«Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία τελείωσε την ανοχή στον αναθεωρητισμό»

«Λυπημένος» που αφήνει την Ελλάδα έπειτα από έξι χρόνια δηλώνει ο πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Αθήνα Τζέφρι Πάιατ, νοσταλγώντας ήδη το ελληνικό καλοκαίρι. Ο διπλωμάτης με την ιδιαίτερα έντονη παρουσία δηλώνει στα «ΝΕΑ» ικανοποιημένος για τα όσα πέτυχε, σε σχέση και με τα συμφέροντα της χώρας του, στη διάρκεια της θητείας του στην Αθήνα, έχοντας διευρύνει σημαντικά το αποτύπωμα των ΗΠΑ στην Ελλάδα σε όλους τους τομείς. Ο Πάιατ ξεκαθαρίζει ότι η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τελείωσε την ανοχή στον γεωγραφικό αναθεωρητισμό, στέλνει μήνυμα σιδηράς δέσμευσης στις αρχές της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας ως αδιαπραγμάτευτες, απέναντι και στη ρητορική της Τουρκίας σε σχέση με τα ελληνικά νησιά. Υπογραμμίζει τον ρόλο της Αλεξανδρούπολης και της Σούδας, σημειώνει ότι ο ρόλος της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία θα είναι αναβαθμισμένος, ενώ υπογραμμίζει και τα σημαντικά βήματα της Αθήνας στον τομέα των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας που είναι εξαιρετικά σημαντικός και για την ενεργειακή απεξάρτηση από τη Ρωσία.

Τι έδειξε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και πόσο σημαντική είναι η ενότητα του ΝΑΤΟ;

Το πιο σημαντικό πράγμα που καταδεικνύει η εισβολή στην Ουκρανία είναι η σημασία της συμμαχίας μας στο ΝΑΤΟ, συμπεριλαμβανομένης ειδικότερα της συμμαχίας μας με την Ελλάδα. Κοιτάξτε όλη τη δουλειά που έχει κάνει η πρεσβεία τα πέντε και πλέον χρόνια που βρίσκομαι εδώ, επεκτείνοντας τη MDCA, δουλεύοντας για την προώθηση της ενεργειακής διαφοροποίησης, αλλά και για την απόρριψη της ρωσικής παραπληροφόρησης. Ολα αυτά ήταν απολύτως ζωτικής σημασίας για να απαντήσουμε στην 24η Φεβρουαρίου. Δόξα τω Θεώ που είχαμε την Αλεξανδρούπολη, η οποία διαδραμάτισε τόσο σημαντικό ρόλο στο να φτάσει η στρατιωτική υλικοτεχνική υποστήριξη των ΗΠΑ στην πρώτη γραμμή, στα κράτη – μέλη του ΝΑΤΟ. Δόξα τω Θεώ που έχουμε την επέκταση της Ρεβυθούσας. Μιλούσα με τον επίτροπο Ενέργειας της ΕΕ για το πόσο διαφορετική είναι η εικόνα σήμερα, σε σύγκριση με αυτό που ήταν το 2020, με τον αγωγό TAP, τον IGB που σύντομα θα ολοκληρωθεί, τον FSRU. Ολα αυτά είναι ουσιώδη. Συμφωνώ ότι είναι επιτακτική ανάγκη για την Ευρώπη να απεξαρτηθεί από το ρωσικό αέριο. Και η Ελλάδα βρίσκεται σε καλύτερη θέση από πολλές άλλες χώρες στην Ευρώπη για να ανταποκριθεί στην ενεργειακή κρίση που δημιούργησε η 24η Φεβρουαρίου, ακριβώς λόγω των επενδύσεων που έχει κάνει, αρκετά χρόνια τώρα.

Ποιο είναι το μήνυμα απέναντι σε κάθε άλλη απόπειρα αναθεωρητισμού;

Οσον αφορά τον αναθεωρητισμό, συμφωνώ με όσα έχει πει ο ΥΠΕΞ Νίκος Δένδιας. Το δίδαγμα της εισβολής της Ρωσίας είναι ότι η παγκόσμια ανοχή στον γεωγραφικό αναθεωρητισμό έχει τελειώσει και ότι υπάρχει σιδηρά δέσμευση στις αρχές της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας στην Ευρώπη. Το αποδείξαμε αυτό. Είδατε πόσο γρήγορα αντιδράσαμε ως υπουργείο Εξωτερικών, ως κυβέρνηση των ΗΠΑ στη ρητορική της Αγκυρας για ζητήματα που αμφισβητούν την κυριαρχία των νησιών, η οποία είναι, κατά τη δική μας άποψη, αδιαπραγμάτευτη, αναμφισβήτητη. Χαιρετίζω επίσης το γεγονός ότι και η ΕΕ ακολούθησε.

Αυτός ο πόλεμος θα τελειώσει. Και όταν τελειώσει, ο ρόλος της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ θα είναι ακόμη πιο σημαντικός. Νομίζω ότι το κέντρο βάρους της ευρωπαϊκής γεωπολιτικής θα μετατοπιστεί προς την Ανατολή. Και αν κοιτάξετε τον χάρτη και δείτε πού είναι συγκεντρωμένες οι ρωσικές δυνάμεις σήμερα με την ήττα της επίθεσης στο Κίεβο, θα αντιληφθείτε ότι συγκεντρώνονται στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας και στην Αζοφική Θάλασσα. Αυτή είναι η περιοχή της ελληνικής ιστορικής γεωπολιτικής επιρροής και είναι η περιοχή της νοτιοανατολικής πλευράς του ΝΑΤΟ, όπου η Ελλάδα διαδραματίζει έναν απαραίτητο ρόλο ακριβώς λόγω της Αλεξανδρούπολης, λόγω της Σούδας. Η Σούδα είναι απαραίτητη για την υποστήριξη του αποτυπώματος του ναυτικού των ΗΠΑ ειδικά σε μια περίοδο υψηλών εντάσεων όπως αυτή, κάτι που και η υφυπουργός Νούλαντ επεσήμανε.

Επομένως, βλέπετε ενίσχυση του ρόλου της Ελλάδας στην αρχιτεκτονική ασφάλειας της περιοχής;

Βεβαιότατα.

Υπάρχει ανάγκη να σταλούν περισσότερα όπλα από την Ελλάδα στην Ουκρανία;

Νομίζω ότι αυτή είναι μια απόφαση του ελληνικού κράτους. Είναι πολύ θετικό για εμάς που η Ελλάδα ήταν από τους συμμάχους του ΝΑΤΟ που ανταποκρίθηκαν άμεσα μετά την έναρξη του πολέμου. Η νούμερο ένα απαίτηση των Ουκρανών αυτή τη στιγμή είναι οι σφαίρες και αυτό είναι στην πραγματικότητα ένα από τα πράγματα που μπορεί να προσφέρει η Ελλάδα.

Για να απαντήσω στην ερώτησή σας, ναι, ελπίζουμε πολύ ότι η Ελλάδα, όπως όλοι οι σύμμαχοί μας στο ΝΑΤΟ, θα βρει τρόπους να συνεχίσει την υποστήριξή της στη στρατιωτική ενίσχυση. Η εξειδικευμένη βοήθεια που θα παράσχει η Ελλάδα είναι δική της απόφαση, ως κυρίαρχου κράτους, που θα ληφθεί από τον Πρωθυπουργό, τους στρατιωτικούς του συμβούλους και τους συμβούλους ασφαλείας του. Αλλά η Ελλάδα έχει ήδη κάνει πολλά και αυτό ήταν μέρος του μηνύματος που έφερε η υφυπουργός Εξωτερικών Βικτόρια Νούλαντ, να πει «ευχαριστώ».

Μιλήσατε για την ανάγκη ενεργειακής απεξάρτησης από τη Ρωσία. Εάν ο EastMed δεν είναι επιλογή, όπως έχετε πει επανειλημμένα, πώς πρέπει να διαμορφωθεί ο ενεργειακός χάρτης της Ανατολικής Μεσογείου και της Ευρώπης;

Οι ΗΠΑ υποστηρίζουν τον ηγετικό ρόλο της Ελλάδας στις ενεργειακές συνδέσεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Θεωρούμε ότι αυτό είναι ένα σημαντικό μέρος της οικοδόμησης τόσο της ενεργειακής διαφοροποίησης, όσο και της ενεργειακής μετάβασης και της κλιματικής ασφάλειας στην Ευρώπη. Υπάρχει μια ορισμένη ποσότητα φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο. Υποστηρίζουμε σθεναρά τις προσπάθειες για τη μεταφορά αυτού του φυσικού αερίου στις ευρωπαϊκές αγορές το συντομότερο δυνατό. Η αγορά μού λέει ότι ο πιο πιθανός τρόπος για να γίνει αυτό είναι μέσω της υγροποίησης του αερίου που βρίσκεται στα κοιτάσματα του Ισραήλ και της Αιγύπτου, ώστε να μεταφέρεται στην Ευρώπη. Πιθανώς με ελληνικά πλοία, επειδή η Ελλάδα ελέγχει ένα ιδιαίτερα σημαντικό μέρος του παγκόσμιου στόλου LNG. Είμαστε επίσης πολύ ενθουσιασμένοι με τις προοπτικές διασύνδεσης ηλεκτρικής ενέργειας, με ό,τι σημαίνει αυτό για την ενεργειακή μετάβαση.

Πρέπει να κάνουμε δύο πράγματα ταυτόχρονα. Πρέπει να απεξαρτηθούμε το συντομότερο δυνατό από το ρωσικό φυσικό αέριο και να φέρουμε φυσικό αέριο από άλλες πηγές, αλλά πρέπει επίσης να επιταχύνουμε την ενεργειακή μετάβαση, ώστε να μη βασιζόμαστε στο φυσικό αέριο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Για να μη βασίζεστε στο αέριο σε περιοχές όπου δεν είναι απαραίτητο για τη βιομηχανία. Και η Ελλάδα δείχνει τον δρόμο. Με τα αιολικά πάρκα. Η αμερικανική επένδυση του αιολικού πάρκου στα Κάτω Λακκώματα είναι το μέλλον. Για μένα είναι εντυπωσιακό, και δεν το λέμε συχνά, ότι όσο καιρό είμαι εδώ η Ελλάδα έχει αναπτύξει σημαντικά τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας μέσω έξυπνων πολιτικών αλλά και αμερικανικών επενδύσεων, όπως αυτής στα Κάτω Λακκώματα. Συζητούσα με τον κ. Σκρέκα, ελπίζουμε η μεγαλύτερη εγκατάσταση αιολικής ενέργειας να γίνει στη Μακεδονία, από την αμερικανική εταιρεία 547 Energy. Αρα έχουμε και αμερικανικές επενδύσεις σε αυτόν τον τομέα. Και τώρα πρέπει να δούμε πώς θα κινηθούμε σε νέα πεδία, όπως η υπεράκτια αιολική ενέργεια, όπου θα συνεργαστούμε. Στο υδρογόνο έχουμε αμερικανικές εταιρείες, όπως η Advan Energy, που συνεργάζονται με ελληνικές εταιρείες.

Αρα, να περιμένουμε και νέες επενδύσεις;

Ναι, είμαστε σε πολύ συναρπαστική φάση. Το φιλικό μήνυμα προς τους επενδυτές έχει σταλεί, το έχει μεταδώσει ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, αλλά και οι ευκαιρίες που αναδύονται στην Ελλάδα μετά τη δεκαετή οικονομική κρίση είναι πολλές. Η Ελλάδα αξιοποιεί το ισχυρό ανθρώπινο κεφάλαιό της, τις μοναδικές σχέσεις της, όχι μόνο στην ΕΕ, αλλά και στην Ανατολική Μεσόγειο, με τις χώρες του Κόλπου, με την Ινδία. Είμαι απίστευτα ενθουσιασμένος για το τι επιφυλάσσει το μέλλον αυτής της σχέσης και τι πρόκειται να δούμε. Είμαι πολύ περήφανος για τη θεμελίωση, στην οποία βοήθησα τα τελευταία πεντέμισι χρόνια, αλλά πιστεύω ότι τα καλύτερα θα έρθουν.

Πώς προχωρά η συνεργασία Ελλάδας – ΗΠΑ στην άμυνα;

Νομίζω ότι βλέπετε ήδη τι συμβαίνει όσον αφορά την ενίσχυση της εμπιστοσύνης, που είναι πολύ σημαντικό. Πριν ανέβω στους Δελφούς ήμουν στην άσκηση Ωρίων και είδα πώς συνεργάζονται οι ειδικές μας δυνάμεις. Στις δύο εβδομάδες της άσκησης κατάφεραν να εναρμονιστούν και να χτίσουν εμπιστοσύνη με τους ομολόγους τους, όχι μόνο από χώρες του ΝΑΤΟ όπως η Ελλάδα, αλλά και εταίρους όπως το Ισραήλ και η Κύπρος. Αυτό είναι το θέμα της οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Οταν οι δυνάμεις των ΗΠΑ συνεργάζονται σε περιοχές όπως η Σούδα, η Λάρισα, ο Βόλος, τα Μέγαρα με ειδικές δυνάμεις, αυτό χτίζει την εμπιστοσύνη, αλλά και οικοδομεί ικανότητα ώστε να μπορούμε να επαναβεβαιώσουμε και να ενισχύσουμε τη δέσμευση που έχουμε μεταξύ μας, σύμφωνα και με το άρθρο 5.

Υστερα από σχεδόν έξι χρόνια στην Ελλάδα πώς νιώθετε που φεύγετε;

Πολύ λυπημένος. Θα επιστρέψω σίγουρα για διακοπές και τα κριτήριά μου θα είναι ένα νησί χωρίς αεροδρόμιο. Ηταν τεράστια τιμή να βρίσκομαι εδώ και είμαι πολύ περήφανος για αυτό που έχουμε καταφέρει.