Η Δύση θέλει συγκυριαρχία στο Αιγαίο;

Είτε ονομαστεί «συνεκμετάλλευση» είτε «αιώνια ειρήνη» (όπως ονόμασε ο Ιουστινιανός την προσωρινή ανακωχή με την Περσία των Σασσανιδών). Είτε συμπεριλάβει την αναιρετική της εθνικής κυριαρχίας και κυρίως αξιοπρέπειάς μας αποστρατιωτικοποίηση των νησιών, όπως ζητούν οι Τούρκοι. Είτε προβλέπει «απλώς» τη συνεκμετάλλευση των φυσικών πόρων, είτε όπως αλλιώς συσκευασθεί επικοινωνιακά και νομοτεχνικά, η συμφωνία που επιδιώκει η τουρκική πλευρά οδηγεί σε συγκυριαρχία στο σύνολο του Αιγαίου. Οι καλόπιστοι αφελείς θεωρούν ότι με μια ελληνική υποχώρηση θα «χορτάσει» και θα ανακοπεί ο τουρκικός αναθεωρητισμός. Ενώ η μελέτη των ελληνοτουρκικών σχέσεων δείχνει το ακριβώς αντίθετο: η Τουρκία θα γίνει επιθετικότερη και την επόμενη ακριβώς ημέρα της υπογραφής της όποιας συμφωνίας θα προχωρήσει και σε άλλες διεκδικήσεις, στη Δυτική Θράκη, στην Κρήτη κ.λπ. Αλλωστε για αυτά έχει ήδη προετοιμάσει το έδαφος με σαφείς νύξεις.

Το ευρύτερο γεωπολιτικό ερώτημα δεν αφορά όμως τις φοβικές ανασφάλειες του ελληνικού πολιτικού συστήματος ή την ένταση στην ελληνοτουρκική μεθόριο. Αλλά εάν η Δύση επιθυμεί η Τουρκία να έχει τον έλεγχο του Αιγαίου, δηλαδή την επικοινωνία του Ευξείνου Πόντου με την Ανατολική Μεσόγειο. Ηδη υπήρξε μια πρόγευση: τις ημέρες που η Τουρκία αμφιταλαντευόταν εάν έπρεπε να κλείσει τα Στενά λόγω του ρωσοουκρανικού πολέμου, μεγάλος αμερικανικός τηλεοπτικός σταθμός (CBS) ενεφάνισε στο δελτίο ειδήσεων χάρτη με τα Δαρδανέλια και την Πόλη ως μέρος της ελληνικής επικράτειας. Η Τουρκία στη συνέχεια έκλεισε τα Στενά. Αλλά η ωμή απειλή, που σημειωτέον προκάλεσε σάλο στα τουρκικά ΜΜΕ, δείχνει ότι πάντα ενυπάρχει μια δυτική καχυποψία σχετικά με τις προθέσεις της Τουρκίας. Η εμπειρία δύο παγκοσμίων πολέμων, η διαχρονική στάση του «επιτήδειου ουδέτερου» και η πρόσφατη ρωσοτουρκική προσέγγιση δεν αποτελούν ασφαλώς εγγύηση για τη δυτική αρχιτεκτονική ασφαλείας.

Το ελληνικό πολιτικό σύστημα έχει επιδείξει διαχρονικά γεωπολιτική ακρισία και αδυναμία ανάγνωσης των πραγματικών προθέσεων του δυτικού συνασπισμού, στον οποίον ανήκει η Ελλάς. Είναι απολύτως βέβαιον ότι η Δύση ΔΕΝ επιθυμεί τον έλεγχο του Αιγαίου από την Τουρκία. Δεν θα στηρίξει μια ενδεχόμενη σπουδή της ελληνικής πλευράς να «ρυθμίσει» τις νομικά ανύπαρκτες «ελληνοτουρκικές διαφορές» στο Αιγαίο. Αλλά πέραν της δυτικής βούλησης, υπάρχει και η αυθύπαρκτη ελληνική στάση. Απελευθερώσαμε ως έθνος το Αιγαίο με αιματηρούς αγώνες το 1821 και το 1912 και δεν δικαιούμαστε να το θέσουμε σε καμία τράπεζα διαπραγματεύσεων. Εάν υπάρξει στρατιωτική επιβουλή (πιθανότητα εξαιρετικά αμφίβολη έως ανύπαρκτη), το ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό είναι εις θέσιν να την αντιμετωπίσει, όπως απέδειξε η κρίση του 2020.

Για την ιστορία: την «αιώνια ειρήνη» του Ιουστινιανού ακολούθησε λίγες δεκαετίες αργότερα η τελική τιτανομαχία μεταξύ του Βυζαντίου και της Περσίας, που έληξε με την ισοπέδωση της Κτησιφώντας από τον Ηράκλειο το 627 και την ολική καταστροφή του περσικού κράτους για δεύτερη φορά μετά τον Αλέξανδρο.

Ο Μελέτης Η. Μελετόπουλος είναι διδάκτωρ Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών Πανεπιστημίου Γενεύης  – Από τις εκδόσεις Καπόν κυκλοφορεί το συλλεκτικό τεύχος 47 της επιθεώρησης ΝΕΑ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ για την Ελληνική Επανάσταση