Ακτοπλοϊα: Διπλή απειλή από την πράσινη μετάβαση

Σήμα κινδύνου για το ΑΕΠ των νησιών εκπέμπει μελέτη του ΙΟΒΕ που παρουσιάστηκε χθες στο πλαίσιο εκδήλωσης με θέμα «Μετάβαση στην Πράσινη Ακτοπλοΐα», που διοργάνωσε ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Επιβατηγού Ναυτιλίας (ΣΕΕΝ). Η μελέτη με τίτλο «Επίδραση της δέσμης προτάσεων «Fit for 55″ στην επιβατηγό ναυτιλία και στη νησιωτική Ελλάδα» εκτιμά ότι η «πράσινη μετάβαση» θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στις νησιωτικές οικονομίες, με τη μεγαλύτερη επίπτωση να καταγράφεται στις περιφέρειες Νοτίου Αιγαίου και Κρήτης. Ειδικότερα, η επίπτωση στο ΑΕΠ του Νοτίου Αιγαίου εκτιμάται σε 522 εκατ. ευρώ το 2026 (8,2% του ΑΕΠ της Περιφέρειας), ενώ η μείωση της απασχόλησης φτάνει τις 19.000 θέσεις εργασίας το 2026 ή 16,1% της συνολικής απασχόλησης στην Περιφέρεια.

Αντίστοιχα, στην Κρήτη η επίπτωση στο ΑΕΠ πλησιάζει τα 96 εκατ. ευρώ το 2026 (1% του ΑΕΠ της Περιφέρειας), με την απώλεια θέσεων εργασίας να εκτιμάται σε 3.400 το 2026 (1,5% της συνολικής απασχόλησης του νησιού).

Οπως προκύπτει από τη μελέτη του ΙΟΒΕ, η υλοποίηση των προτεινόμενων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή πολιτικών για το κλίμα (δέσμη μέτρων «Fit for 55») εκτιμάται ότι μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένο κόστος λειτουργίας της εγχώριας ακτοπλοΐας κατά 207 εκατ. ευρώ το 2026 (σε σύγκριση με σενάριο μη εφαρμογής των μέτρων), εάν δεν ληφθούν κατάλληλα μέτρα προσαρμογής. Αυτή η επιβάρυνση μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση των τιμών των εισιτηρίων κατά περίπου 30% και μείωση της ακτοπλοϊκής κίνησης κατά 28% το ίδιο έτος.

Η μειωμένη δραστηριότητα του κλάδου και ο χαμηλότερος αριθμός επισκεπτών στα νησιά της χώρας μπορεί να επιφέρουν μείωση του ΑΕΠ κατά περισσότερο από 900 εκατ. ευρώ το 2026, ενώ σε όρους απασχόλησης η απώλεια των θέσεων εργασίας εκτιμάται σε 29.000 θέσεις εργασίας στο σύνολο της ελληνικής οικονομίας (νησιωτικές περιοχές και ηπειρωτική χώρα).

Η άνοδος των τιμών των εισιτηρίων από 5% το 2023 έως 30% το 2026 αναμένεται να οδηγήσει σε μείωση της ακτοπλοϊκής επιβατικής κίνησης μέχρι και 5,4 εκατομμύρια επιβάτες το 2026. Αντίστοιχα, η μείωση της επισκεψιμότητας των νησιών της χώρας από ημεδαπούς και ξένους επισκέπτες που χρησιμοποιούν τις ακτοπλοϊκές υπηρεσίες εκτιμάται ότι μπορεί να πλησιάσει τα 4 εκατομμύρια ταξιδιώτες το 2026. Επιπλέον, οι απώλειες εσόδων, λόγω της δέσμης «Fit for 55», για τις επιχειρήσεις του κλάδου αναμένεται να φτάσουν τα 183 εκατ. ευρώ το 2026, ενώ η απώλεια εσόδων για τις τουριστικές επιχειρήσεις στις νησιωτικές περιοχές θα φτάσει σχεδόν το 1 δισ. ευρώ το 2026.

Σε όρους ΑΕΠ, οι απώλειες λόγω της δέσμης «Fit for 55» από τη μειωμένη ζήτηση για ακτοπλοϊκές μεταφορές και τη χαμηλότερη επισκεψιμότητα των νησιωτικών περιοχών εκτιμώνται σε 212 εκατ. ευρώ το 2023 και φτάνουν τα 903 εκατ. ευρώ το 2026 (0,3% του ΑΕΠ).

Τα καύσιμα

Μιλώντας στην εκδήλωση ο υπουργός Ναυτιλίας Γιάννης Πλακιωτάκης αναγνώρισε ότι το αυξημένο κόστος καυσίμων επιδρά αρνητικά στον κλάδο και συμπλήρωσε ότι υπάρχει ανάγκη στήριξης της ακτοπλοΐας και για τον λόγο αυτόν τα συναρμόδια υπουργεία «αναζητούν δημοσιονομικό χώρο». Παράλληλα, σε ό,τι αφορά την πράσινη μετάβαση ανακοίνωσε πως το καλοκαίρι θα βγει ο πρώτος διαγωνισμός για πολυετείς συμβάσεις ακτοπλοϊκής εξυπηρέτησης «μικρών άγονων γραμμών» με περιβαλλοντικά κριτήρια.

Από την πλευρά του, ο πρόεδρος του ΣΕΕΝ Σπύρος Πασχάλης τόνισε την ανάγκη να χαραχθεί μια πολυετής Εθνική Στρατηγική για την απανθρακοποίηση της Ακτοπλοΐας και να διευκολυνθεί η χρηματοδότηση των επενδύσεων για ανανέωση του στόλου με πλοία χαμηλών και μηδενικών εκπομπών, με τη μορφή επιδοτήσεων για το πράσινο κομμάτι της επένδυσης, με την πρόσβαση σε διαθέσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, του ΕΣΠΑ και του Νέου Αναπτυξιακού Νόμου. Επίσης, να συσταθεί ένα ειδικό ταμείο στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Συστήματος Εμπορίας Ρύπων (ETS) προκειμένου να επανεπενδύονται τα έσοδα από το ETS κατευθείαν στον κλάδο.