«Η Ρωσία είναι ένοχη εγκλημάτων πολέμου»

Της Μαρίας Βασιλείου

Σημείο καμπής αποτελούν τα γεγονότα στην Μπούτσα για τις αντιδράσεις κατά της Ρωσίας, οι οποίες θα πρέπει να είναι σφοδρότερες και ολοένα πιο αναλογικές των όσων συμβαίνουν στο ουκρανικό έδαφος διαμηνύει ο πρώην πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ στη συνέντευξή του στα «ΝΕΑ». «Είναι σημείο καμπής, όπως ήταν οι σκοπευτές στο Σαράγεβο, η παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Κόσοβο, τότε που αποφασίσαμε ως ΝΑΤΟ, χωρίς μάλιστα εντολή, να βομβαρδίσουμε τη Σερβία» δηλώνει ο ευρωπαίος πολιτικός, ο οποίος δεν αποκλείει να απαγορευτεί άμεσα το ρωσικό αέριο στην ΕΕ, ανάλογα με τις εξελίξεις. Χαρακτηρίζει τη Ρωσία «ένοχη εγκλημάτων πολέμου», ενώ ανατρέχοντας στις συναντήσεις που είχε με τον Πούτιν αναγνωρίζει τα λάθη σε εκτιμήσεις και αποφάσεις, ενώ μιλά επίσης για τη στάση της Ανγκελα Μέρκελ. Παράλληλα, ο κ. Γιούνκερ, ο οποίος θα βρίσκεται στην Αθήνα στις 18 Μαΐου για να παραστεί στην τελετή υποδοχής του από την Ακαδημία Αθηνών, δηλώνει ότι η Ουκρανία δεν είναι έτοιμη για άμεση ένταξη στην ΕΕ.

Η συνεργασία

«Η αντίληψή μου για τον κόσμο κατέρρευσε την ημέρα της εισβολής, διότι ήμουν πάντα υπέρ μιας αρχιτεκτονικής ασφαλείας της Ευρώπης σχεδιασμένη σε συνεργασία με τη Ρωσία. Νόμιζα πάντα ότι έπρεπε να βρούμε κοινή κατανόηση μεταξύ μας. Την πρώτη φορά που αμφέβαλα για το «πιστεύω» μου ήταν όταν προσάρτησε την Κριμαία. Τον συνάντησα μετά αρκετές φορές, δεν δέχτηκα ποτέ τις επεξηγήσεις του, αλλά δεν θεώρησα ποτέ ότι θα επεξέτεινε τη σύγκρουση στη διάσταση αυτή. Ημουν αφελής; Μπορεί. Δεν ήμουν ρεαλιστής; Μπορεί, αλλά ακόμη και μετά την Κριμαία θεωρούσα ότι οι σχέσεις μας με τη Ρωσία θα μπορούσαν να οργανωθούν με φιλικό και εποικοδομητικό τρόπο και σε όλες τις συνομιλίες που είχα με τον Πούτιν με έκανε να αισθάνομαι αισιόδοξος για τις σχέσεις ΕΕ – Ρωσίας. Συνεργαζόμασταν με τη Ρωσία διότι νομίζαμε ότι ο Πούτιν ήταν υπέρ μιας ισχυρής συνεργασίας της Ρωσίας με την ΕΕ και τη Δύση. Κανένας από εμάς δεν ήταν πραγματικά προετοιμασμένος για τη φρικτή εισβολή κατά της Ουκρανίας. Σήμερα αναρωτιέμαι, αν γνωρίζαμε, θα αποφασίζουμε πιο επιθετικά μέτρα κατά της Ρωσίας από το 2015; Δεν θα είχαμε τη στήριξη της κοινής γνώμης. Θα ήταν αρνητική, διότι οι Ευρωπαίοι με μερικές εξαιρέσεις ήταν υπέρ της καλής σχέσης με τη Ρωσία».

Η στάση της Μέρκελ

Ποια ήταν η στάση της Μέρκελ, τον ρωτάμε και πώς προχώρησε στον Nord Stream 2. «Η Μέρκελ στις συναντήσεις που είχαμε με τον Πούτιν ήταν σκληρή και επικριτική για τη συμπεριφορά του. Του επετίθετο, λέγοντας ότι δεν ήταν αποδεκτή στη μεταπολεμική Ευρώπη η αλλαγή συνόρων. Ο αγωγός είναι διαφορετική ιστορία. Η Μέρκελ και πολλές κυβερνήσεις κρατιδίων στη Γερμανία θεωρούσαν τον αγωγό εμπορικό και όχι πολιτικό ζήτημα. Η Κομισιόν δεν ακολουθούσε τη θεωρία αυτή, αλλά η Μέρκελ και ο τότε ΥΠΕΞ Γκάμπριελ δεν δέχονταν την άποψη της Κομισιόν. Το σχέδιο υποστηρίχθηκε από πολλές κυβερνήσεις. Ηταν αφελής η άποψη να θεωρηθεί το έργο αποκλειστικά εμπορικό ζήτημα. Δεν ακολουθήσαμε τη γραμμή αυτή ως Κομισιόν, αλλά ούτε μετατρέψαμε σε σύγκρουση το αμφιλεγόμενο αυτό ζήτημα. Και αυτό ήταν λάθος» απαντά.

Σημείο καμπής

Τον ρωτάμε για τις κυρώσεις. «Οι κυρώσεις πρέπει να γίνονται ολοένα πιο αναλογικές ύστερα από ό,τι έγινε στην Μπούτσα. Είναι σημείο καμπής, όπως ήταν οι σκοπευτές στο Σαράγεβο. Οπως ήταν η παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Κόσοβο. Τότε αναθεωρήσαμε και αποφασίσαμε ως ΝΑΤΟ, χωρίς μάλιστα εντολή, να βομβαρδίσουμε τη Σερβία. Δεν ήταν σοφό να γίνει, αλλά είχαμε την εντύπωση ότι έπρεπε να υπερασπιστούμε τον πληθυσμό εκεί. Ηταν σημείο καμπής στον γιουγκοσλαβικό πόλεμο και ό,τι γίνεται στην Μπούτσα είναι σημείο καμπής. Ο μόνος ενάρετος δρόμος είναι να αναγνωριστεί ότι η Ρωσία είναι ένοχη εγκλημάτων πολέμου. Και οι αντιδράσεις πρέπει να είναι σφοδρές και σφοδρότερες. Οι κυρώσεις πρέπει να βελτιωθούν, χωρίς να αποκλείονται κυρώσεις στην ενέργεια. Η Κομισιόν αποφάσισε να αποκλείσει τον ρωσικό άνθρακα. Δεν πρέπει να αποκλείουμε να απαγορεύσουμε το ρωσικό αέριο, σεβόμενοι για κάποιο διάστημα ότι ορισμένες χώρες έχουν μεγάλη εξάρτηση. Δεν αποκλείω ότι η απαγόρευση αερίου μπορεί να γίνει άμεσα, ανάλογα με τις εξελίξεις στο έδαφος».

Τι πιστεύει για την ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ; «Η Ουκρανία πρέπει να έχει αξιόπιστη ευρωπαϊκή προοπτική. Αλλά δεν ήταν, δεν είναι και δεν θα είναι σε θέση να ενταχθεί μέσω επιταχυνόμενης διαδικασίας στην ΕΕ. Είχα πολλές συζητήσεις με τον τότε ουκρανό πρόεδρο Ποροσένκο. Το κύριο αντικείμενο της διαφωνίας μας ήταν η διαφθορά. Υπήρχε πρόοδος, αλλά δεν ήταν αρκετή. Οταν απελευθέρωσα τη βίζα, δείξαμε ότι η Ουκρανία έχει ευρωπαϊκή προοπτική. Γνωρίζω την κατάσταση στην Ουκρανία. Δεν ήταν και δεν είναι έτοιμη για άμεση ένταξη. Αλλά η ευρωπαϊκή προοπτική είναι άκρως απαραίτητη και πρέπει να ενισχύσουμε τις οικονομικές και πολιτικές μας σχέσεις».

«Οι ρώσοι παίζουν με την Ιστορία»

Σε ερώτημα για την προστασία της Ευρώπης από τις ΗΠΑ δηλώνει ότι «χωρίς τις ΗΠΑ η ΕΕ είναι αδύναμη όσον αφορά μία σύγκρουση όπως αυτή με τη Ρωσία. Η ευρωπαϊκή άμυνα δεν είναι ακόμη σε θέση να αντιμετωπίσει μια τέτοια κατάσταση ανεξάρτητα από τις ΗΠΑ» λέει, εκτιμώντας, πάντως, ότι μελλοντικά – σε 10 με 20 χρόνια – η ΕΕ θα πρέπει να καθορίσει την ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφαλείας σε συνεργασία με τη Ρωσία. «Ακούγεται περίεργο σήμερα, αλλά αν δούμε τον χάρτη, τις ισορροπίες, πρέπει να έχουμε υπόψη ότι η Ρωσία είναι γείτονας. Σήμερα, βέβαια, είναι εχθρικός. Δεν περίμενα ότι οι ρωσικές δυνάμεις ήταν έτοιμες να σκοτώσουν αθώους πολίτες, διότι δεν συνάδει με την εικόνα, που ήταν ικανός ο Πούτιν να δημιουργήσει στο μυαλό και την καρδιά μου. Το όραμά μου για τη μελλοντική αρχιτεκτονική ασφαλείας της Ευρώπης κατέρρευσε. Είμαι απογοητευμένος και θλιμμένος» δήλωσε σε ένα πιο προσωπικό γύρισμα της συζήτησης, ενώ ανατρέχοντας στην «τραγική ιστορία» της Ευρώπης δήλωσε ότι δεν θα πρέπει να παίζουμε με την ιστορία. «Και οι Ρώσοι παίζουν με την Ιστορία» κατέληξε.