Πανελλαδικές 2022: Προτεινόμενα θέματα Νεοελληνικής Γλώσσας Γενικής Παιδείας ΕΠΑΛ

Α. ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ισότητα των Φύλων θεμέλιο για μια ισότιμη Ελλάδα

(1)Για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες η Ελλάδα έχει μπει πλέον σε τροχιά οικοδόμησης ενός περιβάλλοντος ουσιαστικής ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών σε όλα τα επίπεδα της κοινωνικής και οικονομικής μας ζωής. Στον πυρήνα του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ισότητα (ΕΣΔΙΦ 2021-2025) βρίσκεται μια αρχή: τα δικαιώματα των γυναικών είναι ανθρώπινα δικαιώματα. Και ως τέτοια αποτελούν ισχυρό θεμέλιο της δημοκρατίας μας.

(2)Πριν από μερικούς μήνες η Ελλάδα έζησε μια στιγμή συλλογικής τόλμης. Δύο μόνο λέξεις αρκούν για να αντιληφθούμε την ένταση και τη σημασία της: Me Too. Η σιωπή έσπασε, ο φόβος κάμφθηκε, χιλιάδες γυναίκες διεκδίκησαν την ελευθερία τους. Ύψωσαν τη φωνή τους για το αυτονόητο: η βία, η καταπίεση, οι διακρίσεις δεν έχουν καμία θέση στην Ελλάδα του 21ου αιώνα.

(3)Οι βασικοί άξονες του σχεδίου είναι : πρόληψη και καταπολέμηση της έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας, ισότιμη συμμετοχή γυναικών σε θέσεις λήψης αποφάσεων και ηγετικούς ρόλους, ισότιμη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας. Κάθε θεματικός άξονας εξειδικεύεται σε συγκεκριμένους στόχους, μετρήσιμους, συναφείς, ρεαλιστικούς και επιτεύξιμους εντός χρονοδιαγράμματος. Γίνεται για πρώτη φορά μια συντονισμένη ενσωμάτωση προτάσεων πολιτικής από όλα τα υπουργεία.

(4)Στο ΕΣΔΙΦ 2021-2025 περιλαμβάνονται εξήντα επτά (67) εμβληματικές δράσεις υπέρ της ισότητας, όπως το πρόγραμμα «Νταντάδες της Γειτονιάς», που αποσκοπεί στην εργασιακή επανένταξη των μητέρων μετά τη γέννηση του παιδιού τους, αλλά και η απονομή Σήματος Ισότητας σε επιχειρήσεις που υλοποιούν πολιτικές συμφιλίωσης επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής.

(5)Μέσα από την ένταξη της διάστασης του φύλου σε όλες τις δημόσιες πολιτικές, την ενδυνάμωση γυναικών στην ιδιωτική και στη δημόσια σφαίρα, αλλά και την αντιμετώπιση κάθε μορφής βίας που υφίστανται, διασφαλίζουμε ότι κάθε γυναίκα θα μπορεί να είναι μέτοχος στο συλλογικό μέλλον της πατρίδας μας. Γιατί η προώθηση της ισότητας δεν είναι μόνο υπόθεση των γυναικών. Είναι υπόθεση όλων μας. Καμία κοινωνία δεν μπορεί να προοδεύσει με το 50% του πληθυσμού της. Η συλλογική πρόοδος και η οικονομική ανάπτυξη απαιτούν πολιτικές ισότητας και συμπερίληψης. Η ουσιαστική δημοκρατία επιβάλλει πολιτικές ενδυνάμωσης των γυναικών και απόλυτης καταγγελίας και αντιμετώπισης των φαινομένων ενδοοικογενειακής και έμφυλης βίας.

(Γιάννα Χορμόβα, Εφημερίδα  ΤΟ ΒΗΜΑ. Διασκευή)

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1η δραστηριότητα

Α1. α) Σε μια παράγραφο 60-80 λέξεων, να αναλύσετε , με δικά σας λόγια, το νόημα της 3ης παραγράφου. (Μονάδες 9)

β) Να αναφέρετε τον τρόπο/τρόπος και το μέσο/μέσα πειθούς της 4ης παραγράφου, τεκμηριώνοντας την απάντηση σας με αναφορές στο κείμενο. (Μονάδες 6)

Μονάδες 15

2η δραστηριότητα

Α2. α) Να εντοπίσετε 3 περιπτώσεις χρήσης μεταφοράς στη 2η παράγραφο και να αναφέρετε ποια η λειτουργία της. (Μονάδες 6)

β) Να γράψετε ένα αντώνυμο για κάθε μία από τις λέξεις (Μονάδες 9):

–συγκεκριμένους

-επιτεύξιμους

-ενδυνάμωση

Μονάδες 15

3η δραστηριότητα

Α3. Σε μία ομιλία 200-250 λέξεων που εκφωνείτε, ως διευθυντής σχολείου προς τους μαθητές να αναφέρετε ποιες προϋποθέσεις πρέπει να ισχύσουν, ώστε  η ισότητα των δύο φύλων να εφαρμοστεί στον οικογενειακό χώρο.

Μονάδες 20

Β. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Εισαγωγικό Σημείωμα

Το απόσπασμα αναφέρεται στη ζωή του αρχαίου έλληνα φιλοσόφου Σωκράτη.

Η Ξανθίππη είχε ασπρίσει το σπίτι με ασβέστη. Στη μικρή, χωματένια αυλή φύτεψε λουλούδια και στις δύο κάμαρες τοποθέτησε τα έπιπλα με γούστο και τα σκέπασε με πολύχρωμα υφάσματα. Στους τοίχους αράδιασε συμμετρικά τα σύνεργα της κουζίνας, σαν στολίδια. Φαίνονταν όμορφα όσο και αν ήταν απλά, γιατί τον 5ο αιώνα, οι Αθηναίοι κάθε αντικείμενο το έπλαθαν με αφάνταστη καλαισθησία. Δίπλα στο φαρδύ κρεβάτι της ακούμπησε δύο πυξίδες κάτασπρες, για να μοιάζουν αλαβάστρινες, με χαραγμένους απάνω τους, σε λεπτότατες γραμμές, έρωτες φτερωτούς. Κοντά στο κρεβάτι έφερε το πήλινο ομοίωμα της αγαπημένης της θεότητας , της Ήρας*. Στην Ήρα βάσιζε η Ξανθίππη τα θάρρη της και χρωστούσε  την τιμή να ενωθεί με τον σοφό  Σωκράτη.

Μόλις βράδιαζε και τον περίμενε να γυρίσει, χαιρόταν διότι το πριν άχαρο σπίτι του το είχε κάνει αγνώριστο και , άμα έμπαινε εκείνος μέσα, έτρεχε να τον καλωσορίσει και να του βγάλει φρέσκο νερό από τη στέρνα. Κατά το δείπνο, ο Σωκράτης, όπως συνηθιζόταν τότε, έτρωγε ξαπλωμένος, ενώ η γυναίκα του έστεκε ορθή, έτοιμη να τον υπηρετήσει σέ ότι, θα χρειαζόταν.

Τις πρώτες ημέρες μετά τον γάμο τους έβαζε λουλούδια στα μαλλιά της, μα μόλις είδε πως ο άντρας της ούτε τα πρόσεχε, σταμάτησε να στολίζεται. Σιγά- σιγά κατάλαβε πως ο σύζυγος που της έλαχε, με διπλάσια σχεδόν ηλικία από τη δική της, ονομαστός και τιμημένος βέβαια, την ξεπερνούσε σε βαθμό που δεν κατάφερνε να συζητήσει μαζί του. Σεβόταν το αίσθημα της ιερής αποστολής που θέρμαινε τη ζωή του Σωκράτη και θαύμαζε τον φανατισμό του να διορθώσει τους ανθρώπους, αλλά όχι ως το σημείο να ξεχνά τις ανάγκες της καθημερινής ζωής. Ο Σωκράτης δοκίμαζε να τη μορφώσει κάπως, μα το ανέγνωμο μυαλό της δεν έπαιρνε από λόγια. Στις δικές του ιδέες δεν κατάφερνε να απαντήσει παρά για τα ταπεινά της ενδιαφέροντα. Πολλές εβδομάδες, με υπομονή δοκίμασε να την υψώσει πνευματικά, μα γρήγορα κατάλαβε πως είχε γεννηθεί μονάχα νοικοκυρά και μητέρα.

Έτσι κατάντησε η Ξανθίππη να απομονωθεί από τον άντρα της και τις νύχτες, όταν την πλησίαζε ο Σωκράτης, ο καθένας γευόταν τον έρωτα για τον εαυτό του.

* Ήρα: θεά που προστάτευε τον γάμο

(Χρήστος Ζαλόκωστας. Σωκράτης–Ο προφήτης της αρχαιότητας. Διασκευή.)

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1^η δραστηριότητα

Β1. Σωστό ή λάθος με βάση το νόημα του κειμένου.

α. Οι Αθηναίοι του 5ου αιώνα ήταν καλόγουστοι.

β. Η θεά Ήρα είχε πολύ μεγάλη σημασία για τον Σωκράτη.

γ. Η Ξανθίππη δεν ήταν συνομήλικη με τον Σωκράτη.

δ. Ο Σωκράτης κατέβαλλε πολλές προσπάθειες για την πνευματική πρόοδο της Ξανθίππης.

ε. Η ερωτική απόλαυση μεταξύ του Σωκράτη και της Ξανθίππης ήταν αμοιβαία.

Μονάδες 15

2^η δραστηριότητα

Β2. α) Η Ξανθίππη είχε ασπρίσει…φυλαχτά.  Ποιος αφηγηματικός τρόπος επικρατεί; Να τεκμηριώστε την απάντησή σας με 4 αναφορές στο κείμενο. (Μονάδες 9)

β) Να σημειώσετε 3 περιπτώσεις (σε ολόκληρο το κείμενο) στις οποίες εκφράζεται σχόλιο από τον αφηγητή. (Μονάδες 6)

Μονάδες 15

3^η δραστηριότητα

Β3. Σε ένα κείμενο 100-150 λέξεων, να αναφέρετε ποια συναισθήματα σας προκαλούνται σχετικά με την Ξανθίππη.

Μονάδες 20

ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΦΥΛΩΝ ΘΕΜΕΛΙΟ ΓΙΑ ΜΙΑ ΙΣΟΤΙΜΗ ΕΛΛΑΔΑ- ΣΩΚΡΑΤΗΣ

Α1. α) Ένας από τους κύριους πυλώνες του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ισότητα των φύλων είναι η αντιμετώπιση εκ των προτέρων και εκ των υστέρων της βίας μεταξύ των διαφορετικών φύλων και στον οικογενειακό χώρο. Επιπλέον πυλώνες είναι το να εξασφαλίζεται η ισότητα , ώστε να λαμβάνουν μέρος οι γυναίκες σε θέσεις εξουσίας και στον επαγγελματικό στίβο. Κάθε πυλώνας συνδέεται με ορισμένους σκοπούς που σχετίζονται με την πραγματικότητα και είναι κατορθωτοί σε χρονικό πλαίσιο.

β) Τρόπος πειθούς: Επίκληση στη λογική.

Μέσο πειθούς: Τεκμήρια.

1. i) Αριθμητικά στοιχεία (Στο ΕΣΔΙΦ 2021-2025 περιλαμβάνονται εξήντα επτά (67) εμβληματικές δράσεις υπέρ της ισότητας,)
2. ii) Παραδείγματα: (όπως το πρόγραμμα «Νταντάδες της Γειτονιάς», που αποσκοπεί στην εργασιακή επανένταξη των μητέρων μετά τη γέννηση του παιδιού τους, αλλά και η απονομή Σήματος Ισότητας σε επιχειρήσεις που υλοποιούν πολιτικές συμφιλίωσης επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής.)

Α2. α) –Η σιωπή έσπασε

–ο φόβος κάμφθηκε

–Ύψωσαν τη φωνή τους

Με τη χρήση μεταφορών, ο συγγραφέας απευθύνεται  στο συναίσθημα του δέκτη και τού παρέχει αισθητική απόλαυση. Επίσης, προσδίδονται παραστατικότητα και ζωντάνια, ώστε το περιεχόμενο να γίνει πιο κατανοητό.

Α3. συγκεκριμένους ≠ ασαφείς, απροσδιόριστους

επιτεύξιμους ≠ ανέφικτους, ακατόρθωτους, απραγματοποίητους

ενδυνάμωση ≠ αποδυνάμωση, εξασθένηση

Α4.

Αγαπητά μου παιδιά,

ΠΡΟΛΟΓΟΣ: Συγκεντρωθήκαμε στον χώρο του σχολείου μας , επειδή επιθυμώ να σας μιλήσω για ένα θέμα που μας αφορά όλους,  την ισότητα των φύλων στην οικογένεια. Η ισότητα, όμως, δεν παρατηρείται πάντα , αλλά, για να προκύψει, πρέπει να τηρούνται ορισμένες προϋποθέσεις.

ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ: (α) Ανθρωπιστική παιδεία, για τον λόγο ότι διαμορφώνει την προσωπικότητα του ανθρώπου και διδάσκει την πολύτιμη αξία του σεβασμού προς τον συνάνθρωπο διαφορετικού φύλου.

(β) Δημοκρατικό πολίτευμα,  καθώς  εξασφαλίζει , με βάση τον νόμο, τα δικαιώματα   για όλους τους ανθρώπους, χωρίς να πραγματοποιούνται εξαιρέσεις που βασίζονται στο φύλο τους.

(γ) Εθελοντικές οργανώσεις για τα δικαιώματα του αντρικού και του γυναικείου φύλου  Αυτές είναι παράδειγμα προς μίμηση για το κοινωνικό σύνολο, αφού δεν εξυπηρετούν συμφέροντα.

(δ) Ίσες επαγγελματικές ευκαιρίες στα δύο φύλα ,ώστε να αναλάβουν περισσότερες  πρωτοβουλίες ,σε οικονομικό επίπεδο, για ζητήματα που απασχολούν την οικογένεια.

(5) Κλείνοντας, αγαπητά μου παιδιά, η οικογένεια είναι πολύτιμη για κάθε άνθρωπο αλλά για να εφαρμοστεί η ισότητα στο πλαίσιό της, πρέπει να ισχύουν ορισμένες προϋποθέσεις. Επομένως, αυτό είναι αναγκαίο να πραγματοποιηθεί, καθώς  θα προοδεύσει η κοινωνία.

Σας ευχαριστώ που με ακούσατε.

Β1. α. Οι Αθηναίοι του 5ου αιώνα ήταν καλόγουστοι. : Σ

β. Η θεά Ήρα είχε πολύ μεγάλη σημασία για τον Σωκράτη. : Λ

γ. Η Ξανθίππη δεν ήταν συνομήλικη με τον Σωκράτη.: Σ

δ. Ο Σωκράτης κατέβαλλε πολλές προσπάθειες για την πνευματική πρόοδο της Ξανθίππης.: Σ

ε. Η ερωτική απόλαυση μεταξύ του Σωκράτη και της Ξανθίππης ήταν αμοιβαία. : Λ

Β2. α) Επικρατεί η περιγραφή.

1) μικρή, χωματένια αυλή

2) πολύχρωμα υφάσματα

3) πυξίδες κάτασπρες, για να μοιάζουν αλαβάστρινες, με χαραγμένους απάνω τους, σε λεπτότατες γραμμές, έρωτες φτερωτούς

4) πήλινο ομοίωμα

β) 1) οι Αθηναίοι κάθε αντικείμενο το έπλαθαν με αφάνταστη καλαισθησία

2) χαιρόταν διότι το πριν άχαρο σπίτι του

3)ο σύζυγος που της έλαχε, ονομαστός και τιμημένος βέβαια 

Β3. Οπωσδήποτε αισθάνομαι συμπάθεια για την Ξανθίππη, καθώς προσπαθεί με  έμπρακτους τρόπους να ευχαριστήσει τον Σωκράτη. Κατ’ αρχάς, διακοσμεί με πολύ όμορφο τρόπο το σπίτι της, ώστε να χαίρεται ο σύζυγός της. Επίσης, εκφράζει την ευγνωμοσύνη της στην Ήρα, που ήταν η προστάτιδα θεά του γάμου, για το ότι παντρεύτηκε τον σπουδαίο Σωκράτη. Ακόμα, η Ξανθίππη, όταν ο σύζυγός της επέστρεφε στο σπίτι τους, έσπευδε να τον υποδεχτεί,  προσφέροντάς του καθαρό νερό. Εκτός αυτού, καθώς ο άντρας της γευμάτιζε, εκείνη δεν τον συνόδευε, αλλά ήταν όρθια με σκοπό να του ικανοποιήσει τις διατροφικές του ανάγκες.

Ωστόσο, αισθάνομαι και θλίψη για την Ξανθίππη, επειδή ο Σωκράτης δεν επέδειξε συναισθηματικό ενδιαφέρον για αυτή , αν και η ίδια καλλωπιζόταν για αυτόν τον σκοπό, αλλά και επειδή δεν απολάμβανε το ζευγάρι την ερωτική επαφή. Επίσης, η Ξανθίππη δεν κατάφερε να κατανοήσει τις ιδέες του Σωκράτη, με αποτέλεσμα αυτός να απογοητευτεί.