Πανδημία κοροναϊού: Πόσο έτοιμη είναι η Ευρώπη για τη long COVID;

Από τον περασμένο Σεπτέμβριο, ασθενείς με long COVID από σχεδόν όλη την Ευρώπη έχουν ιδρύσει το δικό τους δίκτυο,  εν μέρει μέσω των ιστοτόπων κοινωνικής δικτύωσης, παρέχοντας βοήθεια στα μέλη.

Πρωτίστως όμως αγωνίζονται ώστε να αναγνωριστεί το σύνδρομο των μακροχρόνιων συμπτωμάτων της COVID-19 ως μια «επικίνδυνη πανδημία μέσα στην πανδημία», που «πρέπει επειγόντως να αντιμετωπιστεί από τις κυβερνήσεις και τον τομέα υγείας».

Ζητούν τη χρηματοδότηση σχετικών ερευνών, εστίαση σε αξιόπιστες διαγνώσεις και στην άρση των εμποδίων για θεραπεία και αποκατάσταση, «απαλλαγμένη από αντιπαραγωγικά διοικητικά και οικονομικά εμπόδια, με επαρκή υποστήριξη για όσους έχουν μικρή ή καθόλου πρόσβαση στην άτυπη περίθαλψη».

«Η πορεία της αποθεραπείας μπορεί να είναι μακρά, ανεξάρτητα από την βαρύτητα με την οποία περάσαμε την νόσο», επισημαίνει στον λογαριασμό της στο Facebook η Ελληνική Ομάδα Υποστήριξης του δικτύου.

«Μπορεί κάποιοι να χρειάστηκαν νοσηλεία, κάποιοι ΜΕΘ, κάποιοι να νόσησαν στο σπίτι, κάποιοι ήπια και κάποιοι βαριά, στο τέλος όμως όλοι συνεχίζουν να έχουν προβλήματα με την υγεία τους μήνες μετά»…

Πολλαπλός ο αντίκτυπος, λίγα ακόμη τα μέτρα

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, περίπου το ένα τέταρτο των ανθρώπων που μολύνθηκαν από κοροναϊό εμφανίζουν συμπτώματα πέραν των τεσσάρων εβδομάδων, ανεξαρτήτου ηλικίας. Σε έναν στους δέκα μπορεί να συνεχίζονται και πέραν των 12 εβδομάδων.

Αυτά ποικίλουν και μπορεί να συνυπάρχουν. Συνήθως αναφέρονται πόνοι στο στήθος και στους μύες, κόπωση, δύσπνοια, ανοσμία και αγευσία, γνωστική δυσλειτουργία.

Συνολικά πάντως έχουν καταγραφεί πάνω από 200 συμπτώματα, ορισμένα από τα οποία πολύ σοβαρά και συνδέονται με ζωτικές λειτουργίες.

Aν και ακόμη μαθαίνουμε «πώς να κάνουμε διάγνωση και να διαχειριζόμαστε την long COVID», επισημαίνει ο ΠΟΥ, το σύνδρομο έχει ήδη «σοβαρό αντίκτυπο στην ικανότητα των ανθρώπων να επιστρέψουν στην εργασία τους ή να έχουν μια κοινωνική ζωή».

«Επηρεάζει την ψυχική υγεία τους και μπορεί να έχει σημαντικές οικονομικές συνέπειες για αυτούς, τις οικογένειές τους και την κοινωνία».

Παρ’ όλα αυτά η παρακολούθηση της long COVID στην Ευρώπη δεν είναι συστηματική, τονίζει η αρμόδια περιφερειακή διεύθυνση του διεθνούς οργανισμού.

Υπάρχουν λίγες εξειδικευμένες κλινικές και η πρόσβαση σε ανάλογες υπηρεσίες εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον τόπο διαμονής, επισημαίνει.

Σε πολλές χώρες, η δράση δείχνει να περιορίζεται στην καθοδήγηση και στην παρακολούθηση.

Κι αυτό, ενώ οι κυβερνήσεις καταργούν και τα τελευταία περιοριστικά μέτρα.

Ήδη οι επιστήμονες προειδοποιούν για αύξηση των κρουσμάτων από τις ακόμη πιο μεταδοτικές παραλλαγές του κοροναϊού, με τις μακροπρόθεσμες παρενέργειες των νέων μολύνσεων (π.χ. με την Όμικρον) να παραμένουν προς το παρόν «άγνωστος Χ».

Βρετανία, η… «πρωταθλήτρια» της long Covid

Τα «σκήπτρα» στις προσπάθειες αντιμετώπισης της long COVID επί ευρωπαϊκού εδάφους έχει μακράν το Ηνωμένο Βασίλειο.

Οι σχετικές παρεχόμενες υπηρεσίες συμπεριλήφθηκαν στο πακέτο χρηματοδότησης ύψους 6,6 δισεκατομμυρίων λιρών που ανακοινώθηκε προ έτους για τη στήριξη του Εθνικού Συστήματος Υγείας (NHS) έναντι της πανδημίας.

Σήμερα, σε αυτό το πλαίσιο, λειτουργούν 80 κλινικές long COVID, καλύπτοντας συνολικά 1,7 εκατομμύρια Βρετανούς που πάσχουν από το σύνδρομο, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του Γραφείου Εθνικής Στατιστικής. Σχεδόν οι μισοί από αυτούς παρουσιάζουν επίμονα συμπτώματα για περισσότερο από ένα χρόνο.

Αυτό που έχει αρχίσει να θορυβεί ακόμη περισσότερο τους αξιωματούχους πάντως είναι ότι η πλειονότητα όσων πάσχουν από long COVID είναι άτομα σε παραγωγική ηλικία, μεταξύ 35 και 49 ετών.

Αν και δεν υπάρχουν ακόμη διαθέσιμα στοιχεία για τον πραγματικό αντίκτυπο στη βρετανική αγορά εργασίας, επισημαίνει σε σχετικό άρθρο του το Politico, τα δεδομένα του Ηνωμένου Βασιλείου δίνουν μια εικόνα για την κλίμακα του προβλήματος.

Επί του παρόντος, επηρεάζει περίπου το 2,7% του βρετανικού πληθυσμού και πάνω από το 4% εκατό του εργατικού δυναμικού.

Ωστόσο, «το πραγματικό κοινωνικό και οικονομικό κόστος για τις χώρες σε όλο τον κόσμο μπορεί να μην γίνει ποτέ γνωστό», επισημαίνει ο ευρωπαϊκός ιστότοπος, καθώς πολλές περιπτώσεις περνούν απαρατήρητες.

Είτε από άγνοια, είτε από επιλογή. Πολλές δε φορές των ίδιων των εργαζομένων, που φοβούνται ότι θα μείνουν χωρίς δουλειά, ασφάλιση και εισόδημα.

Η ΕΕ των πολλαπλών ταχυτήτων

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση λειτουργούν προσώρας ελάχιστες εξειδικευμένες κλινικές για long COVID, που συνήθως εξυπηρετούν ένα μικρό μέρος του πληθυσμού.

Στη Σουηδία, λειτουργούν σε επτά περιοχές σχετικές κλινικές.

Στην Ισπανία, δύο γιατροί έλαβαν πρόσφατα επιχορήγηση ύψους 1,8 εκατομμυρίων ευρώ από την κυβέρνηση και ετοιμάζονται να ανοίξουν την πρώτη κλινική υγειονομικής περίθαλψης ειδικά για την long COVID (σχετικές μονάδες λειτουργούν σήμερα σε νοσοκομεία).

Έλαβαν επίσης χρηματοδότηση 1 εκατομμυρίου ευρώ για σχετική έρευνα.

Στη Γερμανία, μια ιδιωτική κλινική στο Μίλχαϊμ της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας αντιμετωπίζει ασθενείς με σοβαρή long COVID με μια μέθοδο που ονομάζει H.E.L.P.-apheresis. Μέσες άκρες, πρόκειται για μια διαδικασία φιλτραρίσματος του αίματος από μικροθρόμβους.

Στην πλειονότητα πάντως των ευρωπαϊκών χωρών, έχουν δοθεί κατευθυντήριες οδηγίες για την ιατρική παρακολούθηση ασθενών που πάσχουν από το σύνδρομο.

Στη Γαλλία, οι υπηρεσίες είναι προσβάσιμες στους περισσότερους  μέσω της πρωτοβάθμιας περίθαλψης, «αν και πολλοί γιατροί δεν είναι σίγουροι πώς να βοηθήσουν», παρατηρεί η ιατρική επιθεώρηση BMJ.

Στο Βέλγιο, καταρτίζεται και αναμένεται να τεθεί σύντομα σε εφαρμογή ειδικό σχέδιο από το Εθνικό Ινστιτούτο Ασφάλισης Υγείας και Αναπηρίας.

Με τη συμμετοχή -μεταξύ άλλων- ειδικών, ενώσεων από τον τομέα της πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης και ασφαλιστικών εταιρειών, το σχέδιο περιλαμβάνει οικονομική αποζημίωση για ασθενείς με long COVID που επισκέπτονται ψυχολόγους, διατροφολόγους ή φυσιοθεραπευτές.

Στη Νορβηγία, υπάρχουν τέσσερα εξωτερικά ιατρεία για άτομα με long COVID, ένα σε κάθε υγειονομική περιφέρεια της χώρας.

Η Εσθονία παρέχει καθοδήγηση και εκπαίδευση σε γενικούς ιατρούς και ειδικούς για την ευαισθητοποίηση και την παροχή συμβουλών σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης της νόσου.

Το υπουργείο Υγείας διεξάγει παράλληλα μελέτη παρακολούθησης ασθενών με COVID-19 που θα καλύπτει μια περίοδο 12 μηνών. Δεν υπάρχει πάντως σχέδιο για εξειδικευμένες κλινικές.

Ούτε στην Ιταλία υπάρχει. Ορισμένα νοσοκομεία διαθέτουν μονάδες για την παρακολούθηση ασθενών που είχαν ήδη νοσηλευτεί με COVID-19. Ωστόσο, η λίστα αναμονής είναι μακρά…

Στην Ελλάδα, έχουν τεθεί σε λειτουργία  31 πνευμονολογικά ιατρεία long COVID, σε δημόσια νοσοκομεία και σε Κέντρα Υγείας της χώρας.

Μια νέα πρόκληση, που απαιτεί άμεση λύση

Ειδικοί χαρακτηρίζουν πλέον την long COVID νέα, πρόσθετη απειλή για τη δημόσια υγεία.

Ολοένα και περισσότεροι πολιτικοί την αναγνωρίζουν ως μια νέα δοκιμασία για την οικονομία.

«Εάν οι υπουργοί αποτύχουν να αντιληφθούν πλήρως το τεράστιο μέγεθος αυτής της πρόκλησης τώρα, τότε το μόνο που θα πετύχουν θα είναι να γίνουν μεγαλύτερες οι προκλήσεις για το εργατικό δυναμικό, επηρεάζοντας τις επιχειρήσεις και τις δημόσιες υπηρεσίες», προειδοποίησε η βουλευτής των Φιλελευθέρων Δημοκρατών της Βρετανίας, Λάιλα Μόραν, πρόεδρος της Διακομματικής Κοινοβουλευτικής Ομάδας για τον κοροναϊό.

«Η κυβέρνηση πρέπει να αυξήσει τη χρηματοδότηση στην έρευνα για αποτελεσματικές θεραπείες αυτής της πάθησης, που έχει συχνά ανεπανόρθωτες επιπτώσεις», πρόσθεσε, απηχώντας την άποψη πολλών συναδέλφων της και ειδικών ανά την Ευρώπη.

Οι περισσότεροι συμφωνούν ότι απαιτείται ένας πληρέστερος σχεδιασμός στο σύστημα υγείας για την παροχή της απαιτούμενης διεπιστημονικής φροντίδας, καθώς και των συστημάτων ασφάλισης.

Όπως όμως επισημαίνει και η Νίνα Λάγκελαντ, καθηγήτρια Λοιμωξιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μπέργκεν στη Νορβηγία, όταν πρόκειται για το σύνδρομο long COVID, «όλοι υστερούμε, κι αυτό με ανησυχεί»…