολοκληρώθηκε μια συμφωνία ανάμεσα στην ΕΕ και στη Μολδαβία με πραγματικά ταχείες διαδικασίες – με τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων χρειάστηκαν δύο ή τρία χρόνια ενώ με τη Μολδαβία δύο εβδομάδες. Λόγω του πολέμου άλλες χώρες ζήτησαν πρώτη φορά τη βοήθεια του Frontex, όπως η Εσθονία, διότι καταγράφει αύξηση εισροών από τη Ρωσία».
Ποιες νέες τεχνολογίες χρησιμοποιεί ο Frontex στα ελληνικά σύνορα;
«Στην Ελλάδα εφαρμόσαμε ένα πιλοτικό πρόγραμμα για να δοκιμάσουμε αερόστατα με αισθητήρες που συλλέγουν πληροφορίες για να εντοπιστούν παράνομες διελεύσεις ή κινήσεις κοντά στα σύνορα. Το πρόγραμμα εφαρμόστηκε στην Αλεξανδρούπολη επειδή βρίσκεται κοντά σε χερσαία και θαλάσσια σύνορα. Στο αεροδρόμιο της Λισαβόνας δοκιμάσαμε βιομετρικές τεχνολογίες για να ελέγχουμε τους επιβάτες χωρίς να σταματούν. Δηλαδή οι επιβάτες που αποβιβάζονται από τα αεροπλάνα περπατούν σε ειδικούς διαδρόμους και κάμερες ελέγχουν το βιομετρικό διαβατήριο που βρίσκεται στην τσέπη τους. Αναπτύσσουμε επίσης τεχνολογία για τον έλεγχο επιβατών τρένων που διασχίζουν σύνορα χωρίς να σταματούν».
Ο Frontex κατηγορείται ότι κάνει τα στραβά μάτια στις επαναπροωθήσεις προσφύγων, αν δεν συμμετέχει κιόλας σε αυτές.
«Η ελληνική Αρχή Διαφάνειας κατέληξε αυτή την εβδομάδα ότι δεν επιβεβαιώνονται οι κατηγορίες για επαναπροωθήσεις. Η αρχή του non refoulement είναι σαφής: όσοι ζητούν διεθνή προστασία δεν μπορούν να επιστρέφονται σε χώρα όπου απειλείται η ζωή τους. Υστερα από δημοσιεύματα το 2020 στο «Spiegel» και αλλού πραγματοποιήθηκαν δύο έρευνες, μία εντός του Frontex και άλλη στο Ευρωκοινοβούλιο, και κατέληξαν ότι δεν υπάρχουν αποδείξεις για ανάμειξη του Frontex σε επαναπροωθήσεις».
Υπάρχει και το εμπιστευτικό πόρισμα της OLAF, της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Καταπολέμησης της Απάτης, που κατηγορεί υψηλόβαθμα στελέχη του Frontex ότι συγκάλυψαν καταγγελίες για επαναπροωθήσεις. Είστε κι εσείς ανάμεσα στα στελέχη αυτά;
«Οι ευρωπαϊκοί κανονισμοί δεν μου επιτρέπουν να σχολιάσω δημοσίως τις έρευνες και τα πορίσματα της OLAF. Το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι μετά τις δύο έρευνες που προανέφερα ο Frontex βελτίωσε τις πρακτικές του, ιδίως όσον αφορά τις υποψίες ή αναφορές για παραβίαση θεμελιωδών δικαιωμάτων. Ζητήσαμε επίσης από όλα τα κράτη-μέλη να μας αναφέρουν όλα τα πλωτά μέσα που επιχειρούν σε μια περιοχή ώστε να έχουμε πλήρη εικόνα, αλλά μερικά κράτη-μέλη, όχι η Ελλάδα, δείχνουν απροθυμία».
Ποια παρουσία έχει ο Frontex στην Ελλάδα σήμερα;
«Αυτή την εβδομάδα 473 άτομα συμμετέχουν σε θαλάσσιες επιχειρήσεις, στον Εβρο και στα σύνορα με την Αλβανία και τη Βόρεια Μακεδονία, 37 οχήματα και 17 πλοία. Αυτά αλλάζουν από εβδομάδα σε εβδομάδα. Ενίοτε αναπτύσσουμε οχήματα θερμοόρασης για να εντοπίσουμε παράνομες διελεύσεις, συνήθως σε χερσαία σύνορα αλλά και κοντά στις ακτές. Εχουμε επίσης έναν ανιχνευτή καρδιακών παλμών, συνήθως στον Εβρο, για να εντοπίζουμε ανθρώπους κρυμμένους σε οχήματα ή τρένα».
Εχετε και drones στην Ελλάδα;
«Οχι ακόμα, αλλά πρόκειται να στείλουμε το δεύτερο μεγαλύτερο μη επανδρωμένο αεροσκάφος μας στην Κρήτη για να παρακολουθεί μια τεράστια θαλάσσια περιοχή στην Ανατολική Μεσόγειο απ’ όπου διέρχονται όλο και περισσότερα πλοία που μεταφέρουν μετανάστες από την Τουρκία στην Ιταλία ή κάνουν λαθρεμπόριο».
Εκτός από τα σύνορα ΕΕ – Ουκρανίας, ποια άλλα σημεία δέχονται πίεση σήμερα;
«Η Ισπανία δέχεται πίεση στα Κανάρια Νησιά λόγω παράνομης μετανάστευσης από τις ακτές της Δυτικής Αφρικής. Πολλοί προέρχονται από τη Δυτική Σαχάρα, τη Μαυριτανία, τη Σενεγάλη και την Γκάμπια. Ενας από τους λόγους είναι ότι το Μαρόκο εφαρμόζει αυστηρότερους συνοριακούς ελέγχους. Στη δίοδο της Κεντρικής Μεσογείου υπάρχει πάντα αυξημένη δραστηριότητα από τη Λιβύη, αλλά, λόγω των επιπτώσεων της πανδημίας, έχουμε πολλούς οικονομικούς μετανάστες από την Τυνησία, την Αλγερία και το Μαρόκο. Στα Δυτικά Βαλκάνια, όπου πολλοί μετανάστες εγκλωβίστηκαν στη διάρκεια της πανδημίας, συνεχίζουμε να βλέπουμε πίεση στα σύνορα Ουγγαρίας – Σερβίας, αλλά ο Frontex δεν διατηρεί παρουσία εκεί. Στην Ανατολική Μεσόγειο η Ελλάδα φαίνεται να έχει την κατάσταση υπό έλεγχο. Η Κύπρος, σε σχέση με τον πληθυσμό της, δέχεται τεράστια πίεση από μετανάστες που φθάνουν με πτήσεις στην Τουρκία και μέσω της τουρκοκυπριακής πλευράς διασχίζουν την πράσινη γραμμή προς την ελληνική Κύπρο. Ο Frontex ενισχύει την Κύπρο στους ελέγχους και στις επιστροφές προς τρίτες χώρες».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΒΗΜΑ
