Οι πλαστογραφίες που έκαναν ο Βόλφγκανγκ Μπελτράκι και η σύζυγός του Ελεν σε έργα των μεγάλων ζωγράφων του 20ού αιώνα, όπως ο Μαξ Ερνστ και ο Φερνάν Λεζέ, ήταν εξαιρετικές. Είχαν εξαπατήσει τον κόσμο της τέχνης που έχασε εκατομμύρια ευρώ. Μέχρι που μια σύγχρονη χρωστική ουσία τούς πρόδωσε. Τώρα, αφού εξέτισαν μακροχρόνιες ποινές φυλάκισης, ο Βόλφγκανγκ και η Ελεν Μπελτράκι είπαν την ιστορία τους για εκατοντάδες πλαστούς πίνακες, που ξεγέλασαν ακόμη και τις οικογένειες των καλλιτεχνών, στην ελβετίδα ψυχαναλύτρια και συγγραφέα Ζανέτ Φίσερ.

Η Ελεν περιγράφει πώς πλησίασε τον ειδικό ενός οίκου δημοπρασιών με έναν πλαστό πίνακα του γάλλου πρώιμου κυβιστή Ζορζ Βαλμιέ. «Επινοήσαμε μια ιστορία για να εξηγήσουμε την προέλευση της εικόνας. Εμεινα έκπληκτη με το πόσο εύκολο ήταν». Ο πίνακας βγήκε σε δημοπρασία ως «το πιο σημαντικό έργο της περιόδου του συνθετικού κυβισμού».

Ηταν τέτοια η επιτυχία τους που, όταν πούλησαν έναν από τους πλαστούς Ερνστ σε έναν συλλέκτη για 7 εκατομμύρια δολάρια, έμαθαν ότι η χήρα του καλλιτέχνη χαρακτήρισε τον πίνακα ως μία από τις καλύτερες δουλειές του Μαξ Ερνστ. Επίσης έβγαλαν σχεδόν 2 εκατομμύρια ευρώ για έναν πλαστό πίνακα του Αντρέ Ντερέν, τον οποίο μια γκαλερί του Λονδίνου πούλησε για περισσότερα από 6 εκατομμύρια δολάρια.

Η έρευνα της Ζανέτ Φίσερ πρόκειται να κυκλοφορήσει σύντομα με τον τίτλο «Psychoanalyst Meets Helene and Wolfgang Beltracchi». Η συγγραφέας του τόμου παρατηρεί ότι το ζεύγος Μπελτράκι βλέπει την ίδια την αγορά τέχνης ως μια δόλια επιχείρηση: «Κατά την άποψή τους, εξαπατούσαν εκείνους που έβγαζαν τα προς το ζην εξαπατώντας τους άλλους».

Ο Μπελτράκι γεννήθηκε ως Βόλφγκανγκ Φίσερ στο Χόξτερ της Γερμανίας το 1951 και έμαθε την τέχνη του βοηθώντας τον πατέρα του στην αποκατάσταση και συντήρηση θρησκευτικών πινάκων και εικόνων σε εκκλησίες. Στα 12 του αντέγραψε έναν Πικάσο. Μέχρι τη στιγμή που γνώρισε την Ελεν πλαστογραφούσε πίνακες για 20 χρόνια. Ομολόγησε το μυστικό του και οι ερωτευμένοι έγιναν συνέταιροι στο έγκλημα, ενώ παντρεύτηκαν το 1993 και εκείνος πήρε το επίθετό της.

Το ταλέντο του επεκτάθηκε στη μίμηση διαφορετικών ειδών καλλιτεχνών, από τον γερμανό εξπρεσιονιστή Χάινριχ Κάμπεντονκ έως τον γάλλο φωβιστή Αντρέ Ντερέν. Οι πλαστές ετικέτες από γκαλερί ή συλλογές που ετοίμαζε αύξησαν την αυθεντικότητα. Οι Μπελτράκι περνούσαν μήνες ερευνώντας τη ζωή του καλλιτέχνη, δημιουργώντας πίνακες που αφορούσαν «χαμένα» έργα ή «κενά» στο έργο τους.

«Ο Ερνστ ήταν ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα. Ζωγράφιζε θεματικές σειρές, πάντα με συγκεκριμένο τρόπο. Σε μια σειρά, για παράδειγμα, ζωγράφιζε πλήθη και στην επόμενη δάση. Αυτό που έλειπε λοιπόν ήταν ένας πίνακας με πλήθη και δάση μαζί. Μια μεταβατική εικόνα, θα λέγαμε. Και αυτή είναι η εικόνα που ζωγράφισα», λέει ο Βόλφγκανγκ στην ψυχαναλύτρια Ζανέτ Φίσερ μιλώντας για τη «σωματική αντίδρασή» του απέναντι στους πίνακες. «Διαβάζω τον τρόπο που το χέρι του ζωγραφίζει. Βλέπω και νιώθω κάθε κίνηση του σώματός του, διαβάζω την κατάσταση του μυαλού του από τις πινελιές. Γιατί η γραφή αποτελείται από κίνηση και χρόνο». Από την πλευρά της η Ελεν εξηγεί ότι ταξίδεψαν στα μέρη όπου ζωγραφίστηκαν αυτοί οι πίνακες ακριβώς την ίδια εποχή του χρόνου. «Οταν βρίσκεσαι επιτόπου, μπορείς πραγματικά να νιώσεις πώς ήταν ο ίδιος. Μπορείς να φανταστείς πώς στεκόταν ή καθόταν ή ζούσε ο ζωγράφος και σε ποιες επιρροές είχε εκτεθεί».

Το ζευγάρι αναπολεί μια λαμπρή στιγμή του περιγράφοντας πώς πλαστογράφησε τη φωτογραφία από μια έκθεση έργων νεκρής φύσης που πραγματοποιήθηκε στο Βερολίνο το 1924, προκειμένου να δώσει την εντύπωση ότι ο πλαστός του πίνακας του Λεζέ βρισκόταν κρεμασμένος στον τοίχο της έκθεσης.

Το μοιραίο λάθος

Η Φίσερ γράφει πως το γεγονός ότι όλα πήγαιναν πάντα τόσο ομαλά μπορεί να έκανε τον Βόλφγκανγκ Μπελτράκι λιγότερο προσεκτικό. Ετσι, στον τελευταίο του πίνακα χρησιμοποίησε λάθος λευκό. Αυτή ήταν η αρχή του τέλους της καριέρας των πλαστογράφων Μπελτράκι.

Το 2008, η ανάλυση του πλαστού πίνακα του Χάινριχ Κάμπεντονκ «Κόκκινη εικόνα με άλογα», που είχε πουληθεί στην τιμή – ρεκόρ των 2,8 εκατομμυρίων ευρώ το 2006, αποκάλυψε ίχνη από λευκό τιτάνιο. Μια χρωστική ουσία που το 1914 δεν χρησιμοποιούσε ο υποτιθέμενος ζωγράφος. Ο Μπελτράκι είχε ξεμείνει από ψευδάργυρο, τον οποίο συνήθιζε να ανακατεύει με το λευκό του χρώμα, και αγόρασε έναν καθαρό λευκό ψευδάργυρο από έναν ολλανδό κατασκευαστή που δεν του αποκάλυψε ότι το χρώμα περιείχε ίχνη λευκού τιτανίου. Αυτό ήταν το «μοιραίο λάθος» του που προκάλεσε την αστυνομική έρευνα. Ο πανικός εξαπλώθηκε στον κόσμο της τέχνης και το 2011 ένα γερμανικό δικαστήριο καταδίκασε τον Βόλφγκανγκ και την Ελεν σε φυλάκιση έξι και τεσσάρων ετών αντίστοιχα.

Τι ήταν το πιο εντυπωσιακό στην ιστορία αυτού του ζευγαριού; Η Ζανέτ Φίσερ απαντά στη βρετανική «Guardian»: «Το ότι αγόρασαν ελευθερία και ελεύθερο χρόνο με τα χρήματα που απέκτησαν μέσω της απάτης. Οχι Ferrari, ούτε φορέματα Prada, αλλά ελεύθερο χρόνο για να πάνε σε μουσεία, να φροντίσουν τα παιδιά τους, να κυνηγήσουν το πάθος τους για έρευνα».

Headlines