Σκύρος: Τόπος διαρκούς επιστροφής

«Γνώρισα τη Σκύρο πριν γεννηθώ. Ήταν τότε που ήρθε ο πατέρας μου, με τη μητέρα μου Ευτέρπη έγκυο σε μένα και πήγαν στα Μαγαζιά, την περίφημη παραλία του νησιού κάνοντας βόλτες στο ακροθαλάσσι. Εκείνος της διηγούνταν ιστορίες απ’ τη Σκύρο, συμβάντα και περιστατικά, πρόσωπα και σόγια, που με τα χρόνια γνώρισα κι εγώ, και πέρασαν στη συνείδησή μου. Είναι σε κείνη την ίδια παραλία που έγκυος στο γιο μου έλεγα τις ίδιες ιστορίες στον άντρα μου, όταν ήρθαμε στο πρώτο μας ταξίδι στο νησί και περπατούσαμε στην άμμο μιλώντας με φόντο τη Χώρα που σκούραινε κάτω απ’ τον φθινοπωριάτικο ουρανό.

Η πρώτη μου οπτική επαφή με τη Σκύρο έγινε όταν οκτώ χρονών επισκέφθηκα το νησί με αφορμή το οικογενειακό πανηγύρι του Αϊ-Λια του Ψηλέ, στο βουναλάκι απέναντι απ’ το ιστορικό Αχίλλι, απ’ όπου ο Αχιλλέας απέπλευσε μετά τη διαμονή του στο παλάτι του Λυκομήδη, με τη συνοδεία του Οδυσσέα, προκειμένου να ενσωματωθεί στο εκστρατευτικό σώμα για την Τροία. Εκεί, απέναντι απ’ το Αχίλλι, ψηλά στον Αϊ-Λια, πρωτάκουσα τα υπέροχα σκυριανά τραγούδια, έζησα το ολονύχτιο γλέντι των ντόπιων, φίλων και συγγενών, καθώς κάθονταν αποβραδίς έξω από το περίκλειστο με μάντρα εκκλησάκι. Όταν γέρναμε να κοιμηθούμε τις πρωινές ώρες, θυμάμαι τον ουρανό κατάσπαρτο με ολόφωτα άστρα, τόσο κοντά που θα νόμιζε κανείς ότι μπορεί να τα αγγίξει.

Έκτοτε, του Προφήτη Ηλία κάθε χρόνο ανεβαίναμε στο οικογενειακό εκκλησάκι και το πρωί, μόλις οι πρώτες αχτίδες μάς πύρωναν, σηκωνόμασταν να δούμε τον ήλιο που ‘βγαινε μέσα από τη θάλασσα. Γινόταν η λειτουργία και ύστερα άρχιζαν τα κεράσματα με λουκούμια, τηγανίτες, άρτους, σκυριανό τυρί και δροσερό καρπούζι.

Κάπως έτσι μπορώ να συνδέσω την πρώτη μου επαφή με τη Σκύρο, που έμελλε να γίνει για μένα τόπος διαρκούς επιστροφής.

Τοποθεσίες του νησιού συνδέθηκαν σιγά-σιγά στη μνήμη μου με ιστορικές στιγμές που σημάδεψαν τη ζωή του. Γιατί η Σκύρος δεν είναι μόνο, όπως κάποιοι μονότονα προβάλλουν, οι όμορφες παραλίες, το μέλι της, το νόστιμο κατσικίσιο κρέας, το ξυνοτύρι, τα σπάνια κεραμικά της και ξυλόγλυπτα. Είναι και αυτά. Αλλά πρωτίστως είναι η ζώσα ιστορία της που πάλλεται ως συνέχεια της ωραίας μυθολογίας.

Η Σκύρος, το νησί του βασιλιά Λυκομήδη, δεν μπορεί να περιοριστεί σε μια στεγνή τουριστική αντίληψη που θέλει να πουλάει τα μικρά και εφήμερα, προβάλλοντας μάλιστα μια ελληνικότητα προς άμεση κατανάλωση για εύκολο πλουτισμό. Αλλά είναι και όλα εκείνα που συνομιλούν με την αιωνιότητα.

Είναι το θρυλικό κάστρο του Λυκομήδη. Τα ερείπια του βυζαντινού ναού της Επισκοπής στο κάστρο, έργο του 9ου αιώνα, και ο ναός του Αγίου Γεωργίου, έργο των ετών 1599-1602.

Είναι ο σημαντικότατος προϊστορικός οικισμός στο Παλαμάρι, που ανέδειξε η αρχαιολογική μέριμνα και το μεράκι της Μαρίας Θεοχάρη, της Λιάνας Παρλαμά και της Ελισάβετ Χατζηπούλιου.

Είναι ο μονήρης τάφος του ρομαντικού ποιητή Ρούπερτ Μπρουκ, που συνάντησε το θάνατο το 1915, στις 23 Απριλίου, εκεί στις Τρεις Μπούκες, όπου ναυλοχούσε το αγγλικό πολεμικό στο οποίο υπηρετούσε ως ανθυποπλοίαρχος.

Είναι το οργιαστικό, μοναδικό καρναβάλι του νησιού με τους γέρους, τους φράγκους και τις κορέλες, που συνδέει το διονυσιακό παρελθόν με το παρόν.

Είναι το αρχαίο λατομείο στα Πουριά, που προμήθευε πωρόλιθο τους ντόπιους προγόνους.

Είναι η Ατσίτσα στα ΒΔ του νησιού, με τα απομεινάρια των μεταλλείων σιδήρου, που έκαναν πριν από τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο αυτή την απόμακρη ειδυλλιακή περιοχή να σφύζει από ζωή, μιας και κατοικούσαν εκεί γύρω στις 300 οικογένειες.

Είναι η Πλατεία της Αιωνίας Ποιήσεως προς τιμήν του Ρούπερτ Μπρουκ, απ’ όπου ο επισκέπτης αγναντεύει τα περίφημα Μαγαζιά με τον Κάμπο, τα Γυρίσματα και τον Άγιο Ερμόλαο.

Είναι το πολύτιμο Αρχαιολογικό Μουσείο κάτω από τον Μπρουκ και δίπλα το σημαντικό Λαογραφικό Μουσείο των Μάνου και Αναστασίας Φαλτάιτς.

Αυτά είναι όλα όσα συνθέτουν το ελκυστικό πρόσωπο και την ακατάβλητη συνείδηση του νησιού».

*Το ανωτέρω κείμενο προέρχεται από το συγγραφικό έργο της Κερασίας Κάραλη Σκύρος Ανεμόεσσα (εκδόσεις Γαβριηλίδης, 2006).