Ελπίδες αντιμετώπισης του επιθετικού καρκίνου μαστού

Ο συχνότερος καρκίνος στις γυναίκες είναι ο καρκίνος του μαστού, αφού 1 στις 8 ή το 12% του γυναικείου πληθυσμού θα νοσήσουν από αυτόν στη διάρκεια της ζωής τους. Ο καρκίνος του μαστού πλήττει και στους άνδρες, αν και πολύ πιο σπάνια. Μία στις 100 διαγνώσεις καρκίνου μαστού, αφορούν άνδρες.

Περίπου το 15-20% των περιστατικών καρκίνου μαστού, αφορούν τριπλά αρνητικούς καρκίνους.

Ο τριπλά αρνητικός καρκίνος του μαστού είναι μια ιδιαίτερη κατηγορία καρκίνου μαστού, αφού σχετίζεται με δυσμενέστερη πρόγνωση, ειδική θεραπευτική προσέγγιση και αυξημένη συσχέτιση με κληρονομούμενες μεταλλάξεις.

Πιο συγκεκριμένα, ένα σημαντικό ποσοστό από τριπλά αρνητικούς καρκίνους μαστού αντιπροσωπεύει γυναίκες με κληρονομούμενο καρκίνο του μαστού που φέρουν μετάλλαξη στα γονίδια BRCA 1 και 2.

Όταν ένας άνδρας νοσεί από καρκίνο του μαστού, ανεξαρτήτως υποτύπου, κρίνεται απαραίτητος ο γονιδιακός έλεγχος για ανεύρεση γονιδίων που σχετίζονται με κληρονομικότητα.

Ο συγκεκριμένος τύπος καρκίνου, ο τριπλά αρνητικός, ονομάζεται έτσι, γιατί δεν εκφράζει τον υποδοχέα οιστρογόνων, τον υποδοχέα προγεστερόνης και του υποδοχέα HER2.

Για το λόγο αυτό, οι συγκεκριμένοι όγκοι δεν μπορούν να στοχευθούν με ορμονική θεραπεία, αλλά ούτε και με τα σύγχρονα αντι-ΗΕR2 φάρμακα.

Τα νεότερα δεδομένα για τον τριπλά αρνητικό καρκίνο του μαστού και τις σύγχρονες θεραπευτικές προσεγγίσεις παραθέτει στο in.gr η ογκολόγος Σοφία Καραγεωργοπούλου, επικεφαλής της 3^ης Ογκολογικής Κλινικής του Ιασώ, σημειώνοντας πως τα σύγχρονα «όπλα» των γιατρών κατά αυτής της πολύ επιθετικής μορφής καρκίνου δίνουν ενθαρρυντικά αποτελέσματα και πετυχαίνουν αύξηση στο προσδόκιμο επιβίωσης.

Το 30% των καρκίνων πριν τα 40

Ο καρκίνος του μαστού διαγιγνώσκεται συχνότερα σε γυναίκες ηλικίας 65 έως 74 ετών. Η διάμεση ηλικία κατά τη διάγνωση είναι τα 63 έτη.  Πιο πρόσφατα δεδομένα δείχνουν όμως ότι ο καρκίνος του μαστού είναι στην πραγματικότητα ο πιο κοινός τύπος καρκίνου μεταξύ των νεαρών ενηλίκων ηλικίας 30 έως 39 ετών, αντιπροσωπεύοντας το 30% όλων των καρκίνων σε αυτήν την ηλικιακή ομάδα. Αντίθετα, θεωρείται σπάνιος στα 20 ή στα 30 έτη, αφού αποτελεί μόνο το 5% των συνολικών διαγνώσεων.

Όπως σημειώνει όμως η κ. Καραγεωργοπούλου, «Οι γυναίκες που διαγιγνώσκονται με καρκίνο κάτω των 50 ετών έχουν περισσότερες πιθανότητες να λάβουν διάγνωση τριπλού αρνητικού καρκίνου του μαστού (TNBC)».

Πρόβλεψη νόσησης και πρόληψη

Για το λόγο αυτό, η σύγχρονη γυναίκα θα πρέπει να συμβουλεύεται τον μαστολόγο ή και τον ογκολόγο της προκειμένου να εξετάζεται και να υποβάλλεται σε ετήσιο προληπτικό έλεγχο σύμφωνα με την ηλικία της, αλλά και το ατομικό και οικογενειακό ιστορικό της.

Η συζήτηση με έναν ογκολόγο που εξειδικεύεται στον κληρονομικό καρκίνο και συνεργάζεται με ειδικούς γενετικούς συμβούλους, μπορεί να αναγνωρίσει  ειδικές ομάδες γυναικών, οι οποίες θα μπορούσαν να ελεγχθούν για συγκεκριμένες γονιδιακές μεταλλάξεις που σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης TNBC, αλλά και άλλων ειδών καρκίνου.

Βασική μαστογραφία στα 35-40

Μέχρι πρότινος η σύσταση ήταν για όλες τις γυναίκες να κάνουν μία μαστογραφία αναφοράς στην ηλικία των 35 ετών και να ξεκινήσουν ετήσιο μαστογραφικό έλεγχο στην ηλικία των 40. Ωστόσο, τώρα το Αμερικανικό Κολλέγιο Ακτινολογίας, η Εταιρεία Απεικόνισης Μαστού και το Αμερικανικό Κολλέγιο Μαιευτικής και Γυναικολογίας συνιστούν σε όλες τις γυναίκες μια βασική μαστογραφία προσυμπτωματικού ελέγχου στην ηλικία των 40 ετών και στη συνέχεια προληπτικό έλεγχο ετησίως.

Ωστόσο για γυναίκες με ισχυρό οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού, ιστορικό ακτινοθεραπείας στο στήθος ή γνωστή γενετική μετάλλαξη, ο προληπτικός έλεγχος πρέπει να ξεκινά νωρίτερα, πολλές φορές συχνότερα (ανά 6μηνο) ή και ο συμπληρωματικός έλεγχος με μαγνητική μαστογραφία ή υπερηχογράφημα μαστών. Σε κάθε περίπτωση οι απεικονιστικές εξετάσεις πρέπει πάντα να αξιολογούνται από έμπειρο μαστολόγο και ο οποίος ολοκληρώνει τον έλεγχο με την απαραίτητη  κλινική εξέταση των μαστών.

Προκειμένου να επιβεβαιωθεί ή όχι η υποψία καρκίνου του μαστού, συχνά διενεργείται λήψη βιοψιών και ιστολογικές εξετάσεις οι οποίες θέτουν την τελική διάγνωση και χαρακτηρίζουν τον τελικό υπότυπο του καρκίνου μαστού.

Η θεραπεία

Στην περίπτωση της διάγνωσης τριπλά αρνητικού καρκίνου, η κ. Καραγεωργοπούλου επισημαίνει ότι προτιμάται η χορήγηση χημειοθεραπείας πριν το χειρουργείο και χορηγείται εντατικοποιημένη αγωγή με κλασική χημειοθεραπεία (ανθρακυκλίνες, κυκλοφοσφαμίδη και ταξάνες). Οι ογκολόγοι μπορούν να επιλέξουν την προσθήκη συγκεκριμένων χημειοθεραπευτικών φαρμάκων, όπως τα παράγωγα της πλατίνας ή και σύγχρονη ανοσοθεραπεία με σκοπό να αυξήσουν τη πιθανότητα της επίτευξης πλήρους εξάλειψης του όγκου πριν το χειρουργείο ή και καλύτερη αποτελεσματικότητα της θεραπείας. Σε περιπτώσεις που δεν επιτευχθεί πλήρης ύφεση, η θεραπεία συμπληρώνεται με επιπλέον χημειοθεραπεία (συνήθως capecitabine από το στόμα) ή και νεότερα φάρμακα (όπως π.χ. αναστολείς PARP σε περιπτώσεις με γονιδιακές παραλλαγές στα BRC1/2 γονίδια).

Προχωρημένη νόσηση

Ο τριπλά αρνητικός καρκίνος του μαστού διαφοροποιείται με το εάν έχει διαγνωστεί αρχικά, δηλαδή σε χειρουργήσιμο στάδιο ή σε μεταστατικό στάδιο.

«Οι θεραπείες σε κάθε μία από αυτές τις περιπτώσεις είναι διαφορετικές» τονίζει η κ. Καραγεωργοπούλου και εξηγεί: «Για παράδειγμα η χημειοθεραπεία σε συνδυασμούς χορηγείται πιο εντατικά στις πρώιμες περιπτώσεις και έχει σαν σκοπό την ίαση και την εκρίζωση μη ορατών μικρομεταστάσεων, ενώ πολλές φορές προστίθεται και ανοσοθεραπεία πριν και μετά το χειρουργείο. Στον προχωρημένο καρκίνο συνήθως η θεραπείες είναι πιο ήπιες, αλλά και εκεί, τα τελευταία χρόνια υπάρχουν ελπιδοφόρα δεδομένα που έχουν οδηγήσει σε σημαντικές ανταποκρίσεις, αλλά και σημαντική επιμήκυνση της ζωής των ασθενών.

Αποτελέσματα

Στην περίπτωση του μεταστατικού τριπλά αρνητικού καρκίνου του μαστού, η θεραπευτική μας φαρέτρα έχει εμπλουτιστεί με σύγχρονα φάρμακα που οδηγούν σε σημαντικές ανταποκρίσεις αλλά και σημαντική επιμήκυνση της ζωής των ασθενών. Ειδικά μοριακά φάρμακα όπως το Βevacizumab, δρουν ενάντια των μεταστάσεων και τη δημιουργία νέων αγγείων στο περιβάλλον του όγκου και είναι πλέον καθιερωμένη θεραπεία σε συνδυασμό με τη χημειοθεραπεία και στη συνέχεια ως θεραπεία συντήρησης, αφού καθυστερούν σημαντικά την επιδείνωση της νόσου. Επιπρόσθετα, το 2019 έλαβε έγκριση η πρώτη ανοσοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο ή μεταστατικό τριπλά αρνητικό καρκίνο του μαστού με την ονομασία Αtezolizumab  σε συνδυασμό με τη χημειοθεραπεία (nab-paclitaxel) σε ασθενείς που εκφράζουν το PDL-1. Η επαναστατική αυτή στρατηγική χορήγησης ανοσοθεραπείας έδωσε, για πρώτη φορά, τη δυνατότητα κλινικά σημαντικής αύξησης της επιβίωσης των ασθενών με TNBC για ένα διάμεσο διάστημα 7 μηνών. Πλέον και ένα δεύτερο φάρμακο ανοσοθεραπείας το Pembrolizuab, χρησιμοποιείται με εξίσου εντυπωσιακά αποτελέσματα και φαίνεται να μπορεί να συνδυαστεί με περισσότερα χημειοθεραπευτικά φάρμακα. Επιπλέον, η ανίχνευση BRCA μεταλλάξεων, σε ασθενείς με μεταστατικό TNBC, προσθέτει ακόμα μια σημαντική από του στόματος θεραπευτική επιλογή, που δε περιλαμβάνει χημειοθεραπεία και εξασφαλίζει σημαντική παράταση της επιβίωσης, διπλασιάζοντας το διάστημα χωρίς εξέλιξη της νόσου. Η θεραπεία αυτή αφορά στο ήδη εγκεκριμένο στην Ελλάδα φάρμακο Olaparib  αλλά και το αντίστοιχο Τalazoparib, τα οποία ανήκουν στην κατηγορία των PARP αναστολέων. Τέλος, ένα πολλά υποσχόμενο σύγχρονο φάρμακο «στοχευμένης χημειοθεραπείας» που μπορεί και κατευθύνει πολλαπλάσια τη τοξική του δράση μόνο στα καρκινικά κύτταρα, είναι το Sacituzumab Govitican  το οποίο είναι ήδη εγκεκριμένο για τη θεραπεία ασθενών με μεταστατικό τριπλά αρνητικό καρκίνο του μαστού που έχουν λάβει δύο τουλάχιστον προηγούμενες θεραπείες για την νόσο τους».